To tylko niektóre dane z najnowszego raportu Wellbee Kondycja psychiczna polskich pracowników, powstałego we współpracy z ICAN Institute. Wyniki badań nie pozostawiają złudzeń – kondycja psychiczna polskich pracowników wymaga wsparcia, również – a być może przede wszystkim – ze strony pracodawców. Choć wiele firm deklaruje włączenie tej formy pomocy do strategii wellbeingowej organizacji, jej realne wdrożenie wciąż pozostawia wiele do życzenia. Dane zawarte w raporcie oraz realny obraz kondycji polskich pracowników to problem, o którym warto mówić głośno – zwłaszcza w świetle obchodzonego 10 października Światowego Dnia Zdrowia Psychicznego.
Kluczowe dane z raportu:
- 97% zarządzających zauważyło spadek motywacji i zaangażowania pracowników na przestrzeni ostatnich 3 lat; Obniżony nastrój, atmosfera w miejscu pracy, wynagrodzenie, problemy rodzinne i finansowe – te czynniki najczęściej podają pracownicy jako powód spadku efektywności zawodowej;
- 72% zatrudnionych boryka się z poczuciem niepokoju i lękiem o przyszłość, a 60% odczuwa smutek i bezsilność;
- aż 33% pracowników w Polsce spełnia przesiewowe kryteria diagnostyczne do dalszej oceny w kierunku zaburzeń nastroju lub zaburzeń lękowych;
- 18% pracowników korzystało ze wsparcia psychologicznego na przestrzeni ostatniego roku;
- 62% pracowników deklaruje, że chciałoby, by pracodawca zapewnił dostęp do wsparcia zdrowia psychicznego;
- Jedynie 30% polskich pracodawców włączyło do strategii wellbeingowej wsparcie psychoteraputyczne;
- Średni czas absencji z powodu złego stanu psychicznego Polaków wynosi 20 dni w skali roku;
- Ponad połowa respondentów deklaruje, że zewnętrzne wsparcie ekspertów z zakresu zdrowia psychicznego wpłynęłoby korzystnie na usprawnienie pracy zespołowej.
Potrzeba wsparcia i… otwarcia
Zdrowie psychiczne to temat, który w polskim biznesie stał się „głośny” w czasie pandemii COVID-19. To właśnie wtedy firmy podejmowały szereg działań, które wspierały mental health pracowników. Zabrakło jednak kontynuacji i wdrożenia długoterminowych strategii – gdy temat przestał być „palący”, inicjatywy na rzecz poprawy kondycji mentalnej w środowisku pracy straciły impet.
Jak obecnie wyglądają realia w polskich organizacjach? Choć mamy dostęp do badań i raportów globalnych, na rynku brakowało do tej pory danych dotyczących rodzimych firm. Firma Wellbee – dostawca narzędzi wsparcia zdrowia psychicznego, postanowiła we współpracy z ICAN Institute wypełnić tę lukę i opracowała raport Kondycja psychiczna polskich pracowników.
Uzyskane wyniki są alarmujące. Z raportu wynika jasno, że problem złego samopoczucia zatrudnionych znacząco wzrósł w ostatnich latach i przełożył się na zdecydowany spadek poziomu motywacji i zaangażowania pracowników. Na szczęście ci ostatni coraz częściej sami o tym mówią, a pracodawcy zaczynają dostrzegać wagę problemu.
Zdrowie psychiczne na ostatnim miejscu listy priorytetów
Polscy pracodawcy wciąż traktują zdrowie psychiczne pracowników jako część życia, która dochodzi do głosu “po godzinach pracy”. Często wynika to z niewystarczającej wiedzy na temat profilaktyki zdrowia psychicznego, pracodawcy nie są także świadomi konsekwencji, jakie wiążą się z bagatelizowaniem tego problemu. Według McKinsey & Company, aż 75% pracodawców przyznaje, że stygmatyzuje problem zdrowia psychicznego pracowników. Dodatkowo, według tego samego badania, zdrowie psychiczne znalazło się na ostatnim miejscu listy priorytetów pracodawców. To szokujące dane. – zauważa Dariusz Milewski, CEO Wellbee.
W dobie walki o wzrost produktywności
Zmieniająca się rzeczywistość polskiego rynku pracy jest dzisiaj widoczna gołym okiem. Działy HR dwoją się i troją, by zatrzymać pracowników w organizacji, walczą o ich zaangażowanie i motywację. Niestety, wciąż brakującym ogniwem w wielu organizacjach jest wiedza o tym, jak samopoczucie i dobra atmosfera wpływają na efektywność. Temat – zważywszy na wyniki badań – jest ważny, gdyż jedynie niespełna 4% pracowników nie widzi potrzeby wspierania zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia.
Co zatem podnosi efektywność pracy zdaniem samych pracowników? Wciąż pierwsze miejsce zajmuje poziom wynagrodzenia. Zaraz po nim pojawiają się: obniżony nastrój, atmosfera w pracy, trudności finansowe czy problemy rodzinne. Jak zauważa Dariusz Milewski:
Czasy, w których konieczność utrzymania posady za wszelką cenę była priorytetem, powoli odchodzą do lamusa. Kluczowe w doborze pracodawcy zaczyna być to, czy w miejscu pracy spotykamy się ze zrozumieniem, czy nie jesteśmy ofiarami agresji lub dyskryminacji, czy możemy otwarcie powiedzieć o naszych problemach i czy te zostaną potraktowanie poważnie.
Problem jest coraz poważniejszy, gdyż już 72% pracowników boryka się z poczuciem niepokoju i martwi się o to, co przyniesie przyszłość. Idąc tym tropem, 60% respondentów badania Wellbee przyznaje, że nie jest w stanie kontrolować niepokoju, a tyle samo jawnie mówi o poczuciu smutku i bezsilności. Brak realnego wsparcia w zakresie mental health może przyczynić się do pogłębienia kolejnego poważnego problemu współczesności, jakim jest depresja czy zaburzenia lękowe.
Świadomość problemu rośnie, jednak wciąż nie przekłada się ona na wystarczające działania.
Z badań wynika, że pracownicy chcą korzystać ze wsparcia psychoterapeutycznego zapewnionego przez pracodawcę (62%). Niestety jedynie 30% pracodawców podejmuje obecnie jakiekolwiek działania w tym obszarze.
Siła stereotypu
Podstawę do dalszej diagnozy przesiewowej w kierunku zaburzeń nastroju lub zaburzeń lękowych spełnia dzisiaj aż 33% respondentów badania. Co to oznacza? Że statystycznie w 10-osobowym zespole trzy osoby mogą cierpieć na poważną chorobę psychiczną i powinny możliwie szybko skontaktować się ze specjalistą. Czy to robią? Czy pracodawcy dają im na to przyzwolenie? W obu przypadkach zbyt często odpowiedź brzmi: nie.
Najczęściej o swoich problemach psychicznych mówią kobiety i młodzi ludzie, którzy dopiero wkraczają na rynek pracy lub są na nim stosunkowo krótko. Z danych Wellbee wynika także, że co piąty pracownik korzystał ze wsparcia psychologicznego na przestrzeni ostatniego roku.
W przekroju generacyjnym o stanie swojego samopoczucia najczęściej mówią osoby w wieku 18-25 lat. Wśród kobiet w tym segmencie wiekowym, aż 68% spełnia przesłanki do dalszej diagnozy w kierunku zaburzeń lękowych.
Choć problemy natury psychologicznej nie są powiązane z płcią, w Polsce jedynie 28% aktywnych zawodowo mężczyzn również spełnia kryteria przesiewowe do dalszej diagnostyki w kierunku zaburzeń lękowych i zaburzeń nastroju. Patrząc na wiek respondentów, w grupie wiekowej 56-65 lat problem dotyka 26% mężczyzn i 29% kobiet.
Czy to oznacza, że mężczyźni i bardziej doświadczeni pracownicy rzadziej wymagają wsparcia psychologa? Niekoniecznie. W polskim społeczeństwie wciąż funkcjonuje stereotyp “twardego” mężczyzny, który nie rozmawia o emocjach. Z kolei osoby ze starszego pokolenia stawiają wyraźną granicę pomiędzy problemami rodzinnymi a życiem zawodowym, nie są też oswojone z mówieniem o swojej kondycji psychicznej. Brak deklaracji z ich strony nie musi więc oznaczać, że problemu nie ma.
Warto rozmawiać
Stygmatyzacja i stereotypy to nie jedyne wyzwania. Dużym utrudnieniem jest również komunikacja. Nieefektywna, oceniająca i nietransparentna – przyczynia się do obniżenia efektywności i pogorszenia stanu zdrowia psychicznego pracowników. 52% respondentów badania Wellbee – liderów i specjalistów HR – uważa, że komunikacja ma ogromny wpływ na komfort pracowników oraz atmosferę w firmie. Co więcej, aż 96% decydentów i 95% pracowników uznaje ją za najważniejszą kompetencję przyszłości.
Komunikacja i transparentność to w tym przypadku również klucz do destygmatyzacji. Wielu pracowników wstydzi się przyznać do problemów natury psychologicznej w obawie przed wyśmianiem lub niezrozumieniem. Lekceważące podejście liderów do tego problemu nie zachęca pracowników do walki o własny dobrostan.
Pracodawcy często nie zdają sobie sprawy ze skali problemu i tego, że ich pracownicy potrzebują wsparcia w zakresie mental health. Ci z kolei nie mówią o tym otwarcie w obawie przed niepochlebną oceną. W rezultacie błędne koło się zamyka. Co więc warto zrobić? Zdaniem Wellbee:
Pracownicy powinni mieć możliwość otwartej wymiany doświadczeń i swobody rozmawiania o doświadczanych trudnościach. Nie mogą obawiać się o to, że zostaną poddani niepochlebnej ocenie lub co gorsza – zostaną w stosunku do nich wyciągnięte jakieś konsekwencje. Kluczowe jest więc udostępnienie narzędzia, które zapewni nie tylko fachowe wsparcie i materiały samorozwojowe, ale także będzie w 100% anonimowe. Zaangażowanie liderów i Zarządu – to kolejny bardzo ważny element tej układanki. Przykład idzie z góry i to od managementu w dużej mierze zależy, czy temat zdrowia psychicznego będzie w firmie normalizowany.
L4 na zdrowie psychiczne
Według danych z raportu Kondycja psychiczna polskich pracodawców co piąty biorący udział w badaniu pracownik skorzystał ze zwolnienia lub urlopu właśnie ze względu na złe samopoczucie psychiczne. Wyniki przerażają, gdyż w skali roku pracownik spędza niemal 20 dni na zwolnieniu lekarskim właśnie z powodu słabej kondycji psychicznej. Licząc dalej – pracodawcę kosztuje to średnio 3 375,76 zł.
Problem jest więc nie tylko poważny, ale i kosztowny. Czy polskich pracodawców stać na takie straty?
Wydając raport Kondycja psychiczna polskich pracodawców, chcieliśmy zwrócić uwagę zarówno pracowników, jak i pracodawców na rosnącą skalę problemu. W raporcie znajdują się nie tylko praktyczne wskazówki, które pomogą wdrożyć fachową opiekę do firm, ale także opis czynników, które realnie wpływają na stan emocjonalny pracowników, jak np. relacje z bliskimi. – zauważa Dariusz Milewski i dodaje – Udostępnienie pracownikom narzędzi wsparcia zdrowia psychicznego nie musi (i wręcz nie powinno!) kojarzyć się z okrągłymi sumami, które wielokrotnie powstrzymują pracodawców przed wdrożeniem właściwych rozwiązań. Koszt 20-dniowej nieobecności zdecydowanie przewyższa wydatek związany z wdrożeniem narzędzia z zakresu mental health. A absencja to przecież tylko jeden z kosztów, które ponosi pracodawca!
Raport Kondycja psychiczna polskich pracodawców jest dostępny w linku: raport – zdrowie psychiczne
Przeczytaj także:
Aż 47% Polaków boi się czegoś w pracy. A większość ukrywa przed współpracownikami swoje lęki i fobie
41% pracowników boi się powiedzieć otwarcie o pogorszeniu swojej kondycji psychicznej
