Jak obliczyć jego wysokość, kiedy obowiązek ten powstaje na przełomie roku?
Zdjęcie główne artykułu pochodzi z pexels.com
Urlop wypoczynkowy a zakończenie umowy
Wymiar urlopu przysługujący pracownikowi jest zależny od stażu pracy, który musi zostać przez niego udokumentowany. Do stażu pracy wliczają się nie tylko okresy zatrudnienia potwierdzone wydanymi świadectwami pracy, lecz także okresy nauki zatrudnionego. Udokumentowany staż pracy wynoszący ponad 10 lat daje uprawnienia do skorzystania z 26-dniowego wymiaru urlopu. Natomiast jeżeli pracownik zatrudniony jest krócej niż 10 lat, to przysługuje mu 20 dni urlopu rocznie.
Sposób prawidłowego obliczenia wymiaru urlopu w roku kalendarzowym, w którym zakończeniu ulega stosunek pracy, opisany został w art. 155 Kodeksu pracy. Zgodnie z jego zapisami przy obliczaniu wymiaru urlopu, kiedy umowa o pracę zakończona zostaje w trakcie miesiąca, za miesiąc ten należy naliczyć pracownikowi urlop wynoszący 1/12 jego wymiaru, w myśl zasady, że urlop wyliczany jest w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego u danego pracodawcy.
Istotnym podczas ustalania wymiaru należnego urlopu jest także fakt zaokrąglania niepełnego dnia urlopu w górę do pełnego dnia, mając jednak na uwadze, że w danym roku kalendarzowym wymiar urlopu nie może przekroczyć 20 dni bądź 26 przy podwyższonym wymiarze. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku kilku zatrudnień w jednym roku, kiedy każdy pracodawca zaokrągla urlop pracownikowi na jego korzyść.
Współczynnik ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop
Co do zasady urlop wypoczynkowy należny na dany rok pracownikowi powinien zostać udzielony w tym roku, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Kodeks pracy jednak nie wskazuje wyraźnie, w jaki sposób ma być wykorzystany. Pomimo dużego nacisku na wykorzystywanie bieżących urlopów, powszechną sytuacją jest wypłacanie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Aby obliczyć liczbę dni, jaką należy wypłacić w formie ekwiwalentu, konieczne jest ustalenie różnicy pomiędzy proporcjonalnym do przepracowanego czasu wymiarem a liczbą dni wykorzystanych przez pracownika.
W celu odpowiedniego obliczenia ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy niezbędne jest użycie współczynnika. Przedstawia on stałą wartość dla danego roku kalendarzowego, która wyraża przeciętną miesięczną liczbę dni przypadających do przepracowania w roku. Szerzej o sposobie obliczania współczynnika mówi § 19 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. nr 2 poz. 14 z późn. zm.).
W roku 2017 współczynnik wynosił 20,83. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy oblicza się go proporcjonalnie do wymiaru etatu.
Jak obliczyć ekwiwalent za niewykorzystany urlop?
Obliczanie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop należy rozpocząć od ustalenia podstawy jego wymiaru. Do tego celu niezbędne będzie obliczenie przeciętnego wynagrodzenia, jakie otrzymuje pracownik w stałej wysokości. W podstawie wymiaru należy także uwzględnić średnią z wypłat składników zmiennych z trzech ostatnich miesięcy, takich jak premie czy prowizje. Jeżeli pracownik wynagradzany jest dodatkowo składnikami przyznawanymi za okresy dłuższe niż miesiąc, te również należy uwzględnić w podstawie wymiaru wynagrodzenia urlopowego jako średnią z 12 ostatnich miesięcy. Ustaloną w ten sposób podstawę należy podzielić przez obowiązujący w danym roku współczynnik urlopowy.
Następnie konieczne jest, aby otrzymany wynik ponownie podzielić przez dobową normę czasu pracy wyrażoną w godzinach. W efekcie tych działań otrzymamy godzinową stawkę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, która pomnożona przez liczbę godzin niewykorzystanego urlopu zwróci nam ostateczną kwotę brutto ekwiwalentu, jaką należy wypłacić pracownikowi.
Przykład 1.
15 marca 2018 roku zostaje z pracownikiem rozwiązana umowa o pracę. Z tytułu niewykorzystanego urlopu w styczniu, w przysługującej liczbie 11 dni, pracownik otrzymuje ekwiwalent. Jak obliczyć jego wysokość przy założeniu, że pracownik otrzymuje stałe wynagrodzenie w wysokości 2500,00 zł brutto miesięcznie oraz premię motywacyjną w wysokości: w październiku – 600 zł, w listopadzie – 400 zł, w grudniu – 500 zł brutto?
Podstawa wymiaru urlopu wynosi:
Płaca zasadnicza 2500,00 zł i średnia z trzech ostatnich miesięcy wypłacanych składników zmiennych, tj. (600,00 + 400,00 + 500,00) / 3 miesiące = 1500,00 / 3 = 500,00
Podstawa wymiaru wynosi: 2500,00 + 500,00 = 3000,00
Dzielimy podstawę przez współczynnik urlopowy, a następnie przez dobowy wymiar czasu pracy:
3000,00 / 20,92 / 8 h = 17,93 zł
Otrzymaną stawkę godzinową mnożymy przez liczbę godzin, za które pracownikowi należy się rekompensata pieniężna:
17,93 zł x 88 h (11 dni x 8 h) = 1577,84 zł
Ekwiwalent urlopowy wynosi 1577,84 zł.
Ekwiwalent za urlop z roku ubiegłego
Kiedy umowa o pracę ulega zakończeniu na przełomie roku bądź wypłata ekwiwalentu obejmuje urlop zaległy z roku ubiegłego, pojawić może się pytanie, z którego współczynnika urlopowego należy skorzystać w celu obliczenia kwoty rekompensaty dla pracownika. Z pomocą przychodzi § 19 ust. 1 przywołanego wcześniej rozporządzenia urlopowego, gdzie zostało podkreślone, że ustalony na dany rok kalendarzowy współczynnik ekwiwalentu stosuje się zarówno do obliczania należności za urlop bieżący, jak i zaległy.
W związku z powyższym o wysokości zastosowanego współczynnika decyduje data ustania stosunku pracy, a w praktyce data wypłaty ekwiwalentu, a nie charakter urlopu. Jeżeli data wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany w 2017 roku urlop przypada na rok 2018, to zastosowany powinien zostać współczynnik obowiązujący w roku 2018, bez względu na to, za jaki okres urlop jest rekompensowany.
Przykład 2.
Pracownikowi, w następstwie zakończenia umowy o pracę 31 marca 2018 roku, należy wypłacić ekwiwalent za niewykorzystany urlop w liczbie 7 dni urlopu zaległego z 2017 roku i 4 dni urlopu z roku bieżącego. Jaki zastosować współczynnik ekwiwalentu do prawidłowego obliczenia ekwiwalentu za dni niewykorzystanego urlopu?
Zakończenie umowy, które datowane jest na ostatni dzień stycznia 2018 roku, determinuje użycie współczynnika urlopowego w wysokości ustalonej na 2018 rok, wykluczając tym samym możliwość różnicowania zastosowanego współczynnika ekwiwalentu. Cały niewykorzystany urlop powinien zostać obliczony z zastosowaniem wskaźnika w wysokości 20,92.
–
Magdalena Drzewińska
