System ma dostarczyć rzetelną i aktualną wiedzę niezbędną do tworzenia nowych programów wsparcia. – Chcemy wykorzystać wyniki analizy trendów w zakresie nowych, innowacyjnych rozwiązań i technologii oraz prowadzonych prac badawczo-rozwojowych do obiektywnego opisania tego, co wpłynie na kształtowanie się sytuacji w zakresie B+R+I w Polsce i na świecie oraz czy zidentyfikowane dziś obszary innowacji będą aktualne w nieodległej przyszłości – mówi dr Aleksander Żołnierski z NCBR.
Dlatego NCBR zdecydowało się na wdrożenie mechanizmów do monitorowania trendów technologicznych. Mogą one mieć znaczący wpływ na zarządzanie procesem wspierania realizacji projektów i wdrożeń. Docelowo trafne identyfikowanie aktualnej sytuacji w obszarze badań i rozwoju oraz innowacji pozwoli na udoskonalenie oferty NCBR.
Realizację tego projektu NCBR w wyniku przeprowadzonego podstępowania o udzielenie zamówienia publicznego powierzyło Centrum Rafinacji Informacji (CRI), pierwszej humanistyczno-społecznej spółce spin-off utworzonej przy Uniwersytecie Warszawskim. CRI wykorzystuje wyniki wieloletnich badań w obszarze analizy dużych zbiorów informacji prowadzonych przez zespół ekspertów z Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii UW. Wartość projektu sięga 3,2 mln zł. Zamówienie będzie realizowane etapami. W ciągu 4 miesięcy CRI ma opracować raport badawczy obejmujący metodologię i opis narzędzi badawczych. Następnie rozpocznie się trwający 20 miesięcy okres eksploatacji systemu.
– W tym projekcie kluczem do sukcesu będzie identyfikacja źródeł danych, umiejętne ich sklasyfikowanie, a następnie zgromadzenie i uporządkowanie. To wszystko będzie wymagało połączenia wiedzy eksperckiej zgromadzonej w CRI, jak również nowoczesnych technologii, takich jak uczenie maszynowe – mówi Prezes Zarządu CRI, prof. dr hab. inż. Włodzimierz Gogołek.
Od weryfikacji do prognozowania
Monitorowanie trendów technologicznych nie jest pierwszym projektem realizowanym przez zespół CRI na zlecenie NCBR. Wcześniej techniki rafinacji informacji wykorzystywane były między innymi do weryfikowania założeń programów sektorowych oraz strategicznych programów badań naukowych i prac rozwojowych realizowanych przez NCBR.
Pierwszy projekt zlecony przez NCBR naukowcom z Uniwersytetu Warszawskiego zaowocował stworzeniem systemu Rafinacji Informacji Naukowo-Gospodarczej (RING). – Jego funkcjonalność stanowi próbę kapitalizacji dużych zasobów informacyjnych, na które głównie składają się teksty. Wyniki rafinacji informacji mogą być odpowiedzią na pytania dotyczące dowolnego przedmiotu badań np. identyfikacji najnowszych trendów technologicznych, ale także można je wykorzystać do predykcji wyników wyborów powszechnych – wyjaśnia prof. dr hab. inż. Włodzimierz Gogołek.
W trakcie badań analitycznych realizowanych przy pomocy RING, wykorzystując zjawisko tzw. osmozy informacji, CRI udało się zidentyfikować kluczowe słowa towarzyszące nowym technologiom. – W oparciu o te umowne znaczniki jesteśmy w stanie identyfikować trendy technologiczne. W czasie przeprowadzonych badań testowych ograniczonych do krajowych źródeł pochodzących z krótkiego okresu, okazało się na przykład, że aktualnie najgorętsze trendy rozwojowe i innowacyjne w Polsce związane są m.in. z technologiami parkowania, energią oraz radarami – mówi dr hab. inż. Wiesław Cetera.
Innowacyjne wsparcie programowania innowacji
Dotychczas proces tworzenia programów wsparcia NCBR odbywał się w oparciu o generowane zapotrzebowanie konkretnego środowiska, czyli wiedzę ekspertów z danej dziedziny. Przykładem takiego działania są programy sektorowe. Opierano się także na dokumentach strategicznych i planistycznych administracji centralnej.
W obu przypadkach opóźnienie wynikające nie tylko ze stopnia skomplikowania prac analitycznych, ale przede wszystkim dostępności danych statystycznych sprawiało, że interwencja NCBR koncentrowała się na problemach i rozwiązaniach, które obejmowały okres przynajmniej dwóch lat wstecz. Przygotowane koncepcje programów bazowały na historycznych danych statystycznych lub na ekstrapolacji trendów światowych. Do tego dochodzi jeszcze czas potrzebny na przygotowanie dokumentacji programu i jego ogłoszenie. Takie podejście nie uwzględniało w należyty sposób nowych pojawiających się w otoczeniu społeczno-gospodarczym potrzeb ani najnowszych metod czy pomysłów na rozwiązanie zidentyfikowanych problemów.
Jak teraz będą określane obszary badawcze, których znaczenie może w przewidywalnej przyszłości wzrastać? Jedną z metod może być analiza skupień, poszukiwanie wysp, które odpowiadają rosnącemu znaczeniu wybranych obszarów i problemów badawczych – gdy rosnące znaczenie tych wysp „wzmacnia” liczba publikacji, ich impact factor, liczba patentów itp. Analizy prowadzone przez CRI mogą także opierać się na określeniu nisz, których poszukiwanie polega na identyfikowaniu obszarów o wysokiej zdolności innowacyjnej, eksplorowanych dotychczas w niewielkim stopniu.
Rafinacja, czyli słupy i sentymenty
Opracowana przez zespół CRI koncepcja rafinacji informacji umożliwia nie tylko analizę historyczną, ocenę tego co się wydarzyło w przeszłości, ale przede wszystkim pozwala udzielić odpowiedzi na pytanie o to, co dzieje się obecnie w przestrzeni informacyjnej, a także formułowanie prognoz dotyczących procesów społecznych, politycznych i gospodarczych. Skuteczność tego rozwiązania potwierdziły dotychczas realizowane projekty.
Jednym z nich było badanie preferencji w wyborach prezydenckich i parlamentarnych, w których przewidywany wynik okazał się bliższy ostatecznemu rezultatowi niż prognozy ośrodków badania opinii społecznej. Zespół CRI prowadził także zaawansowane analizy związane z określaniem oczekiwań społecznych oraz identyfikowaniem i określaniem dynamiki procesów gospodarczych.
Założycielami CRI są prof. dr hab. inż. Włodzimierz Gogołek, dr hab. inż. Wiesław Cetera, mgr inż. Piotr Celiński i mgr inż. Dariusz Jaruga. Spółka powstała jako połączenie unikalnych doświadczeń naukowców w obszarze informatyki i nauki o mediach. Choć bazuje na wykorzystaniu zaawansowanych technologii informatycznych, jest to pierwsza komercjalizacja kapitału intelektualnego na wydziale UW reprezentującym kierunki humanistyczno-społeczne.
