Ulga IP Box – czym jest i jak ją otrzymać?

Na czym polega ulga IP Box?

Ten rodzaj ulgi w formie preferencyjnego opodatkowania, którą potocznie nazywa się IP Box, wprowadzono do polskiego prawa 23.10.2018 roku poprzez zbiorczą nowelizację ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ordynacji podatkowej oraz innych ustaw. W życie weszła 1 stycznia 2019 roku.

Jej celem jest pobudzenie rozwoju rynku nowych technologii. Sposobem na osiągniecie tego założenia było wprowadzenie 5% preferencji podatkowej w podatku PIT i CIT dla dochodów, które uzyskano z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Wcześniej było to 17/32% dla zasad ogólnych PIT, 19% dla podatku liniowego PIT, oraz 9/19% w podatku CIT.

Jak otrzymać ulgę IP Box?

Z ulgi IP Box można skorzystać tylko w zeznaniu rocznym. Dlatego wszelkie dochody uzyskane w ciągu roku z kwalifikowanych praw własności intelektualnej i tak podlegają bieżącemu opodatkowaniu (a więc zależnie od formy opodatkowania, jaką wybraliśmy). Oprócz tego trzeba spełnić konkretne warunki, takie jak:

• Obowiązkowe prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej.
• Prowadzenie odrębnej ewidencji zdarzeń gospodarczych – muszą znaleźć się w niej wszelkie operacje finansowe mające związek z dochodami z kwalifikowanych IP (art. 24e ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT i art. 30cb ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT).
• Wykazanie, że w ramach prowadzonej działalności miało miejsce wytworzenie kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.
• Osiągnięcie dochodu z kwalifikowanego IP, które podlega opodatkowaniu w kraju.
• Wykazanie, że w ramach wytworzenia, rozwoju lub ulepszenia kwalifikowanego prawa własności intelektualnej zostały poniesione koszty kwalifikowane.

Niestety to nie wszystko. Spełnienie powyższych warunków to dopiero połowa drogi – trzeba również poddać analizie słuszność zastosowania preferencyjnej stawki. Podatnik może zrobić to samodzielnie, ale może również uzyskać pozytywną opinię organów skarbowych w interpretacji indywidualnej, co zabezpieczy uzyskaną ulgę w przypadku kontroli Urzędu Skarbowego.

Charakterystyka działalności badawczo-rozwojowej

Czym właściwie jest działalność badawczo-rozwojowa wspomniana w rozporządzeniu o uldze IP Box? Chodzi tutaj o działalność o charakterze twórczym, czyli: […]działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań[…] – według art. 5a pkt 38 ustawy o PIT lub w oparciu o art. 4a pkt 26 ustawy o CIT.

W rezultacie twórczy charakter takiej działalności objawia się powiększeniem wiedzy w jakiejś dziedzinie, a  następnie utworzeniem nowych procesów, usług, czy produktów. W tym celu należy prowadzić badania naukowe (stosowane, przemysłowe, podstawowe) oraz prace rozwojowe. Działalność badawcza oznacza, że przeprowadzamy badania służące poszerzaniu wiedzy, za to prace rozwojowe mają znaleźć zastosowanie dla tych nowo pozyskanych informacji. Te dwie czynności pozwalają stworzyć nowe lub ulepszone produkty, procesy, usługi. Właśnie na tym polega działalność badawczo-rozwojowa, która umożliwia uzyskanie ulgi IP Box.

Podsumowując, do jej otrzymania trzeba prowadzić działalność badawczo-rozwojową oraz wykazać, że w wyniku tej działalności miało miejsce wytworzenie kwalifikowanego IP. Jeżeli wszystkie te trzy wymogi zostaną spełnione, można ubiegać się o ulgę IP Box.

Charakterystyka kwalifikowanego IP

W przypadku kwalifikowanego IP mowa o tzw. kwalifikowanych prawach własności indywidualnej. Określa je art. 30ca ust. 2 ustawy o PIT i art. 24d ust. 2 ustawy o CIT. W katalogu (który jest zamknięty) znajdują się następujące prawa kwalifikowanego IP:

• Patent.
• Dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt ochrony roślin lub produkt leczniczy.
• Prawo na zarejestrowany znak towarowy (wzór użytkowy).
• Prawo z rejestracji wzoru przemysłowego.
• Prawo z rejestracji topografii układu scalonego.
• Prawo z rejestracji produktu leczniczego lub leczniczego weterynaryjnego, które zostały dopuszczone do obrotu.
• Wyłączne prawo według ustawy o ochronie prawnej odmian roślin.
• Autorskie prawo do programu komputerowego.

Wszystkie te przykłady są objęte ochroną prawną na drodze ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych, w których stronę stanowi UE lub Polska. Jedno z praw jest nadawane przez urząd patentowy w ramach procesu rejestracji.

W sytuacji, w której prawo na wzór użytkowy lub prawo patentowe wygaśnie, ulga IP Box również przestaje obowiązywać. Dochody uzyskane po upływie okresu ochronnego będą podlegać opodatkowaniu bez zastosowania preferencji 5%.

Dla kogo ulga IP Box – kto z niej skorzysta?

• Przede wszystkim podatnicy prowadzący działalność badawczo-rozwojową i w ramach tego wytwarzający kwalifikowane IP.
• Podatnicy, którzy w wyniku prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej wytworzą kwalifikowane IP i udzielą wyłącznego prawa do tego IP innemu podmiotowi. Wówczas dla osiągniętych dochodów (gdy spełnią określone kryteria) mogą stosować preferencyjną stawkę IP Box.
• Poza tym stawkę podatku w wysokości 5% uzyskają podatnicy nabywający kwalifikowane IP dla jego dalszej komercjalizacji i rozwinięcia poprzez prowadzoną działalność badawczo-rozwojową.

W wymienionych grupach podatników można więc zaliczyć:

1. Podmioty objęte podatkiem PIT: jednoosobowe działalności gospodarcze, wspólników spółki jawnej, wspólników spółki cywilnej, wspólników spółki komandytowej, wspólników spółki partnerskiej, przedsiębiorstw w spadku.
2. Podmioty objęte podatkiem CIT: osoby prawne, spółki komandytowo-akcyjne z siedzibą lub zarządem na terytorium RP, spółki kapitałowe w organizacji, podatkowe grupy kapitałowe, jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej i przedsiębiorstw w spadku (w wyjątkami), spółki niemające osobowości prawnej z siedzibą lub zarządem w innym państwie – pod warunkiem, że prawo tego kraju traktuje je jako osoby prawne i podlegają opodatkowaniu od całości dochodów bez względu na miejsce, w którym je osiągają.

W przypadku dochodów osiągniętych za granicą, podatnik może skorzystać z preferencyjnej stawki 5%, ale tylko wtedy, gdy te dochody mogą być dochodami z kwalifikowanych IP według przepisów o IP Box i podlegają realnemu opodatkowaniu w Polsce.

Jak można obliczyć dochód, który skorzysta ze stawki IP Box? Zgodnie z  art. 30ca ust. 7 ustawy o PIT (i analogicznie w oparciu o art. 24d ust. 7 ustawy o CIT), może być to dochód uzyskany z kwalifikowanego IP w formie: zysku ze sprzedaży kwalifikowanego IP, zysku z kwalifikowanego IP (uwzględnionego w cenie sprzedaży usługi lub produktu), należności z tytułu umów licencyjnych związanych z kwalifikowanym IP, odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego IP uzyskanego w postępowaniu spornym sądowym lub arbitrażowym. Do tej listy należy dołączyć również nadwyżkę przychodów z kwalifikowanego IP nad kosztami pośrednio lub bezpośrednio związanymi z tym przychodem.

Jeżeli jednak nie wystąpi dochód z IP, podatnik może odliczyć powstałą stratę w ciągu następujących 5 lat podatkowych. Jednak ma to tego prawo tylko w odniesieniu do dochodu osiągniętego z tego samego kwalifikowanego IP lub tego samego rodzaju usługi czy produktu (bądź ich grupy), w których wykorzystano takie samo kwalifikowane IP.

Kto nie skorzysta z ulgi IP Box?

• Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem.
• Osoby fizyczne prowadzące działalności gospodarczą opodatkowaną od przychodów ewidencjonowanych.
• Osoby, które osiągają dochody z kwalifikowanych IP nieopodatkowane na terytorium Polski.

Jakie dokumenty są niezbędne?

Podatnicy korzystający z ulgi mają obowiązek prowadzenia osobnej ewidencji wszystkich zdarzeń gospodarczych. Dotyczy to nie tylko tych zdarzeń, które mają związek z ulgą IP Box, ale też wszystkich innych (wynikających z prowadzonej działalności). Ewidencja musi zawierać łączną sumę uzyskanych w danym okresie przychodów, kosztów, dochodów i strat ze szczególnym wskazaniem tych dochodów, które podlegają 5-procentowej uldze podatku dochodowego oraz pozostałych.

Transakcje gospodarcze mające związek z ulgą IP Box powinny być wyszczególnione w Księdze Przychodów i Rozchodów albo w księgach rachunkowych. W pierwszym przypadku może mieć to formę arkusza kalkulacyjnego, w drugim – konta ksiąg pomocniczych. Podatnicy prowadzący KPiR i stosujący arkusz kalkulacyjny, muszą zawierać w nim comiesięczne zestawienia wydatków (rosnąco). Nie są jednocześnie zobowiązani do prowadzenia tak drobiazgowych ewidencji, jak ma to miejsce w przypadku podmiotów z pełną księgowością.

Podatnicy pracujący w ramach działalności badawczo-rozwojowej nad więcej niż jednym kwalifikowanym IP, muszą prowadzić odrębną ewidencję dla każdego projektu. W każdej z nich powinien znaleźć się opis projektu, czas jego trwania, wykaz osób, które nad nim pracują, oraz wyszczególnienie prac zrealizowanych przez te osoby.

Nieścisłości w procedurze uzyskania ulgi IP Box

Podstawowym problemem jest określenie częstotliwości prowadzenia dodatkowej ewidencji na potrzeby rozliczenia ulgi IP Box. Zgodnie z interpretacją indywidualną z dnia 7.01.2020 roku o sygn. 0113-KDIPT2-3.4011.589.2019.2.SJ widzimy, że według Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej “(…)fakt sporządzenia (przedstawienia czy posiadania) w przyszłości odrębnej ewidencji dopiero na potrzeby skorzystania z IP Box, nie wypełnia przesłanki z art. 30cb ust. 1 i 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Stworzenie w przyszłości odrębnej ewidencji tylko po to, aby wypełnić obowiązek wynikający z powołanego przepisu, nawet w sytuacji kiedy na jej podstawie możliwe będzie prawidłowe określenie podstawy opodatkowania stawką 5%, uniemożliwia zastosowanie preferencyjnej stawki opodatkowania uzyskiwanych dochodów.”

Jest to sprzeczne z linią orzeczniczą, wedle której brak bieżącego prowadzenia ewidencji nie pozbawia podatnika prawa do stosowania stawki preferencyjnej – w wyroku WSA w Gorzowie Wlkp o sygn. I SA/Go 115/20 czytamy, że: “Dla celów obliczenia dochodu kwalifikowanego IP istotne jest by ewidencja ta była prowadzona w sposób należyty, tak aby móc w rocznym zeznaniu podatkowym wykazać łączą sumę przychodów i kosztów podatkowych, dochodów, strat, dochodów podlegających opodatkowaniu stawką 5%. Odrębna od podatkowej księgi przychodów i rozchodów ewidencja ma na celu obliczenie podstawy opodatkowania. Ewidencja ma być sporządzona w sposób mający osiągać wskazany cel. Jeżeli ten cel spełnia należy ją uznać za prowadzoną w sposób należyty. (…)

Natomiast w ocenie Sądu, nienależyte prowadzenie ewidencji o której mowa w art. 30 cb ust. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych to takie jej prowadzenie które uniemożliwia określenie prawidłowej podstawy opodatkowania stawką 5%, która nie zawiera informacji o których mowa w art. 30 cb ust. 1 powołanej ustawy. Jeżeli ewidencja ta spełnia wskazany cel na dzień dokonania rozliczenia to nie można jej uznać z prowadzoną w sposób nieprawidłowy.

(…)Zdaniem składu orzekającego w odniesieniu zarówno do ksiąg rachunkowych jak i ewidencji najistotniejszym elementem jest sprawdzalność i prawidłowość informacji o których mowa w art. 30 cb ust.1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.”

Oznacza to, że wszystko jest uzależnione od indywidualnej interpretacji.

Ulga IP Box: wnioski

IP Box oceniamy jako korzystną opcję dla podatników prowadzących biznes związany z realizacją badań oraz tworzeniem nowych usług. Jednak dość problematyczną kwestią są wymogi, jakie trzeba spełnić, aby taką ulgę uzyskać. Czasem trzeba wystąpić o indywidualną interpretację sądu. Jednak mimo pewnych trudności, ulga IP Box stanowi rozwiązanie godne polecenia.

Marcin Staniszewski

Kancelaria Prawna RPMS Staniszewski & Wspólnicy