Wśród licznych zalet prostej spółki akcyjnej warto wskazać:
1. Możliwość obejmowania akcji za pracę i know how
Zgodnie z nowelizacją kodeksu spółek handlowych, możliwy będzie wkład do P.S.A w postaci pracy, usług czy know-how. Nie będzie on wprawdzie składać się na jej kapitał akcyjny, jednak będzie można za niego objąć akcje (w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjnej – takie rozwiązanie nie było możliwe). Dzięki temu rozwiązaniu pozycja akcjonariusza w podmiocie nie będzie związana tylko z wysokością majątku, który zgromadził celem przeznaczenia na wkład do spółki, lecz również z jego osobistymi zdolnościami. Przy czym nowe przepisy przewidują mechanizm, który ma uniemożliwić „wyłudzanie” akcji. W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania do wniesienia wkładów na pokrycie akcji, na żądanie innego akcjonariusza albo samej spółki sąd może unieważnić wszystkie albo niektóre akcje, określając przy tym wysokość spłaty należnej akcjonariuszowi za unieważnione akcje.
Rozwiązania zaproponowane przez ustawodawcę odnośnie możliwości pokrywania wkładu powinny przyczynić się ułatwienia rozpoczynania i prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki kapitałowej dla szerokiej grupy inwestorów, w tym sprawić, iż założenie firmy w Polsce stanie się atrakcyjne również dla inwestorów zagranicznych, dla których już obecnie dostępne są liberalne unormowania spółek w innych państwach Unii Europejskiej.
2. Założyciele spółki zachowają prawo głosu
Ustawodawca przewidział rozwiązanie, zgodnie z którym akcjonariusz może posiadać specjalne uprzywilejowana akcje, tzw. założycielskie. W przypadku przeprowadzenia kolejnych emisji akcji, posiadacz akcji założycielskich w dalszym ciągu może zachować określony minimalny stosunek liczby głosów przypadających na owe akcje do ogólnej liczby głosów przypadających na wszystkie akcje spółki. Tym samym akcjonariusz, który był założycielem lub posiadał know-how odnośnie prowadzenia spółki, , nie utraci władzy nad spółką w przypadku . Co więcej, akcje założycielskie można emitować nie tylko na etapie zakładania firmy, ale również później, kiedy wprowadzenie takiego zabezpieczenia okaże się koniecznie. Podczas nowych emisji zarząd każdorazowo określa w uchwale liczbę głosów, która będzie przypadać na akcje założycielskie po zarejestrowaniu nowych akcji w rejestrze przedsiębiorców.
3. Uproszczony obrót akcjami
Obrót akcjami w P.S.A. ma być znacznie łatwiejszy niż w innych typach spółek. Dla zbycia tych akcji wystarczająca będzie, najmniej rygorystyczna z form szczególnych czynności prawnych przewidzianych przez kodeks cywilny – forma dokumentowa. Do jej zawarcia wystarczy nawet teoretycznie sms czy e-mail, formularz na stronie internetowej. Nie jest wymagany własnoręczny podpis czy potwierdzenie profilem zaufanym lub podpisem elektronicznym. Oświadczenie może być złożone nawet ustnie, ale musi zostać utrwalone w wyżej wskazany sposób. Składający oświadczenie może dowolnie wybrać nośnik i środki utrwalenia składanego oświadczenia np. nagranie go kamerą na smartfonie, dokument elektroniczny, nagranie audio czy utrwalenie w chmurze obliczeniowej. –
Aby oświadczenie woli o zbyciu lub nabyciu akcji w formie dokumentowej było skuteczne, niezbędne jest, aby możliwe było ustalenie osoby, która je złożyła. Identyfikacja może nastąpić na podstawie obrazu, wizerunku czy przez rozpoznanie numeru telefonu komórkowego, z którego wysłany został SMS, ustalenie adresu poczty elektronicznej i jej nadawcy czy danych osoby korzystającej z konta w sklepie internetowym.
4. Tańsze i prostsze działanie
Przepisy wprowadzają w P.S.A. nowy typ organu – rada dyrektorów. Organ ten łączy zakres działania zarządu oraz rady nadzorczej. W efekcie nie będzie wymagana dodatkowa zgoda na podjęcie przez spółkę niektórych czynności, dzięki czemu decyzja będzie mogła zostać wydana bezzwłocznie, bez czekania na zwołanie posiedzenia rady nadzorczej. Usprawni to przepływ informacji i dokumentów.
Ponadto ustawa dopuszcza pełne wykorzystanie współczesnych technologii w funkcjonowaniu P.S.A., w tym w walnych zgromadzeniach akcjonariuszy. Możliwe będzie głosowanie akcjonariusza nad uchwałą przy wykorzystaniu e-maila, a także uczestnictwo w walnym zgromadzeniu za pomocą wideokonferencji. Dopuszczalne są wszelkie sposoby komunikacji, które dają akcjonariuszowi możliwość przysłuchiwania się obradom oraz zabieranie głosu w czasie rzeczywistym mimo faktycznego przebywania w innym miejscu niż sala obrad. Szczegółowe zasady uczestnictwa w obradach walnego zgromadzenia na odległość może określać regulamin akcjonariuszy.
W P.S.A. uproszczona będzie także procedura dysponowania kapitałem. Zgodnie z przepisami będzie możliwość wycofania ze spółki przez akcjonariuszy części czy całości wkładów bez potrzeby podejmowania uchwały o obniżeniu kapitału akcyjnego w trybie zmiany umowy spółki oraz bez dokonania wielu formalności, jak ma to miejsce w innej spółce kapitałowej. Konieczne będzie natomiast zgłoszenie zmiany kwoty kapitału akcyjnego do rejestru.
Fundusze gromadzone przez Spółkę w ramach kapitału akcyjnego będą uwzględniane przy ustalaniu nadwyżki bilansowej, w związku z czym będą mogły zostać wypłacone akcjonariuszom z tytułu dywidendy bądź umorzenia akcji Dzięki temu spółka będzie mogła elastycznie dysponować zgromadzonym kapitałem oraz jego efektywniejsze wykorzystanie.
Protokoły walnych zgromadzeń nie będą musiały być tworzone przy udziale notariusza, jak ma to miejsce w spółce akcyjnej, w związku z czym codzienne funkcjonowanie spółki będzie tańsze. Również brak konieczności powołania rady nadzorczej, a tym samym brak konieczności przyznawania takim członkom wynagrodzenia, pozwoli na zaoszczędzenie dodatkowych funduszy przez P.S.A..
5. Odświeżony rejestr akcjonariuszy
Rejestr akcjonariuszy w P.S.A. nie będzie prowadzony przez spółkę, ale przez notariusza lub podmiot, który na podstawie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi jest uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych. Akcje będą wyłącznie w formie elektronicznej, a rejestr akcjonariuszy będzie mógł być oparty o technologię blockchain.
Odejście od papierowej formy akcji oraz skorzystanie z technologii blockchain wpłynie na zwiększenie bezpieczeństwa obrotu akcjami. W przypadku akcji na okaziciela w formie dokumentu niejednokrotnie dochodziło do sytuacji nabycia walorów od osoby nieuprawnionej, która w nielegalny sposób znalazła się w ich posiadaniu.
Rejestr akcjonariuszy będzie zawierał m.in. informacje o firmie, siedzibie i adresie spółki, oznaczenie sądu rejestrowego i numer, pod którym jest ona wpisana do rejestru, datę jej zarejestrowania i datę emisji akcji, serię i numer, rodzaj danej akcji i uprawnienia szczególne z nich. Kolejnymi z wymaganych elementów będą: nazwisko i imię albo firma (nazwa) akcjonariusza oraz adres jego zamieszkania albo siedziby albo inny adres do doręczeń, a także adres jego poczty elektronicznej, jeżeli wyraził on zgodę na komunikację tą drogą w stosunkach ze spółką i podmiotem prowadzącym rejestr akcjonariuszy. Dzięki zamieszczeniu w rejestrze adresów e-mail akcjonariuszy, spółka będzie miała dużo większe możliwości komunikacji z tymi osobami, przy ograniczeniu kosztów korespondencji i okresu jej doręczenia.
6. Uproszczona likwidacja
Chociaż proces likwidacji spółki w prostej spółce akcyjnej jest zasadniczo oparty na procesie likwidacji spółki akcyjnej, ustawodawca przewidział znaczne uproszczenie w tym zakresie.
Przede wszystkim w nowelizacji przewidziano, iż likwidatorzy powinni ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym jeden raz rozwiązanie spółki i otwarcie likwidacji oraz wezwać wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia. Dla porównania: w spółce akcyjnej takie ogłoszenia muszą być dwa, opublikowane w co najmniej dwutygodniowych odstępach, zaś termin na zgłoszenie się wierzycieli wynosi sześć miesięcy.
Ponadto w P.S.A. nie przewidziano ustawowego okresu karencji warunkującego możliwość podziału majątku pomiędzy akcjonariuszy. Likwidacja nowego rodzaju podmiotu jest więc prostsza, tańsza niż w spółce akcyjnej (podmiot ponosi koszt jednego ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym) i dużo szybsza.
Problem: kto odpowie za długi?
Przeciwnicy wprowadzania nowego typu spółki do polskiego porządku prawnego podnoszą, że może stwarzać on poważne zagrożenie dla innych uczestników obrotu gospodarczego, m.in. ze względu na niewystarczające zabezpieczenie przyszłych wierzycieli. Jak więc wygląda odpowiedzialność w P.S.A. i do kogo mogą się zgłosić wierzyciele w razie problemów z niewypłacalnością?
- Akcjonariusze spółki nie odpowiadają wobec wierzycieli spółki swoim majątkiem osobistym. Jedną z podstawowych zasad na gruncie dotychczasowych regulacji dla spółek kapitałowych jest to, iż za zobowiązania odpowiada ona własnym majątkiem. Wspólnicy lub akcjonariusze w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółce akcyjnej nie odpowiadają za jej długi prywatnym majątkiem. Jest to jedna z elementarnych zasad wyznaczających status spółki kapitałowej w obrocie gospodarczym, odróżniająca spółki kapitałowe od osobowych, w których to głównie wspólnicy są odpowiedzialni za zobowiązania spółki.
Zasadę braku odpowiedzialności za długi przyjęto też w prostej spółce akcyjnej jako kluczowy element statusu akcjonariusza w spółce kapitałowej.
W związku z czym osoba, która posiada wierzytelności względem spółki nie może akcjonariusza skutecznie pozwać lub skierować przeciwko niemu egzekucji. Akcjonariusze są odpowiedzialni natomiast wobec spółki za uzupełnienie wkładu przyrzeczonego na pokrycie akcji, który nie został wpłacony. Ponadto akcjonariusze ponoszą odpowiedzialność wobec spółki za zwrot ewentualnych bezprawnych wypłat. W przypadku likwidacji, środki pozostałe po przeprowadzeniu likwidacji muszą zostać w pierwszej kolejności przeznaczone na zaspokojenie wierzycieli. Akcjonariusze po swojej stronie mają jedynie ryzyko gospodarcze, które ograniczone jest do ryzyka utraty wniesionych wkładów.
Nie oznacza to, że nie ma możliwości, aby akcjonariusze szerzej przyczyniali się szerzej do działalności spółki. Umowa spółki może zastrzec konieczność realizowania innych fakultatywnych świadczeń. Przepisy nie wykluczają również, aby akcjonariusz przejął odpowiedzialność za zobowiązania spółki na przykład przez dokonanie osobnej czynności prawnej, poprzez udzielenie poręczenia czy przejęcie długu.
- W spółce w organizacji odpowie również akcjonariusz. Brak odpowiedzialności akcjonariuszy, o której wspomniano wyżej, odnosi się do spółki, która złożyła wniosek o rejestrację składając wszelkie wymagane dokumenty i została skutecznie zarejestrowana przez sąd rejestrowy. Natomiast za spółkę w organizacji (czyli spółkę powstałą z chwilą zawarcia umowy spółki aż do momentu rejestracji) i jej zobowiązania odpowiadają solidarnie spółka i osoby, które działały w jej imieniu. Akcjonariusze odpowiadają solidarnie ze wskazanymi wyżej osobami i spółką do wysokości zadeklarowanych, a niewniesionych wkładów. Mając na uwadze zakres odpowiedzialności akcjonariusza w prostej spółce akcyjnej w organizacji, ewentualni wierzyciele spółki będą mogli dochodzić zapłaty bezpośrednio od akcjonariuszy, właśnie do wysokości zadeklarowanych, a niewniesionych wkładów.
Akcjonariusz jest zwolniony od odpowiedzialności wobec wierzycieli w granicach wkładu, który wniósł do spółki, oznacza to, że nawet na etapie funkcjonowania spółki w organizacji zostanie całkowicie zwolniony od odpowiedzialności gdy wniósł całość wkładu, który zadeklarował lub też częściowo, jeżeli świadczenie wynikające z konieczności pokrycia wkładu zostało spełnione jedynie w części – wtedy odpowiedzialność zostaje ograniczona do niewniesionej części wkładu. Po zarejestrowaniu spółki zaczyna obowiązywać opisana wcześniej zasada, iż akcjonariusze nie odpowiadają za jej zobowiązania.
- Zarząd musi uważać. Jeżeli egzekucja wierzyciela przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu (lub rady dyrektorów) będą odpowiadali solidarnie za te zobowiązania prostej spółki akcyjnej, których nie można zaspokoić z majątku spółki.
Wierzycielem, może być zarówno osoba niezwiązana ze spółką, jak i akcjonariusz prostej spółki akcyjnej. Nie ma również znaczenia, czy dług wynika z ustawy, umowy, czynu niedozwolonego, bezpodstawnego wzbogacenia czy innego źródła. Niemniej świadczenie, do którego będzie zobowiązany członek zarządu, musi mieć charakter pieniężny. W sytuacji niewykonania przez prostą spółkę akcyjną zobowiązania niepieniężnego wierzyciel będzie mógł próbować odzyskać od członka zarządu lub dyrektora odszkodowawcze świadczenie pieniężne.
Przy czym jednak, podobnie jak dotychczas, członek zarządu będzie mógł uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli udowodni, że we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody. Również likwidatorzy spółki (poza tymi ustanowionymi przez sąd) ponoszą odpowiedzialność na podobnych zasadach.
