Co wynika z raportu?
Z raportu, finansowanego przez UE, wynika, że rozwój spin-offów hamowany jest przez powolny transfer technologii, brak wsparcia naukowców oraz brak akademickich zachęt do komercjalizacji niedobór finansowania na wczesnym etapie. W uniwersyteckich realiach publikowanie artykułów naukowych wciąż najczęściej ma pierwszeństwo.
– Po pierwsze, awans akademicki w różnych dyscyplinach zależy od publikacji, co zniechęca do wczesnego zgłaszania patentów i zachowania poufności, utrudniając ochronę i komercjalizację badań. Po drugie, większość uniwersytetów nie dysponuje wewnętrznymi zasobami, wiedzą prawniczą, biznesową lub specjalistyczną w zakresie własności intelektualnej, które wspierałyby tworzenie spin-offów. Naukowcy często nie mogą znaleźć współzałożycieli posiadających umiejętności biznesowe, którzy mogliby przejąć inicjatywę. Ponadto uniwersytety często zachowują duże udziały kapitałowe, co zniechęca inwestorów. Kwestie te nie uniemożliwiają tworzenia spółek typu spin-off, ale znacznie podnoszą próg – wyjaśnia Marina Valls, starszy specjalista ds. własności intelektualnej i ekspert ds. transferu technologii.
Wśród barier strukturalnych znalazły się również trudności w skalowaniu działalności oraz nieatrakcyjne warunki kapitałowe.
Biurokracja ponad biznesem
– Większość instytucji akademickich nadal traktuje spin-offy jak zobowiązania prawne, a nie potencjalne sukcesy. Wielowarstwowa biurokracja, niejasna własność intelektualna, skomplikowane i kosztowne warunki licencyjne, prawo weta i przejmowanie udziałów utrudniają pracę założycielom i sprawiają, że przedsięwzięcia są nieatrakcyjne dla inwestorów. Brakuje podejścia skupionego na założycielach, wiedzy na temat startupów oraz przejrzystych struktur transakcji gotowych do finansowania przez fundusze venture capital. Bez tego światowej klasy badania nie opuszczą laboratoriów – podkreśla Travis Todd z Silicon Allee w Fraunhofer HHI.
Europa zmarnuje swoją szansę?
Uniwersyteckie spin-offy są kluczowymi motorami innowacji i wzrostu gospodarczego w Europie. Brak wsparcia dla nich grozi zmarnowaniem szansy. Średnio, przeniesienie wyników badań na rynek zajmuje ponad 18 miesięcy, mimo że ponad 70% spin-offów działa w dziedzinach o wysokim potencjale, takich jak deep tech. Spośród nich, tylko 22% pozyskuje kolejne finansowanie.
W obliczu presji związanej z europejską suwerennością technologiczną i globalną konkurencją, Europa nie może pozwolić sobie na stagnację. Instytucje zagraniczne działają szybciej i oferują silniejsze wsparcie, co rodzi ryzyko, że europejskie badania zostaną przeniesione gdzie indziej. Szwecja i Holandia, z silniejszą współpracą uczelni z przemysłem i jaśniejszymi ramami prawnymi, wyróżniają się w omawianym raporcie.
Co zrobić, żeby było lepiej?
Raport StepUp Startups wskazuje cztery główne obszary działania, aby zwiększyć sukces europejskich spin-offów:
- Uproszczenie przepisów: Wyjaśnienie zasad własności intelektualnej i ułatwienie transferu technologii. Holenderski model standardowego podziału udziałów może być przykładem do naśladowania.
- Lepsze dostosowanie finansowania: Dostosowanie modeli finansowania akademickiego do kapitału venture capital, np. poprzez programy współinwestycji i fundusze VC na etapie wzrostu.
- Silniejsze wsparcie ze strony uczelni: Zapewnienie odpowiedniego wsparcia dla spin-offów, w tym dobrze finansowanych biur transferu technologii z ekspertami biznesowymi i finansowymi.
- Wzmocnienie współpracy z przemysłem: Zachęcanie do partnerstw między spin-offami a firmami, np. poprzez ulgi podatkowe.
– W perspektywie długoterminowej potencjał europejskich spin-offów akademickich jest ogromny, ale jego realizacja wymaga wspólnych wysiłków w celu pokonania istniejących barier, przede wszystkim współpracy transgranicznej i solidnych systemów wsparcia w ramach instytucji akademickich. Dzięki ciągłemu rozwojowi polityki i tworzeniu bardziej sprzyjającego środowiska Europa może usprawnić przekształcanie badań naukowych w innowacje komercyjne o dużym znaczeniu – zaznacza dr Maja Brkljacic, dyrektor Instytutu Algebra LAB na Uniwersytecie Algebra w Chorwacji.
