Powoduje nagły zastój i niemoc. Sprawia, że nasze ciało zwalnia, a psychika nie reaguje już tak jak kiedyś. Efekt plateau to siła natury, którą trudno pokonać i pogromca naszych dobrych chęci. Znasz to uczucie?
Jak często, chcąc dotrzeć na szczyt, ulegasz zmęczeniu, zaczynasz wątpić w sens podjętych działań czy nawet rezygnujesz z dalszej podróży? To symptomy efektu plateau, który dosłownie oznacza efekt płaskowyżu. Duża część procesów w naszym życiu, o ile nie większość, wygląda podobnie. Zaszedłeś już daleko, ale towarzyszące Ci od początku przyspieszenie dodatnie nagle osiąga wartość zerową. Dopada Cię frustracja, bo nie widzisz już postępów. Co robić? Spokojnie, plateau nie jest stanem permanentnym.
Zdjęcie royalty free z Fotolia | Autorką tekstu jest Aleksandra Dykta
Praca, nauka lub sport to tylko przykłady dziedzin, w których każdy z nas przechodzi różne etapy. Na początku najważniejsze, aby się przełamać, a potem już idzie jak z płatka. Z łatwością garniemy się do działania, a z chwilą dostrzegania pierwszych postępów motywacja zaczyna systematycznie rosnąć. Czego chcieć więcej? Wystarczy tylko podtrzymywać ten stan rzeczy. Jednak po jakimś czasie niespodziewanie przychodzi trudny moment. Niegdyś tak bardzo dopingująca siła nagle stopniowo zanika – przestajemy widzieć progres. Poziom energii spada, a my zaczynamy zmagać się z pewnego rodzaju wypaleniem. Nadeszła faza plateau.
Dobre chęci to nie wszystko
Zwykle podejmując się nowej aktywności jesteśmy pozytywnie nastawieni. Z takim myśleniem nowy sport, praca, kolejne hobby czy nauka nowego języka nie stanowią dla nas większego wyzwania. Ćwiczymy codziennie, pracujemy efektywnie, a nowy język chłoniemy jak gąbka wodę. Nastaje wyjątkowy moment – nasz wysiłek przynosi o wiele lepsze rezultaty, niż na początku drogi. Zdobyte w międzyczasie umiejętności pozwalają swobodnie funkcjonować w środowisku zawodowym, na uczelni czy w towarzystwie. Kontynuujemy jednak pogłębianie wiedzy, choć nie jest już towarem pierwszej potrzeby. Aż wreszcie, na pewnym etapie, pomimo wysiłku i chęci, postępy ustają. “Skoro nie ma efektów, to po co się starać?” – myślimy.
W miarę osiągania biegłości w jakiejś dziedzinie, zwiększa się trudność w zauważaniu i docenianiu kolejnych sukcesów. Plateau jest kamieniem milowym na drodze ku zdobywaniu nowych kwalifikacji. Świadczy o tym liczba osób, które rezygnują z dalszej nauki jak tylko osiągną ten etap. To swoisty papierek lakmusowy determinacji uczestnika kursu. Dlaczego? Paradoksalnie, im więcej umiemy, tym trudniej wychwycić postępy. Nierzadko brak wyników tożsamy jest z nieumiejętnością ich dostrzeżenia lub zmierzenia, a nie ich rzeczywistym brakiem. To z kolei w bardzo dużym stopniu przekłada się na motywację. W rezultacie użytkownik kursu e-learningowego, po przerobieniu kilku poziomów, nie czując progresu loguje się na platformę coraz rzadziej, aż w końcu kończy się jego przygoda z nauką online. To jeden z możliwych scenariuszy.
Szybka reanimacja
Najbardziej oczywistą formą raportowania postępów użytkownika jest skalkulowanie ich i podanie “pod nos” w postaci gotowego wyniku. Do weryfikacji wiedzy najczęściej służą popularne testy i quizy. Tradycyjny feedback to jednak za mało. Często jest wyrwany z kontekstu, ograniczony formalnie i potrafi zniechęcić do dalszej nauki. Zgamifikowane kursy do nauki online wyposażają użytkownika w narzędzia, które asystują mu i mierzą progres wielowektorowo.
Bardzo ważne jest również, aby do monitorowania postępów użyć nie tylko narzędzia, które pokazuje konkretny wynik, lecz aby sprzężyć to z całym mechanizmem, na którym oparty jest kurs. Celem takiego działania jest osiągnięcie efektu kompleksowości. Fabuła kursu, elementy rywalizacji, przynależność do społeczności, wysoki stopień indywidualizacji feedbacku i atrakcyjne rozwiązania technologiczne, takie jak m.in. interaktywne wykresy i zachęcające wizualizacje, to tylko niektóre elementy gamifikacji, które wpływają na zwiększone postrzeganie postępów przez użytkownika.
Wszystko to sprzyja nauce, wzbogaca feedback, osadzając go w “większej całości”, a przede wszystkim motywuje użytkownika do dalszej pracy. W zgamifikowanym świecie zabawa i weryfikacja progresu to sfery, które się wzajemnie przenikają. Co ważne, zaproponowane rozwiązania nie mogą być wykorzystywane jedynie doraźnie. Powinny funkcjonować nieustannie przez cały czas żywotności użytkownika na platformie, nie tylko pod koniec kursu czy przy każdorazowo zbliżającym się terminie, np. oddania pracy.
W poszukiwaniu trwałego panaceum
Gamifikacja, jeśli wziąć pod uwagę plagę plateau, przychodzi z pomocą jako swego rodzaju panaceum. Ważne jednak, aby wdrażać ją świadomie, stale identyfikować obszary, w których będzie działała najlepiej, a także weryfikować, jakie rozwiązania będą służyły specyfice danego produktu. Warto więc znaleźć odpowiedź na pytania takie jak: kiedy zaangażowanie użytkownika zaczyna spadać, w jakich okolicznościach się to dzieje oraz czy po wyeliminowaniu tych okoliczności sytuacja się zmienia?
Gamifikowanie edukacji online (i offline) jest nie tylko utrzymującym się już od jakiegoś czasu trendem, ale bardzo pożytecznym narzędziem i katalizatorem słabnącego zapału. Po pierwsze, podtrzymuje systematyczność – użytkownik takiego kursu zna i akceptuje fakt, że nauka wymaga czasu i nie zniechęca się tak szybko. Po drugie, gamifikacja pozwala na zabawę i określoną swobodę w obrębie pewnych zasad. Po trzecie, daje poczucie przyjemnego dążenia do celu, jakkolwiek małymi krokami. Dzięki temu, że rozumiemy cele, zarówno krótko, jak i długoterminowe, oraz dopasowujemy kurs do potrzeb indywidualnego użytkownika, łatwiej jest mu nie tylko poczuć smak sukcesu, ale też uodpornić się na plateau.
Aleksandra Dykta
Główny Metodyk w firmie Funmedia Sp. z o.o.
Współautorka pierwszego w Polsce podręcznika internetowego FunEnglish.pl, który uzyskał akceptację Ministerstwa Edukacji Narodowej. Od czterech lat projektuje e-learningowe kursy językowe z serii Kursy123. Firma Funmedia jest dwukrotnym laureatem prestiżowej nagrody European Language Label – Europejskiego znaku innowacyjności w dziedzinie nauczania i uczenia się języków obcych.
