“Prawie” robi oczywiście różnicę, ale jednak kary wynikające z unijnych przepisów każą wierzyć, że tym razem system kaucyjny zobaczymy w Polsce już naprawdę. Obecnie wpłaciliśmy do budżetu Wspólnoty już blisko 2 miliardy euro kar z tytułu zbyt niskim poziomów recyklingu opakowań plastikowych.
Zgodnie z projektem nowelizacji ustawy wszystkie sklepy w kraju będą musiały zacząć pobierać od klientów kaucję za opakowania na napoje.
Z kolei największe punkty sprzedaży, tj. te o powierzchni powyżej 200 metrów kwadratowych, będą musiały prowadzić ich zbiórkę. Przepis dotyczy nie tylko butelek szklanych i puszek, ale również butelek z tworzyw sztucznych (w Polsce produkowanych jest około 300 milionów plastikowych butelek rocznie). Na marginesie warto dodać, że system nie bierze pod uwagę kartonowych opakowań (soki, mleko). Nowe prawo ma zaczać obowiązywać w 2025 roku.
O to jak system kaucyjny wpłynie na ich działalność, zapytaliśmy zarówno przedstawiciela jednej z największych w Polsce sieci handlowych (cz. I tekstu) jak i założycieli startupów z branży greentech ( cz.II tekstu).
Cz. I Okiem sieci handlowej
Na nasze pytanie odpowiada Barbara Kowalska – Dyrektor Działu CSR i Jakości, Carrefour Polska.
Sieć Carrefour nie czekała z założonymi rękami na wprowadzenie systemu kaucyjnego, ale sama rozpoczęła działania wyprzedzające, mam tu na myśli na przykład refillomaty Swapp! dostępne w Państwa sklepach. Jak przyjęcie projektu ustawy o systemie kaucyjnym przez Radę Ministrów wpłynie na Wasz biznes i podejmowane w ramach Grupy decyzje?
Jako grupa Carrefour mamy świadomość jak fundamentalną zmianą dla obecnego systemu gospodarki opakowaniami i odpadami opakowaniowymi jest wprowadzenie systemu kaucyjnego. Warto podkreślić, że wprowadzenie systemu kaucyjnego w placówkach handlu detalicznego, stanowi duże wyzwanie. Od wyboru odpowiedniej maszyny (recyklomatu), przez jej umiejscowienie w sklepie, eksploatację, przechowywanie opakowań przed ich odbiorem, aż po rozliczenie zwrotu kaucji – wszystko to wymaga starannego planowania. „Dojrzałe” systemy kaucyjne w krajach Europy Zachodniej były tworzone przez wiele lat, a nawet dziesięcioleci. Niestety, w Polsce otrzymaliśmy bardzo krótki czas na wdrożenie tych systemów.
Mimo to w Carrefour podejmujemy kroki zwiększające nasze doświadczenie i gotowość do wprowadzenia niezbędnych zmian. Dlatego od stycznia 2023 roku rozpoczęliśmy testowanie systemu kaucyjnego dla butelek PET i puszek aluminiowych w 10 naszych sklepach na Śląsku. System ten dał nam już dużo wiedzy. Do końca maja przyjęliśmy 4 miliony opakowań i wydaliśmy naszym klientom ponad 610 000 złotych.
Warto podkreślić, że nasze działania w zakresie ograniczenia wpływu na planetę i klimat, to nie tylko aktywne reagowanie na bieżące zmiany i potrzeby społeczeństwa i klientów, ale przede wszystkim długoterminowe zobowiązania naszej firmy z myślą o przyszłości. Jednym z kluczowych sposobów walki z nadmiarem plastiku jest redukcja masy opakowań plastikowych. Zobowiązaliśmy się, że do 2025 roku wszystkie opakowania produktów z naszych marek własnych, dostępne w Carrefour, będą nadawały się do ponownego wykorzystania, recyklingu lub kompostowania.
Jako jedna z pierwszych sieci handlowych w Polsce oferujemy klientom możliwość uzupełniania produktów w tzw. refillomatach. Dostępne są one wybranych w hipermarketach Carrefour w Warszawie, we Wrocławiu i w Krakowie. Dotychczasowy odzew konsumentów na refillomaty jest bardzo entuzjastyczny, dlatego rozważamy dalsze inwestycje w popularyzację i upowszechnienie tego typu rozwiązań w Polsce.
W 2020 roku dołączyliśmy także do Polskiego Paktu Plastikowego, inicjatywy, która gromadzi firmy i organizacje związane z tworzywami sztucznymi, dążącej do zamknięcia obiegu plastiku w Polsce. Od 2019 roku we wszystkich naszych sklepach Carrefour w Polsce zachęcamy klientów do wyboru produktów z lady tradycyjnej, które można zapakować we własne opakowania. Ponadto umożliwiamy klientom zakup kawy ze strefy Smacznie do własnych kubków, a w dziale sprzedaży tradycyjnej stosujemy papier dwuwarstwowy, co ułatwia odpowiednią segregację odpadów.
W marcu 2021 roku Carrefour Polska jako pierwsza sieć handlowa w kraju zdecydował się wprowadzić oznakowania na produktach marki własnej opracowane przez Koalicję 5 Frakcji, które ułatwiają konsumentom poprawne sortowanie odpadów.
Cz.II Startupowym okiem
W ostatnich miesiącach kilkukrotnie poruszaliśmy na łamach naszego portalu czy na falach MamStartup Podcast temat odpadów opakowaniowych. CEO MaasLoop jeszcze w kwietniu mówił nam o tym, jak kluczowe dla poradzenia sobie z odpadami jest wprowadzenie systemu kaucyjnego. Ale gdy zastanowić się głębiej nad tematem, to widać, że wprowadzenie systemu kaucyjnego może mieć pozytywny wpływ na dużo więcej startupów:
- te produkujące biodegradowalne opakowania i sprawiające, że opakowania stają się zbędne,
- te oferujące rozwiązania odbioru i sprzedaży odpadów,
- te usprawniające recykling,
- oraz te oferujące rozwiązania poszerzające zasięg recyklingu.
Dlatego zapytaliśmy kilka startupów z branży o to, jak system kaucyjny wpłynie na ich działalność. Zapraszamy do lektury.
Szymon Barabasz, Swapp!
System kaucyjny to jedno z niewielu rozwiązań z zakresu GOZ, które od wielu lat popierane jest przez zdecydowaną większość uczestników rynku. Zarówno producenci, sieci handlowe, jak i konsumenci niemal we wszystkich badaniach gorąco opowiadali się za przyjęciem ustawy. Ukłony należą się w tym miejscu Polskiemu Stowarzyszeniu Zero Waste, które promowało i wielokrotnie apelowało o jak najszybsze przyjęcie nowych rozwiązań.
My również przy każdej okazji powtarzaliśmy, że system kaucyjny jest doskonałym i sprawdzonym w wielu krajach rozwiązaniem, które znacząco przyczyni się do poprawy jakości strumienia odpadów i ograniczy ich marnotrastwo. Z naszego punktu widzenia, niezwykle istotną rolą jest także promowanie zmian zachowań konsumentów oraz biznesu.
Jesteśmy przekonani, że system kaucyjny będzie przybliżał nas do kolejnego kroku, jakim jest rozwój idei reuse i refill. Im więcej uczestników systemu kaucyjnego, tym więcej edukacji i wiedzy, co przełoży się na wdrażanie rozwiązań realnie ograniczających liczbę odpadków poopakowaniowych. Z jednej strony system kaucyjny wytworzy wśród młodych Polaków (a w przypadku osób starszych – przypomni) kolejny pozytywny nawyk, jakim jest odnoszenie opakowań do sklepów, ale z drugiej rozwinie infrastrukturę, która ułatwi zbieranie różnego rodzaju butelek.
Należy przy tym jednak pamiętać, że będzie to proces, który zajmie jeszcze kilka lat, więc drzwi szans będą otwierały się z czasem. Chcemy być jak najlepiej przygotowani do tego momentu. Dlatego też od kilku już lat pukamy do wielu miejsc, których gospodarze patrzą na nas jak na osoby z przyszłości, ale z czasem otwierają się na współpracę, która już teraz przynosi wymierne korzyści. Za co z tego miejsca serdecznie im dziękujemy.
Paweł Ciesielski, MaasLoop
Wprowadzenia systemu kaucyjnego w Polsce to fenomenalna wiadomość, wręcz rewolucja, która może przyspieszyć nasz biznes. System kaucyjny, gdzie konsumenci otrzymują zwrot depozytu za zwrócone butelki i puszki, skutecznie promuje recykling i ogranicza zanieczyszczenie. Nasze ekomaty (RVMs) są tu kluczowe – one czynią ten proces szybkim, łatwym i efektywnym.
Nawet sama dyskusja na temat wprowadzenia takiego systemu w Polsce, przed jego oficjalnym uruchomieniem, otwiera przed nami nowe drzwi. Wszystkie sieci handlowe będą dążyć do znalezienia rozwiązań, które umożliwią im skuteczną adaptację do nowych przepisów. To tworzy dla nas niesamowitą okazję do ekspansji i solidnej pozycji na rynku.
Zaangażowanie Polski w zielone inicjatywy pokazuje, że zrównoważone praktyki to nie tylko korzyści dla środowiska, ale także szansa na budowę dochodowego biznesu w branży greentech, szansa na realne zyski. Jesteśmy podekscytowani możliwością wspierania Polski w jej transformacji na bardziej proekologiczny kraj.
Adrian Golonka, Take!Cup
Wdrożenie systemu kaucyjnego na opakowania niewątpliwie przyczyni się do zwiększenia świadomości potrzeby stosowania rozwiązań wielorazowych. W pewien sposób uruchomienie systemu zadziała edukacyjnie – wszyscy dostrzeżemy, że jest to proste, przyjazne i zdecydowanie potrzebne.
Podobne regulacje mobilizujące do stosowania opakowań wielorazowych w gastronomii weszły w życie 24.05.2023 r. (Ustawa SUP). Zachęcają one branżę gastronomiczną i klientów lokali gastronomicznych do stosowania opakowań wielorazowych.
Regulacje prawne w tych obszarach są niezwykle cenne i potrzebne. Dowodem na powyższe jest wprowadzenie opłat za każdą jednorazową reklamówkę, które pozwoliło na trzydziestokrotne obniżenie ilości ich używania.
Jeżeli jako społeczeństwo przyjmiemy z otwartością i zrozumieniem potrzebę ochrony środowiska przed destrukcyjnym działaniem gospodarki linearnej i zastąpimy ją sprawnym, przemyślanym systemem cyrkularnym, mamy spore szanse na osiągniecie założeń w planowanym czasie.
Wdrażając pierwszy w Polsce system kaucyjny Take!Cup dla gastronomii dostrzegamy ogromną potrzebę kampanii edukacyjnych – przede wszystkim w obszarach praktycznego stosowania, potrzeby redukcji wytwarzania produktów jednorazowych niszczących zasoby naturalne i powodujących wzrost ilości odpadów tzw problematycznych. Również więc ukazanie kaucji jako przyjaznego i znanego niegdyś sposobu przyczyni się do jej popularyzacji.
W przeprowadzonych przez Take!Cup badaniach aż 96% ankietowanych (na grupie 1000 osób) potwierdziło chęć skorzystania z kubka za kaucję w lokalu gastronomicznym. Te wyniki dają ogromną nadzieję, że mając dobre regulacje prawne i sprawny system wrócimy do korzeni, a korzystanie jak niegdyś z butelek w sklepiku szkolnym za kaucję, butelek na śmietanę czy baniek na mleko stanie się na powrót czymś zupelnie naturalnym.
Łukasz Kamiński, Waste24
Osobiście uważam, że wprowadzenie systemu kaucyjnego to dla nas bardzo dobra wiadomość. Konsekwencją tego ruchu będzie konieczność wprowadzenia narzędzi, które usprawnią zbiórkę zebranych odpadów. Gotowym rozwiązaniem wydaje się tutaj nasz system, który może znaleźć zastosowanie u jeszcze jednej grupy odbiorców.
Na samym systemie kaucyjnym w dłuższej perspektywie zyska całe społeczeństwo, gdyż mniej odpadów będzie zagospodarowywanych niezgodnie ze sztuką. W początkowej fazie może się jednak okazać, że w związku koniecznością poniesienia określonych inwestycji, za niektóre towary będziemy musieli zapłacić więcej.
Patrząc pod tym kątem system Waste24.net pozwoli wywrzeć pozytywny wpływ na firmy zajmujące się odbiorem odpadów z recyklomatów, co będzie korzystne dla naszych portfeli. W najbliższym czasie planujemy bowiem zintegrować Waste24.net z inteligentnymi algorytmami planowania tras. Pod kątem logistycznym sprawi to, że pojazdy odbierające recyklingowalne odpady zebrane w sklepach, będą przemierzać krótsze dystanse, co będzie nie tylko tańsze, ale i sprawi że będą one wywierać mniejszy wpływ na środowisko.
