Właśnie opublikowany raport „Archipelag Innowacji 2025” to kompleksowa analiza dyskusji, które odbyły się 3 lipca 2025 r. w Krakowie w formule Open Space Technology (OST). W wydarzeniu udział wzięli przedstawiciele nauki, biznesu, administracji publicznej, organizacji społecznych i startupów. Łącznie zrealizowano 37 sesji dyskusyjnych. Dokument diagnozuje kondycję krakowskiego ekosystemu innowacji oraz wskazuje szanse, bariery i kierunki rozwoju w siedmiu głównych obszarach: edukacja, AI, zdrowie psychiczne i dobrostan, dostępność i inkluzywność, współpraca nauki i biznesu, przedsiębiorczość, tematy przekrojowe.
Autorami raportu są:
- Agata Miętus
- Filip Boroń
- Maria Urbaniec
- Bartłomiej Piotrowski
- Michał Adamczyk
- Aleksandra Paździo
- Jędrzej Mikucki
Co najważniejsze w raporcie?
W zakończeniu raport formułuje sześć kluczowych obserwacji:
- Kraków dysponuje bogatym i zróżnicowanym ekosystemem innowacji, ale wymaga on lepszej koordynacji i współpracy między sektorami;
- edukacja i rozwój kompetencji – zarówno młodzieży, jak i dorosłych – stanowią fundament przyszłej innowacyjności miasta;
- sztuczna inteligencja i deeptech muszą być wdrażane odpowiedzialnie, z uwzględnieniem refleksji etycznej i wpływu społecznego;
- dostępność i inkluzywność stają się nie tylko wymogiem prawnym, lecz strategicznym elementem przewagi konkurencyjnej;
- Kraków może stać się liderem medtech i biotech, o ile zacieśni współpracę uczelni i biznesu i przyspieszy komercjalizację badań;
- rozwój przedsiębiorczości zależy od dostępu do finansowania, infrastruktury, networkingu oraz przestrzeni do eksperymentowania.
Czytaj także: Cyfrowe bliźniaki z fabryki Gaia AI w Krakowie mogą zrewolucjonizować medycynę
Kluczowe obszary tematyczne
Autorzy raportu wyodrębnili kluczowe obszary, mające największe znaczenie dla rozwoju lokalnego ekosystemu.
Edukacja – fundament innowacyjności
Edukacja była najczęściej poruszanym tematem debaty. Raport wskazuje na potrzebę gruntownej modernizacji systemu – zwłaszcza w kontekście sztucznej inteligencji, kreatywności i uczenia się przez całe życie. Edukacja dorosłych to kolejny krytyczny obszar – raport podkreśla znaczenie międzypokoleniowego uczenia się, dostępnych kursów oraz wsparcia seniorów w technologiach. Najważniejsze problemy i rekomendacje w tym obszarze obejmują m.in.:
- uczenie świadomego korzystania z AI, zamiast jej zakazywania;
- rozwój game jamów i hackathonów jako alternatywy dla przestarzałych konkursów szkolnych;
- wsparcie nauczycieli i dyrektorów szkół, redukcję biurokracji,
- budowę systemów edukacji opartych na kreatywności, technologii i współpracy z biznesem.
Sztuczna inteligencja – szanse i ryzyka
AI pojawia się w raporcie jako technologia transformacyjna, jednocześnie niosąca liczne zagrożenia. Wskazano również na problem finansowania „scamowych” projektów AI oraz brak kompetencji decydentów publicznych. Wątki dyskusji dotyczące sztucznej inteligencji obejmowały:
- efektywność i ograniczenia AI w e-commerce, medycynie i administracji publicznej,
- ryzyka etyczne: prywatność danych, halucynacje, „czarne skrzynki” modeli,
- obawy, że powszechne użycie AI doprowadzi do ujednolicenia działań i spadku kreatywności.
Czytaj także: „Przenieście nam fabrykę do Krakowa” – Gaia AI Factory stanie w stolicy Małopolski
Zdrowie psychiczne i dobrostan
Raport podkreśla, że innowacje nie powstają w próżni – potrzebują ludzi, którzy funkcjonują w zdrowym środowisku pracy i sprzyjających warunkach społecznych. Coraz więcej organizacji zwraca uwagę na wellbeing jako element podnoszenia kreatywności i odporności zespołów. Dyskusje odnośnie tak zdefiniowanych zagadnień dotyczyły:
- zdrowia psychicznego mężczyzn,
- przeciążenia matek łączących pracę z wychowaniem,
- neuroróżnorodności jako potencjalnej przewagi konkurencyjnej.
Dostępność i inkluzywność
W kontekście Polskiego Aktu Dostępności i standardów WCAG, uczestnicy debat wskazywali, że przepisy nie są obciążeniem, ale szansą na tworzenie produktów bardziej konkurencyjnych i otwartych na szerokie grupy użytkowników.
Współpraca nauki i biznesu
Raport bardzo precyzyjnie diagnozuje problemy w komercjalizacji badań w Krakowie. Jednocześnie sektor medtech i biotech uznano za jedną z największych szans rozwojowych Krakowa. By wzmacniać ten trend, konieczne jest zajęcie się następującymi wyzwaniami:
- brak efektywnych mechanizmów transferu technologii,
- trudności z IP,
- słaba komunikacja między uczelniami a przedsiębiorcami,
- bariery w dostępie do laboratoriów i przestrzeni badawczej dla startupów.
Przedsiębiorczość – finansowanie, społeczności, globalizacja
Dyskusje o przedsiębiorczości obejmowały:
- rosnącą rolę produktów subskrypcyjnych i społeczności online,
- trudności z pozyskiwaniem finansowania VC w Polsce,
- niską jakość wielu zgłoszeń startupowych i brak doświadczonych founderów,
- problem przewagi inwestowania w nieruchomości nad innowacjami,
- szanse eksportowe, zwłaszcza przy współpracy z PAIH.
Autorzy raportu przekonują, że Kraków ma pełen zestaw zasobów potrzebnych do stania się jednym z wiodących ośrodków innowacji w Europie Środkowej – silne uczelnie, duży sektor technologiczny, aktywne NGO, rosnące startupy, zaangażowanie dużych firm. Jednak przyszły sukces wymaga:
- silniejszej koordynacji działań,
- świadomego wdrażania AI,
- modernizacji i otwartości systemu edukacji,
- budowania dostępnych i inkluzywnych usług,
- lepszych mechanizmów komercjalizacji badań,
- wsparcia młodych innowatorów w ich pierwszych krokach.
Raport jest zarówno diagnozą, jak i zaproszeniem do działania – dla administracji, sektora prywatnego, środowiska naukowego i organizacji społecznych. Dokument można pobrać stąd.
