Zaledwie od 6 do 16% polskich firm korzysta z rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji, a aż 77% tych, które ich nie stosują, nie planuje wdrożeń, dopóki nie będzie to absolutnie konieczne. Jak wynika z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE) „AI w polskich przedsiębiorstwach”, adopcja technologii zależy od stopnia cyfryzacji, kompetencji kadry i powiązań międzynarodowych. Przedsiębiorstwa stosujące AI blisko 2,5 razy częściej obsługują klientów zagranicznych i ponad dwukrotnie częściej współpracują z dostawcami spoza Polski niż te, które nie wdrożyły tych rozwiązań.
– Nasze badanie pokazało, że sztuczna inteligencja stanowi naturalne uzupełnienie wcześniejszych procesów cyfryzacji – im więcej obszarów działalności zostało zautomatyzowanych i zdigitalizowanych, tym większe prawdopodobieństwo wdrożenia rozwiązań AI. Kluczowe znaczenie dla zwiększenia adaptacji tej technologii ma rozwój kompetencji cyfrowych, współpracy międzynarodowej oraz zapewnienie odpowiedniego finansowania i planowania wdrożeń – podkreśla Ignacy Święcicki, kierownik zespołu gospodarki cyfrowej PIE, cytowany w komunikacie PIE.
Wykorzystanie AI w polskich przedsiębiorstwach jest zróżnicowane i zależne od wielkości podmiotu oraz metodologii badania. Dane z Głównego Urzędu Statystycznego, na które powołuje się PIE, wskazywały, że w 2024 roku jedynie 5,9% firm korzystało z AI. Z kolei analizy PIE i Ministerstwa Rozwoju u Technologii wskazują, że AI się da do 16% mikrofirm i 15% małych przedsiębiorstw. Najnowsze dane z Miesięcznego Indeksu Koniunktury PIE sugerują też, że sztuczna inteligencja zyskuje na popularności wśród firm średnich (19%) i dużych (21%).
Źródło wykresu 1: opracowanie PIE.
Bariery i czynniki sprzyjające adaptacji
Wdrażanie AI ma charakter kumulatywny – stanowi naturalne uzupełnienie wcześniejszych procesów cyfryzacji i automatyzacji. Kluczowymi czynnikami sprzyjającymi inwestycjom w AI są wyższe kompetencje cyfrowe pracowników i kadry menadżerskiej, a także współpraca międzynarodowa i pozytywna ocena koniunktury gospodarczej. Ponadto przedsiębiorstwa z kapitałem zagranicznym chętniej angażują się w projekty AI, podczas gdy niemal 90% firm bez planów wdrożenia to podmioty wyłącznie z polskim kapitałem.
Najczęściej wskazywanymi przez firmy barierami w adaptacji AI są zbyt wysokie koszty oraz brak gotowości kadry i potrzeba szkoleń. Co piąta firma niestosująca AI wskazała koszty jako główną przeszkodę, podczas gdy wśród stosujących ten odsetek jest dwukrotnie niższy.
Źródło wykresu 3: opracowanie PIE.
Wzmacnianie konkurencyjności, a nie redukcja etatów
Główne powody sięgania przez polskie firmy po AI to usprawnienie zarządzania, poprawa efektywności, budowanie nowoczesnego wizerunku i utrzymanie konkurencyjności. Ograniczenie zatrudnienia nie jest motywacją do wdrożeń AI, choć technologia zmienia profil kompetencji.
Czytaj także: Kompetencje przyszłości? Dziwniejsze cechy okazują się najcenniejsze – Patryk Pijanowski (mysite.ai) i Maciej Sawicki (inStreamly)
Badania PIE sugerują, że choć wpływ AI na skalę zatrudnienia jest niewielki (tylko 5% firm przemysłowych z AI odnotowało spadek etatów wg. GUS), to wpływa ona na jego strukturę. Firmy zgłaszają większe zapotrzebowanie na wysoko wykwalifikowanych specjalistów, przy jednoczesnym ograniczaniu stanowisk juniorskich. Magdalena Lesiak ze Zespołu Gospodarki Cyfrowej PIE zauważa, że część pracowników jest przenoszona do innych działów w związku z rosnącym znaczeniem zmian kompetencyjnych.
Warto również odnotować, że inicjatywy wykorzystywania AI często pojawiają się oddolnie, z inicjatywy pracowników, co może sugerować, że faktyczna skala wykorzystania narzędzi sztucznej inteligencji w polskich przedsiębiorstwach jest większa, niż wynika to z oficjalnych danych.
