Obroty handlowe pomiędzy Polską a krajami Afryki wzrosły w ubiegłym roku o rekordowe 29%, a ten rok, patrząc na nastroje wśród polskich przedsiębiorców, zapewne zakończy się jeszcze większym wzrostem. W dobie wojny na Ukrainie coraz mocniej w Polsce słyszalne są głosy zarówno ekspertów, jak i funkcjonariuszy administracji publicznej, że Afryka to nasza nadzieja na dywersyfikację kierunków eksportowych, ograniczonych przez wydarzenia po 24 lutego. Jest na czym pracować, bo obecnie tylko 2% krajowego eksportu trafia na Czarny Ląd.
Dodatkowym bodźcem zachęcającym przedsiębiorców do zainteresowania się Afryką powinna być zmieniona wyraźnie od zeszłego roku polityka Unii Europejskiej względem tego kontynentu – zwrot od kładzenia głównego punktu ciężkości na pomoc Afryce na inwestycje europejskich firm w tym regionie. Jak wskazywała w trakcie swojego niedawnego wystąpienia Ursula von der Layen podczas którego ogłosiła przeznaczenie w ramach strategii Global Gateway 150 miliardów dolarów (20 miliardów rocznie) na inwestycje unijne w Afryce, będą one dotyczyły infrastruktury technicznej (w tym m.in. sieci światłowodów łączących Europę z Afryką), energetyki, służby zdrowia i edukacji, a ich głównym celem będzie już nie walka z ubóstwem, a ze zmianami klimatu.
Perspektywy zdobycia finansowania i zabezpieczenia ekspansji do Afryki rosną, co pokazuje m.in. stanowisko przedstawicieli polskich instytucji finansowych (KUKE, PEKAO SA, BGK) zaprezentowane w trakcie tegorocznego Afrykańsko-Polskiego Forum Gospodarczego w Dubaju: „Reprezentanci polskich instytucji finansowych potwierdzili swoją gotowość do podjęcia współpracy z afrykańskimi bankami i instytucjami finansowymi w celu zamknięcia luki, która w tym momencie wynosi 81 miliardów dolarów”.
Venture Capital w Afryce
Jak przeczytamy w ubiegłorocznym raporcie African Private Equity and Venture Capital Association, afrykański rynek venture capital rozwija się dobrze pomimo dwuletnich doświadczeń ograniczeń nakładanych na afrykańskie przedsiębiorstwa w związku z pandemią: w 2020 roku osiągnął rekordową w ciągu ostatnich siedmiu lat liczbę nawiązanych umów VC:
źródło: Raport AVCA.
Gorzej na skutek koronawirusa prezentowały się wartości transakcji VC w 2020 roku, gdzie łączna ich suma opiewała dla VC na 1,1 miliarda dolarów:
źródło: Raport AVCA.
Z kolei rok 2021 przyniósł odbicie, gdzie kwota ta wzrosła czterokrotnie (!) do 4,77 miliardów dolarów, a status jednorożca osiągnęło pięć startupów z regionu, co nie zdziwi nas, gdy uświadomimy sobie, że afrykańskie startupy w latach 2015-2020 rosły sześć razy szybciej, niż średnia światowa.
W których krajach Afryki startupy pozyskały najwięcej środków VC w 2020 roku? Odpowiedzi na to pytanie dostarcza poniższa grafika:
Regiony z największą liczbą (kolor niebieski) i wartością (kolor żółty) transakcji VC w 2020 roku w Afryce, źródło: Raport AVCA.
Najwyższą medianę wartości transakcji VC odnotowano w 2020 roku w transakcjach realizowanych pomiędzy kilkoma regionami. Była ona trzykrotnie wyższa od mediany dla całego kontynentu w tym czasie:
źródło: Raport AVCA.
Afryką zainteresowane są duże technologiczne firmy, np. w 2020 roku Google otworzył Developers Space w największym mieście Nigerii, Lagos, a już pod koniec ubiegłego roku zadeklarował, że w przeciągu najbliższych pięciu lat zainwestuje w techowe inwestycje w Afryce miliard dolarów, w tym również w startupy.
Dofinansowania na ekspansję do Afryki
Fundusz Ekspansji Zagranicznej
- Wspólne inwestycje w zagraniczne spółki lub w inwestycję polskiej firmy za granicą
- Finansowanie do 50% wartości inwestycji
- Podmiot odpowiedzialny: PFR Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych
- Obszary działalności firmy preferowane przez Fundusz to przestrzeganie praw człowieka, przeciwdziałanie zmianom klimatu, przestrzeganie praw pracowniczych oraz przeciwdziałanie korupcji
- W ramach Funduszu można również uzyskać pożyczkę na inwestycję zagraniczną
Internacjonalizacja MŚP
- Dofinansowanie ekspansji na rynki zagraniczne: inwestycji w środki trwałe, działań promocyjnych, korzystania z usług doradczych
- Projekt w ramach wsparcia dla przedsiębiorstw z Polski Wschodniej (firmy działające na terenie województw warmińsko-mazurskiego, podlaskiego, świętokrzyskiego, lubelskiego i podkarpackiego)
- Termin składania wniosków: 29 czerwca 2022 r.
- Maksymalne dofinansowanie: 900 tysięcy złotych, pula środków: 50 milionów złotych
- Więcej informacji na stronie Programu
Polska Agencja Inwestycji i Handlu
- Środki na udział w zagranicznych konferencjach i targach
- Doradztwo
- Wsparcie relacyjne
Na koniec o jeszcze jednej możliwości, która w tym momencie co prawda nie oferuje szans na pozyskanie dofinansowania na ekspansję do Afryki, ale może zostać otwarta jeszcze w tym roku. W tym momencie nabór do Polskich Mostów Technologicznych, bo o tym programie mowa, prowadzony jest dla przedsiębiorstw zainteresowanych Stanami Zjednoczonymi, jednak tylko w ubiegłym roku dwukrotnie rozdzielono środki na działania w Afryce (Senegal i Kenia, a licząc również Półwysep Arabski trzy – Arabia Saudyjska).
Kredyty na ekspansję do Afryki
- Kredyty na ekspansję zagraniczną od BGK zabezpieczane przez KUKE
- Nowe instrumenty od lutego (https://www.bgk.pl/aktualnosc/nowe-wsparcie-dla-eksporterow-bgk-i-kuke-rozszerzaja-wspolprace/)
- BGK ma doświadczenie we wspieraniu inwestycji w Afryce – do tej pory pomógł w ekspansji polskich firm do 15 krajów tego regionu. Według BGK Afryka to piąty najpopularniejszy kierunek wśród polskich przedsiębiorców starających się o środki na ekspansję zagraniczną w BGK.
Akredytywy eksportowe
- W przypadku akredytyw eksportowych BGK z gwarancjami KUKE, nie są badane, w odróżnieniu od wykupu wierzytelności, sprawozdania finansowe nabywcy, a kluczowe dla BGK jest ocena banku nabywcy
- Przykładem udanej akredytywy na rynkach afrykańskich jest np. sprzedaż przez polskiego producenta napojów energetycznych w Nigerii. Akredytywa wyniosła 30 tysięcy euro, nigeryjski nabywca zapłacił za produkty z 90-dniowym opóźnieniem, ale pieniądze zostały przekazane przez BGK do polskiej firmy kilka dni później.
- Kolejny przykład to Senegal, gdzie akredytywa była zawiązana na dużo dłuższy okres, bo aż dwóch lat.
W trakcie webinarium “Twój biznes w Afryce” przedstawiciel BGK przytaczał również inne przykłady akredytyw na rynki zagraniczne, w tym afrykańskie.
Ubezpieczenia ekspansji do Afryki
Ubezpieczenia należności
- Równie ważne, co pozyskanie środków na finansowanie swoich zagranicznych działań, jest zapewnienie sobie bezpiecznej poduszki w razie sytuacji, gdy biznes nie będzie rozwijał się dokładnie tak, jak oczekiwaliśmy: gdy importer będzie zwlekał z zapłatą za otrzymane produkty gdy stanie się niewypłacalny lub – co trzeba podkreślić jest bardziej prawdopodobne na rynkach afrykańskich niż innych – będziecie musieli się zmierzyć ze zdarzeniem politycznym mającym negatywny wpływ na Wasz biznes.
- Wszystkie te elementy obejmuje m.in. Polisa bez Granic, oferowana przez KUKE z grupy PFR. Lista krajów afrykańskich, które obejmuje Polisa, dostępna jest tutaj. Poniżej lista ryzyk politycznych, które ubezpiecza Polisa bez Granic:
Ubezpieczenie kredytu na inwestycję zagraniczną
- W momencie gdy przedsiębiorca decyduje się nie na sprzedaż produktów wytwarzanych w Polsce, ale na realizację inwestycji już bezpośrednio w Afryce, powinien rozważyć ubezpieczenie kredytu na inwestycję zagraniczną.
- Co istotne, decydując się na ubezpieczenie realizowane przez KUKE, z zabezpieczenia wyłączony jest majątek spółki w Polsce.
- Więcej informacji na temat ubezpieczenia kredytu na inwestycję zagraniczną w KUKE tutaj: https://kuke.com.pl/ubezpieczenie-inwestycji-za-granica
O produktach wszystkich wyżej wymienionych polskich instytucji i organizacji udzielające dofinansowań, kredytów, akredytyw eksportowych czy ubezpieczeń, można dowiedzieć się nie tylko czytając ich strony internetowe, ale również kontaktując się z jednym z siedmiu Centrów Obsługi Przedsiębiorców, z których każde oferuje usługę International Desk.
Więcej porad dotyczących potencjału i zagrożeń prowadzenia działań biznesowych w Afryce, ze szczególnym uwzględnieniem MŚP i startupów znajdziecie w pozostałych artykułach naszego cyklu Ekspansja na Czarny Ląd.
