Jak czytamy w komunikacie prasowym, wynika to z nowej białej księgi „Venture & growth capital in Europe – mapping pension funds’ attitudes” opublikowanej przez Venture Connections, European Women in VC i Pensions for Purpose. Ruch ten jest napędzany dążeniem do realizacji celów klimatycznych, wspieraniem innowacji oraz sprzyjającymi ramami politycznych, takimi jak brytyjski Mansion House Compact. Choć całkowita wartość aktywów zarządzanych przez europejskie fundusze emerytalne to ponad 3 biliony USD. Obecnie tylko niewielka ich część trafia do VC, tworząc tym samym znaczącą lukę i okazję inwestycyjną.
Zmiana postaw i różnice regionalne
Badanie wskazuje, że fundusze emerytalne w Wielkiej Brytanii i Europie, w tym nordyckie i brytyjskie, wykazują rosnącą dynamikę, przeznaczając już miliardy na inwestycje w venture capital. Najbardziej aktywne są fundusze nordyckie, które przeznaczyły około $400 milionów na VC, utrzymując jednocześnie silny lokalny patriotyzm inwestycyjny – około 70% tego kapitału pozostaje na ich rynkach. Za nimi plasują się regiony Francji i Beneluksu oraz DACH (Niemcy, Austria, Szwajcaria), które również dokonują alokacji. Regiony Europy Południowej oraz Środkowo-Wschodniej pozostają w tyle, z alokacjami wynoszącymi zaledwie $30 milionów, głównie z powodu barier regulacyjnych.
Wielka Brytania, z alokacjami rzędu $4,05 miliarda pochodzącymi ze schematów emerytalnych zdefiniowanej składki (DC), ma obecnie skromny udział 0,5% aktywów w VC. Zobowiązania wynikające z Mansion House Compact dają jednak nadzieję na zmianę, wyznaczając cel alokacji co najmniej 5% funduszy domyślnych na aktywa niepubliczne do roku 2030.
Bariery i wyzwania inwestycyjne
Jak podaje komunikat prasowy, pomimo optymistycznych sygnałów, fundusze emerytalne mierzą się z wyzwaniami, takimi jak brak wiedzy i ekspertyzy, wysokie ryzyko związane z inwestycjami VC oraz bariery regulacyjne. Kerstin Jorna, dyrektor generalna ds. rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i MŚP w Komisji Europejskiej, podkreśliła, że raport rzuca nowe światło na te ograniczenia.
Ponadto, fundusze zazwyczaj alokują kapitał w venture capital poprzez szersze mandaty private equity, traktując je jako część tej kategorii, a nie odrębną klasę aktywów. To pragmatyczna decyzja podyktowana ograniczonymi zasobami wewnętrznymi. Inwestorzy instytucjonalni zdecydowanie preferują dostęp do VC za pośrednictwem funduszy funduszy, koinwestycji oraz zaufanych zarządzających, zamiast bezpośrednich inwestycji, co pozwala im budować wiedzę i ograniczać ryzyko. Fundusze skłaniają się ku inwestycjom w późniejszych fazach rozwoju z silniejszą historią działalności, co odzwierciedla ich mierzone podejście do zarządzania aktywami.
Apel o zwiększenie udziału
Ekaterina Zaharieva, Komisarz Europejska, wezwała fundusze emerytalne i zarządzających aktywami do większego zaangażowania, podkreślając, że inwestowanie w europejskie przedsiębiorstwa „finansuje innowacje, tworzy miejsca pracy i buduje siłę technologiczną, której wymaga nasza suwerenność”.
Kinga Stanisławska, założycielka European Women in VC, zwróciła uwagę na ogromny potencjał, wskazując, że przekierowanie zaledwie 1% z €3 bilionów aktywów europejskich funduszy emerytalnych mogłoby uwolnić dziesiątki miliardów na przełomowy wzrost. Raport wzywa do przejścia „od przygotowania do uczestnictwa” poprzez budowanie zdolności wewnętrznych i partnerstwo z doświadczonymi zarządzającymi VC, podkreślając, że fundusze mają szansę wesprzeć innowację i przyczynić się do długoterminowej odnowy gospodarczej Europy.
Polska na tle Europy
Prof. dr hab. Dariusz Adamski, dyrektor Instytutu Finansów w Ministerstwie Finansów, zaznaczył, że fundusze VC i PE są kluczowe dla przyszłości rynków kapitałowych, a fundusze emerytalne, oferujące długoterminowe produkty, są idealnie dopasowane do takich inwestycji na rynkach prywatnych.
Jednakże, jak wskazuje Rozalia Urbanek, dyrektor Inwestycyjna w PFR Ventures, polski rynek mierzy się ze szczególnymi trudnościami. Pomimo teoretycznej możliwości alokacji kapitału w PE lub VC przez Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK), sztywne zasady portfelowe, złożone wymogi sprawozdawcze i ograniczenia regulacyjne sprawiają, że takie inwestycje są w praktyce „nierealistyczne”. W rezultacie, w Polsce nie ma funduszy emerytalnych aktywnie inwestujących w VC lub PE. Polskie fundusze VC i PE są w dużej mierze zależne od publicznych instytucji rozwoju i mniejszych inwestorów prywatnych, co ogranicza ich zdolność do wzrostu i konkurowania na arenie międzynarodowej.
