Kwestia rozliczeń twórcy z fiskusem jest różna w zależności od formy zatrudnienia. Jeżeli taka osoba pracuje na postawie umowy cywilnoprawnej (np. umowa zlecenie, umowa o dzieło) wówczas zgodnie z art. 22 ust. 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przysługuje jej prawo do zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodu w wysokości 50%. Komu przysługuje ta forma rozliczenia?
Kosztami uzyskania przychodu są te, bez których nie mógłby powstać przychód, jak również te poniesione w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu. Zryczałtowane 50% koszty mają zastosowanie do przychodów z tytułu przeniesienia praw własności projektu, opłaty licencyjnej za przeniesienie prawa do korzystania z projektu, utworu itp. Przepisy wskazują grupy podmiotów, które poprzez swoje działanie wykonują utwory, z których korzystanie uzależnione jest od wcześniejszego przeniesienia praw majątkowych do nich.
Zdjęcie royalty free z Fotolia
Do grupy tej należą tłumacze, pianiści – akompaniatorzy, autorzy programów komputerowych, planów zagospodarowania przedsiębiorstw, jak również autorzy publikacji prasowych z tym, że nie dotyczy to krótkich informacji prasowych (np. informacji o kursie waluty w danym dniu), ponieważ brak tutaj znamion kreowania, co jest cechą kardynalną utworu w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Do niej zaliczamy też autorów ulotek do leków, jeżeli pozostawiono im swobodę co do kształtu i treści.
Modelka to nie twórca
Do grupy objętej hasłem „twórców” dołączyć należy autorów projektów konserwatorskich, którzy pracują przy Miejskim Konserwatorze Zabytów. Z tej formy rozliczenia nie mogą korzystać modelki. Kwestia ta budzi spore kontrowersje, pojawiają się głosy, że modelka wchodzi w rolę podczas pokazu czy pozując do zdjęć, dlatego powinna być traktowana na płaszczyźnie podatkowej, jak inni twórcy. Jednak wciąż przeważa stanowisko, że modelka tylko „udostępnia” siebie do prezentacji twórczości innych osób tj. projektantów.
Ponadto w grupie uprawnionych do zryczałtowanych kosztów nie ma również osób uzyskujących wynagrodzenia za zezwolenie na publikację swojego wizerunku. Natomiast nie dziwi, iż biegli sądowi oraz tłumacze przysięgli nie mogą rozliczać się na zasadzie ryczałtu, wynika to z charakteru ich działalności – głównym narzędziem ich pracy jest prawo, które jest zbiorem ogólnie dostępnym, a same normy prawne nie są traktowane jak utwory w rozumieniu prawa autorskiego.
Poinformuj w umowie o utworze
Dla możliwości zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodu nie ma znaczenia rodzaj stosunku prawnego w ramach, którego twórca uzyskuje przychód. Połowę kosztów uzyskania przychodu będą miały zastosowanie zawsze, gdy podatnik zatrudniony na podstawie stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej osiąga przychód z wykonywanych utworów, jeżeli te stanowią przedmiot praw autorskich. Jednak w przypadku stosunku pracy, aby wszystkim formalnościom uczynić zadość należy zwrócić uwagę na umowę o pracę.
Dlatego, że w umowie powinien być wyraźnie zapisany stosunek pracy pracownika, w ramach którego będzie tworzył utwór oraz informacje jaką część wynagrodzenia stanowi honorarium za przeniesienie majątkowych praw autorskich, a jaką część wynagrodzenie za pozostałą pracę. Należy podkreślić, że zgodnie z obowiązującymi przepisami, jeżeli umowa o pracę nie stanowi inaczej, wynagrodzenie za pracę jest jednocześnie wynagrodzeniem za przeniesienie majątkowych praw autorskich.
Utwór na firmowych zasadach
Przy działalności gospodarczej kwestia podatkowa wygląda nieco inaczej, mimo że zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) twórca może uzyskiwać przychody z praw autorskich w ramach działalności gospodarczej. Jak wskazał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji nr IPPB1/415 – 457/ 14 – 2/EC, jeżeli przedsiębiorca w ramach działalności gospodarczej wytwarza utwory w rozumieniu prawa autorskiego, to honorarium za sprzedaż praw do tych utworów też jest opodatkowana na firmowych zasadach.
Nie ma żadnego znaczenia wyraźne oddzielanie tego honorarium od reszty przychodów. Dzieje się tak dlatego, że zgodnie z definicją przedsiębiorstwa jest ono zespołem składników, czyli tworzy jedną całość (co tłumaczy, dlaczego przedsiębiorstwo może być zbyte jedną czynnością prawną). Autorskie prawa majątkowe w przedsiębiorstwie stanowią więc element większej całości.
Wprawdzie twórcy prowadzącemu działalność gospodarczą przysługuje prawo pomniejszenia przychodu o poniesione wydatki, służące uzyskaniu albo zabezpieczeniu lub zachowaniu źródła tego przychodu. Jednak takiemu twórcy nie przysługuje prawo do zryczałtowanych kosztów w wysokości 50% przychodów.
Anna Melewska
Absolwentka Wydziału Nauk Społecznych UAM, obecnie studentka Podyplomowych Studiów Zarządzania Zasobami Ludzkimi. Współprowadząca Art, Law and Creativity Blog. Działa w obszarze Human Resources, ale tematyka praw autorskich nie jest jej obca, wiąże się z jej zamiłowaniem do muzyki i artystów, wśród których, podobnie jak Joanna Poprawska, chce szerzyć wiedzę o prawach autorskich.
Joanna Poprawska
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji UAM oraz Wydziału Nauk Społecznych UAM, zainteresowana szczególnie tematyką praw autorskich i prowadząca poświęcony temu Art, Law and Creativity Blog (blogartandlaw.blog.pl). W wolnych chwilach aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym miasta Poznania.
