Inwestor, decydując się na współpracę ze startupem, przekazuje kapitał na rozwój biznesu. Trzeba jednak pamiętać o tym, że ma także możliwość wycofania się z inwestycji. Niezależnie od przyczyn takiej decyzji, każdy inwestor finansowy będzie oczekiwał odpowiednich zapisów dotyczących tej kwestii w umowie inwestycyjnej. O nich będzie mowa poniżej.
Zdjęcie royalty free z Fotolia
Najczęściej, w przypadku zabezpieczenia przed wyjściem z inwestycji, występują trzy klauzule:
1. Obowiązek współdziałania przy wprowadzeniu spółki na giełdę i dokonania pierwszej oferty publicznej jej akcji (tzw. IPO – initial public offering)
Fundusz ma możliwość żądania wprowadzenia spółki na giełdę, ale obydwie strony muszą zgodnie działać w tym celu. To zobowiązanie w szczególności może dotyczyć sporządzenia prospektu emisyjnego i udostępnienia wymaganych przez przepisy prawa informacji, wyboru biura maklerskiego, czy też biegłego rewidenta.
2. Przedsiębiorca ma prawo przyłączenia się do sprzedaży akcji (tzw. tag along right)
Ta część umowy inwestycyjnej będzie miała zastosowanie, gdy przedsiębiorca będzie rozważać sprzedaż swoich akcji. Dla inwestora finansowego ma to podwójne znaczenie. Przede wszystkim zmieni się osoba przedsiębiorcy, z którym inwestor związał się dla prowadzenia wybranej inwestycji – ewentualny nabywca może nie gwarantować takiego samego zaangażowania lub współdziałania. Z reguły dlatego, możliwość zbycia akcji przez przedsiębiorcę w okresie inwestycji najczęściej najczęściej podlega daleko idącym ograniczeniom.
Ponadto, w związku z tym, że znalazł się chętny na akcje przedsiębiorcy, stwarza to możliwość sprzedaży także akcji posiadanych przez inwestora finansowego. Omawiana klauzula powoduje, że przed sprzedażą swych akcji, przedsiębiorca zobowiązany jest powiadomić o tym inwestora finansowego. Ten może (choć nie musi) zażądać, aby potencjalny nabywca kupił także akcje należące do niego, na takich samych warunkach, jak te oferowane przedsiębiorcy. Niewykonanie obowiązku przez przedsiębiorcę może podlegać rygorowi zapłaty kary umownej. Mogą istnieć także inne zabezpieczenia, np. zapisy powodujące bezskuteczność takiego zbycia wobec spółki. To znacznie utrudnia zbycie akcji wbrew postanowieniom umowy.
3. Prawa żądania sprzedaży akcji przedsiębiorcy (tzw. drag along right)
Dotyczy to sytuacji, gdy inwestor finansowy będzie chciał wyjść z inwestycji, a potencjalny nabywca tymczasem będzie oczekiwał przejęcia całkowitej kontroli nad spółką. W takim przypadku inwestor finansowy może żądać, aby przedsiębiorca sprzedał wraz z nim posiadany pakiet akcji. Szczególnego znaczenia nabiera tutaj określenie sytuacji, w których inwestor finansowy uprawniony jest do takiego działania, a także postanowienia dotyczące ceny, po której przedsiębiorca może zostać zobowiązany do zbycia swoich akcji.
Sposobów zabezpieczenia wyjścia inwestora jest bardzo wiele. Te, który zostały tu opisane , to tylko niektóre, jakie mogą być interesujące dla inwestora finansowego. Założyciele powinni jednak pamiętać, że inwestor finansowy, najczęściej już w momencie negocjowania umowy inwestycyjnej, będzie chciał zagwarantować dogodny sposób wyjścia ze spółki. Będzie zatem negocjować takie zapisy wyjścia, które przyniosą jemu jak najwyższy zwrot z inwestycji.
dr Rafał Stroiński
Partner w kancelarii JSLegal
Jeden z założycieli JSLegal. Posiada prawie dwudziestoletnie doświadczenie w praktyce prawniczej. Przed założeniem kancelarii JSLegal był partnerem w CMS Cameron McKenna, gdzie tworzył i zarządzał praktykami z obszaru rynków kapitałowych. Był także jednym z liderów w praktyce z zakresu private equity. Rafał Stroiński jest członkiem Komitetu ds. Nowych Technologii w Krajowej Izbie Gospodarczej.
