Analiza z lotu ptaka
Dokument zaczyna się od dwóch teoretycznie sprzecznych uwag. Pierwsza z nich to stwierdzenie, że Horyzont Europa (9PR) to największy na świecie publiczny program finansowania innowacji, na który przeznaczono 95 mld euro. Startupy wspierane w ramach tego programu napędzają innowacje i wartość ekonomiczną, tworząc 520 mld euro wartości przedsiębiorstwa przy zaledwie 12 mld euro finansowania UE. Druga uwaga brzmi już mniej optymistycznie: pomimo udowodnionego zwrotu z inwestycji, startupy otrzymały tylko 5% unijnego finansowania badań i innowacji.
I to jest punkt wyjścia, od którego wychodzą twórcy raportu, czyli zespoły Dealroom, Dealflow oraz EU-Startups. W ramach swojego opracowania nie tylko przyglądają się szczegółowo efektom programów wsparcia, zarządzanych przez Unię Europejską. Zastanawiają się także nad tym, co zrobić, aby w przyszłości wsparcie to było efektywniejsze.
A teraz spójrzmy uważniej…
Europejska Rada ds. Innowacji (EIC) przeznacza ponad 10 mld euro z programu Horyzont Europa na wsparcie startupów z wyróżniającymi się technologiami. Jej programy – Pathfinder (TRL 1-3), Transition (TRL 4-6) i Accelerator (TRL 6-8) – wspierają 4 600 startupów, w tym 250 o wartości powyżej 100 mln euro, 25 powyżej 500 mln euro i 12 jednorożców. Pomimo wspierania jednej trzeciej z 13 600 startupów finansowanych przez UE, tylko 10% budżetu programu Horyzont Europa w wysokości 95 mld euro trafia do EIC.
3,5 mld euro z budżetu EIC przeznaczono na Fundusz EIC na bezpośrednie inwestycje kapitałowe do 15 mln euro w startupy wybrane z Akceleratora EIC.
Fundusz EIC, uruchomiony pilotażowo w 2018 r., ma obecnie ponad 250 spółek portfelowych. Jego portfel obejmuje 53 spółki o wycenie powyżej
100 mln euro i 4 spółki o wycenie powyżej 500 mln euro.
Statystycznie rzecz ujmując
By łatwiej było pojąć mechanizmy wsparcia oraz ich wpływ – czy też brak wpływu – na europejski ekosystem, autorzy raportu zebrali konkretne dane – twarde liczby, mające pomóc w zrozumieniu relacji UE-startupy.
Tylko 5% finansowania innowacji w UE trafia do startupów
- UE zainwestowała ponad 225 mld euro z ostatnich trzech programów ramowych za pośrednictwem dedykowanych programów finansowania badań i innowacji.
- Startupy są kluczowym filarem przyszłości Europy, ale trafia do nich tylko 5% unijnych funduszy na innowacje
- Na całym świecie startupy stały się dominującym źródłem innowacji, wzrostu produktywności i tworzenia wartości, jak pokazano w pierwszym raporcie z tej serii.
- Obecne podprogramy UE i zaproszenia do składania wniosków są zbyt liczne i trudne w nawigacji.
Obiecujące wnioski z analizy rozwoju startupów
- Ostatnie trzy programy ramowe UE wsparły do tej pory ponad 13 600 startupów.
- Startupy te otrzymały około12 mld euro finansowania z UE i pozyskały dodatkowe 70 mld euro z prywatnych funduszy venture capital. Ich łączna wartość wynosi już 520 mld euro.
- Większość z tych startupów wciąż znajduje się na wczesnym etapie rozwoju i będzie potrzebować dodatkowego finansowania w celu zwiększenia skali działalności.
R jak raport, r jak rekomendacje
Finałową częścią raportu są rekomendacje opracowane przez autorów dokumentu. Co w ich opinii powinno się zmienić, aby unijne wsparcie było jeszcze efektywniejsze?
Startupy powinny mieć większy udział w przyszłych programach ramowych
Raport Draghiego proponuje podwojenie budżetu programu ramowego, co stworzyłoby miejsce na większe wsparcie dla startupów. Duża część dodatkowego finansowania powinna zostać przydzielona startupom ze względu na ich udowodniony, wymierny wpływ na gospodarkę. Aby to zapewnić, Komisja Europejska powinna dążyć do zdefiniowania specjalnej kategorii „startup” w ramach następnego programu ramowego, obok istniejącej klasyfikacji „MŚP”.
Zapewnienie startupom wspieranym przez UE wystarczającego kapitału podwyższonego ryzyka na wprowadzenie innowacji na rynek
Startupy wspierane przez UE mają inną drogę od badań do komercjalizacji, która nie zawsze jest zrozumiała dla inwestorów lub kompatybilna z wieloma europejskimi funduszami VC. Startupy te mają już wyższe wskaźniki sukcesu (rozumianego jako komercjalizacja) niż ich odpowiedniki na otwartym rynku. Mimo to wciąż zbyt wiele projektów jest uważanych za zbyt ryzykowne, aby znaleźć wiodących inwestorów. Fundusz EIC jest dobrą inicjatywą publiczną mającą na celu zapewnienie większego finansowania VC dla takich startupów deeptech na wczesnym etapie rozwoju. Niestety, niechęć przedstawicieli EIC do udziału w rundach inwestycyjnych pozostawia wiele startupów bez finansowania. Stąd postulat autorów raportu o utworzenie więcej prywatnych funduszy VC, które rozumieją europejski cykl dotacji, a przez to będą bardziej skłonne, by zapewnić finansowanie uzupełniające dla innowacji wspieranych przez UE.
EFI mógłby zostać zmobilizowany do inwestowania w fundusze VC, które koncentrują się na pionierskich technologiach wspieranych przez UE. Istnieją już pewne fundusze, takie jak Ventures.eu, które koncentrują się w szczególności na założycielach wspieranych przez UE i mają na celu wspieranie ich we wprowadzaniu innowacji na rynek.
Zwiększenie widoczności i wpływu startupów wspieranych przez UE
- Działania na rzecz budowania społeczności: chociaż inicjatywy takie jak EU Startups Summit i platforma społecznościowa EIC oferują solidne podstawy, należy je rozszerzyć. Startupy wspierane przez UE potrzebują więcej sposobów na promowanie się i nawiązywanie kontaktów z inwestorami poprzez większe szczyty startupów, konkursy pitchingowe i ukierunkowane dni demonstracyjne z najlepszymi inwestorami i korporacjami.
- Odkrywanie danych: dostęp do danych na temat startupów wspieranych przez UE powinien być skalowany za pomocą narzędzi takich jak Innovation Radar i Dealflow, umożliwiających dogłębne wyszukiwanie i filtrowanie w celu identyfikacji startupów o wysokim potencjale we wszystkich filarach 10PR. Decydenci na szczeblu UE i państw członkowskich powinni wykorzystywać takie informacje w czasie zbliżonym do rzeczywistego, aby wspierać świadome podejmowanie decyzji.
- Wzmocnienie historii sukcesu startupów wspieranych przez UE: potrzebne są dalsze wysiłki, aby konsekwentnie pokazywać, w jaki sposób wspierane przez UE startupy radzą sobie z krytycznymi trendami. Jak podkreśliła ESNA, regularne publikowanie badań – i promowanie ich zarówno w mediach głównego nurtu, jak i specjalistycznych – ma kluczowe znaczenie dla wzmocnienia marki innowacji w Europie.
Cały raport można znaleźć tutaj.
