Przemocy związanej z mobbingiem w pracy doświadczyło już ponad 1,5 miliona ludzi, z czego jedna trzecia to kobiety.
Często nie wiadomo, które zachowanie można uznać za przejaw mobbingu, a które nie. Początkowy etap tego zjawiska może zacząć się nawet od zwykłego konfliktu czy kłótni współpracowników, która w późniejszym czasie przerodzi się w długookresowe ośmieszanie czy obrażanie i negatywnie wpłynie na samopoczucie jednostek. Wszystkie wyżej wymienione czynniki, czyli działania przeciwko pracownikowi, które trwają przez dłuższy okres oraz zaniżenie samooceny, są uznawane za mobbing. Zachowanie, które spełnia wszystkie wymienione aspekty nie powinno zostać lekceważone. W takim wypadku warto także zgłosić je do odpowiednich władz i jednostek, póki jeszcze nie jest za późno.
Ukryte kompleksy
Wiele osób nie wie, skąd biorą się takie zachowania. Mogą być one spowodowane cechami osobistymi, wśród których można wyróżnić zazdrość, ale także „ukrytymi” kompleksami czy zaburzeniami psychicznymi. Warto także wspomnieć o efektach takiego zjawiska. Jest ich wiele, można do nich zaliczyć m.in. izolowanie się podwładnego, złe wykonywanie swoich obowiązków, negatywny wpływ na wizerunek firmy na zewnątrz i wewnątrz przedsiębiorstwa, wzrost kosztów spowodowany urlopem pracowników oraz zatrudnieniem nowych, zwolnienia lekarskie czy pogorszenie się atmosfery w firmie.
Przemoc o charakterze psychicznym może występować pod różnymi postaciami, ale zawsze będzie dotyczyć sfery uczuciowej i „grania” na emocjach konkretnej osoby czy grupy osób. Celem takiego zachowania jest wywołanie wrażenia poniżenia, lęku i poczucia winy u drugiego człowieka. Działania te mogą negatywnie wpływać na zdrowie pracownika i rozstrój układu nerwowego. W zależności od formy zjawiska może on dotyczyć wszystkich emocji albo kilku z nich.
Rodzaje mobbingu w pracy
Wśród rodzai mobbingu można wyróżnić zastraszanie, obwinianie, jak i poniżanie. Pierwszy z wymienionych objawia się w następujących sytuacjach: podważanie pozycji zawodowej, izolowanie pracownika od reszty zespołu, nadmierna kontrola pracy danej jednostki, zlecanie zadań, które wykraczają poza zakres jej obowiązków lub które są trudne do wykonania, jak również ograniczanie i utrudnianie kontaktu z otoczeniem. Zastraszanie jest to jedna z najprostszych form mobbingu w porównaniu do pozostałych.
Kolejna z wymienionych, czyli obwinianie, jest najczęściej spotykaną formą przemocy psychicznej, dotyczy największej grupy osób. Trudno ją wyłapać, często jest mylona z pociąganiem do odpowiedzialności, co jest prawnie udokumentowane. Rodzaj ten dotyczy przede wszystkim manipulacji uczuciami człowieka. Przykładami tej formy mobbingu może być niesprawiedliwe rozdzielanie premii, zlecanie nadmiernej ilości obowiązków, które wymagają zostania po godzinach pracy, ciągłe przypominanie czy chwalenie innych przy osobie mobbingowanej.
Zanim zawalczysz, zniweluj działania
Ostatnią z przytoczonych form jest poniżanie, na przykład poprzez krytykę, porównywanie do innych współpracowników czy odebranie przyznanej wcześniej nagrody. W niektórych sytuacjach odbywa się to nawet podniesionym głosem, z udziałem emocji. Poniżanie odnosi się do wartości samego człowieka, a nie do pracownika.
Omawiane zjawisko jest częstym zachowaniem kierowników/szefów wielu firm. Problemem pojawiającym się w organizacjach jest brak wiedzy na temat sposobów walki z niepożądanymi działaniami. Jednak zamiast z nim walczyć, warto najpierw spróbować je zniwelować oraz podejmować działania profilaktyczne. Czynności te mogą polegać na ocenie nastroju pracowników oraz wykorzystywaniu metod opiniujących ich zachowanie. Jeżeli zauważymy jakieś oznaki negatywnego zachowania się w stosunku do innych osób, powinniśmy od razu to zgłaszać do odpowiedniego działu, która się tym zajmie.
Przyjemna atmosfera
Innym sposobem na niwelowanie aktów przemocy psychicznej w przedsiębiorstwie jest natychmiastowe rozwiązywanie powstających się konfliktów, które są jeszcze na początkowym etapie rozwoju. Można to także uczynić poprzez organizację szkoleń dotyczących przemocy psychicznej, jej efektów, walki z nią oraz akcji antymobbingowych, w które będą zaangażowani wszyscy pracownicy firmy.
Następnym przykładem walki z omawianym zjawiskiem jest utrzymywanie przez pracodawcę przyjemnej atmosfery w przedsiębiorstwie. Zaburzenie jej może oznaczać pierwsze symptomy powstania zachowań takich jak: zastraszanie, poniżanie czy obwinianie. Niwelowanie mobbingu jest obowiązkiem zarówno pracownika, jak i pracodawcy. Jeżeli współpracownik czy przełożony zauważa dane zjawisko i stara się je przytłumić jest uznany za współwinnego.
Pokaż przepis
Trudno jest wykazać zachowanie traktowane jako mobbing, ale da się to zrobić, jednak jest to czasochłonne i wymaga cierpliwości. Nie można określić konkretnego czasu, po którym dane zachowanie zostanie zakwalifikowane jako zjawisko zaburzające stan psychiczny człowieka. Dla jednej osoby negatywne komentarze mogą być motywacją do dalszych działań, natomiast dla innej będą już objawami nękania psychicznego. Jeżeli dany pracownik czuje się osobą mobbingowaną powinien zacząć zbierać dowody już od pierwszego momentu.
Jeżeli fakt mobbingowania został rozpoznany, warto na początku podejść do niego ze spokojem. Pierwszym krokiem, jaki należy uczynić jest określenie przepisów prawnych, do których przełożony się nie stosuje, i przekazać mu to w kulturalny sposób. Ważne jest, aby wszelkie ataki agresji, negatywne komentarze przez sms-y, e-maile, a nawet te na piśmie w stosunku do swojej osoby zbierać w jednym miejscu. Może to się później przydać jako dowód występowania danego zjawiska. Pomocne będzie także zebranie świadków, a może nawet osób, które tak samo się czują.
Uśmiechaj się
Podstawowym rozwiązaniem tego zjawiska jest zachowanie uśmiechu, braku zdenerwowania oraz wykonywanie swoich obowiązków bez możliwości zarzutu ze strony przełożonego. Brak reakcji na zachowanie mobbera, osłabi jego działania, jak również sprawi, że się podda. Jeżeli wyżej wymienione zachowania nie skutkują, osoba mobbingowana powinna zgłosić to jednostce, która jest odpowiedzialna za sprawy pracownicze, czy związkom zawodowym. Jeśli z tytułu zostania ofiarą mobbingu osoba będzie potrzebowała kontaktu z psychiatrą czy psychologiem, pracodawca jest zobowiązany to zapewnić i pokryć wszelkie koszty związane z wizytami u specjalistów, którzy pomogą wyjść z tego problemu.
Mobbing w miejscu pracy jest poważnym, nielegalnym wykroczeniem, nie powinno się go lekceważyć. Już po pojawieniu się pierwszych, niepokojących oznak warto rozpocząć działania niwelujące, aby jak najszybciej uniknąć niepożądanych efektów i pogorszenia się atmosfery w miejscu pracy. Warto także podejmować działania profilaktyczne i uświadamiać pracowników o tym zjawisku. Nie powinno się unikać tego tematu, musimy o tym rozmawiać i z tym walczyć, w przeciwnym wypadku ofiar przemocy psychicznej będzie coraz więcej.
Sandra Kluza
Specjalista ds. Marketingu Smart MBC
W swojej pracy zajmuje się działaniami employer brandingowymi oraz wdrażaniem nowych narzędzi HR. Na co dzień sprawuje opiekę nad działem Marketingu w firmie Smart MBC. Celem jej pracy jest tworzenie dedykowanych rozwiązań dla firm i działów HR, a także usług i narzędzi z przeznaczeniem dla pracowników i kandydatów.
