Narodowe Centrum Badań i Rozwoju powstało w lipcu 2007 roku, a więc trzy lata po tym, jak Polska stała się członkiem Unii Europejskiej.
– Blisko 46 mld zł, które do tej pory zainwestowaliśmy w nowatorskie rozwiązania opracowywane na styku biznesu i nauki, to środki pochodzące z Funduszy Europejskich. Stworzyły one warunki do realizacji ponad 8 tys. projektów. W ich efekcie poszerza się rynkowa oferta przyszłościowych produktów i technologii „made in Poland”, które ułatwiają i unowocześniają codzienne życie ludzi w praktycznie każdej dziedzinie. Rośnie również doświadczenie coraz bliżej współpracujących ze sobą biznesu i nauki w obszarze zaawansowanych prac B+R oraz wdrożeń – mówi prof. dr hab. inż. Jerzy Małachowski, p.o. dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju.
NCBR jest obecnie Instytucją Pośredniczącą w przekazywaniu funduszy unijnych w ramach programów: Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021-2027 (FENG) oraz Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego 2021-2027 (FERS).
Poznaj wybrane projekty realizowane pod skrzydłami NCBR ze środków Funduszy Europejskich.
SuperHand i NeuroRec – bioniczna proteza ręki od polskich inżynierów
Inżynieria bioniczna to dziś podstawa opracowywania protez kończyn. Dzięki SuperHand od BioEngineering nawet osoby z obustronną amputacją ręki powyżej łokcia mogą swobodnie wykonywać codzienne czynności: otwierać lodówkę, przygotować kanapkę czy podać dziecku kubek herbaty.
W nowoczesną protezę ręki NCBR zainwestowało ponad 4 mln zł z Funduszy Europejskich (POIR).
Firma BioEngineering.pl sp. z o.o. z Wrocławia skonstruowała protezę ręki sterowaną za pomocą sygnałów biologicznych związanych z drganiem mięśni. Urządzenie naśladuje dłoń człowieka – każdy palec w protezie jest sterowany osobno, co zapewnia rozmaite możliwości chwytu. A przy tym jest łatwe w obsłudze i tańsze od podobnych rozwiązań z zagranicy. Nowatorską wkładkę sterującą pacjent umieszcza w bucie.
Z bogatych doświadczeń w dziedzinie protezowania wykiełkował kolejny pomysł, czyli NeuroRec. Jest to drugi projekt BioEngineering.pl zrealizowany pod skrzydłami NCBR. Dofinansowanie z programu POIR to w tym przypadku ponad 4,5 mln zł, a wartość całego projektu – 7,2 mln zł.
– Dzięki wsparciu z Funduszy Europejskich przekazanemu przez NCBR mogliśmy się zmierzyć z projektami, które w innym przypadku byłyby poza naszym zasięgiem. Te środki pozwoliły nam na przeprowadzenie kompleksowych badań i opracowanie dwóch bardzo zaawansowanych produktów – unikatowych w skali świata. Dzięki temu, mimo niewielkich rozmiarów, jesteśmy rozpoznawani jako jedna z najbardziej zaawansowanych firm badawczo-rozwojowych w Polsce. Nasza marka i projekty są też rozpoznawane za granicą, co zaowocowało nawiązaniem współpracy z podmiotami m.in. z Norwegii. Na staże studenckie przyjeżdżali do nas studenci z Holandii i Czech – mówi Wojciech Jopek, prezes BioEngineering.pl Sp. z o.o.
Bramy, na które czekali architekci
Zespół JP NOVATION Sp. z o.o. stworzył bramy systemu FANCY FENCE o długościach powyżej 5 metrów, które pozwalają zabezpieczyć przestrzenie publiczne. Można dzięki nim projektować ogrodzenia o pożądanej długości, które pozostają dyskretnie schowane w ziemię wtedy, kiedy nie są potrzebne, a w razie konieczności wysuwane ponad poziom terenu, wygradzając określoną strefę. Ochronę przed potencjalnymi atakami zapewniają zaś atestowane bramy w wykonaniu antyterrorystycznym.
Opracowanie nowych typów innowacyjnych bram systemu FANCY FENCE to efekt projektu zgłoszonego do NCBR. W jego realizacji pomogło dofinansowanie z Funduszy Europejskich (POIR) w wysokości ponad 3,7 mln zł. Całkowita wartość projektu to ponad 5,7 mln zł.
– Jesteśmy jedyną firmą na świecie, która ma rozwiązanie techniczne umożliwiające wygrodzenie strefy publicznej wtedy, kiedy jest to potrzebne. Ogrodzenie pozostaje całkowicie niewidoczne wtedy, kiedy przestrzeń nie musi być w ten sposób zabezpieczona – mówi Jacek Kühnl-Kinel, prezes JP NOVATION Sp. z o.o.
Wynikiem prac B+R są pierwsze sukcesy komercyjne. Opracowanie bram opuszczanych w ziemię o długości powyżej 5 metrów pozwoliło zrealizować zlecenie na wykonanie ogrodzenia basenu publicznego dla miasta Quebec w Kanadzie.
– Z kolei opracowanie bramy systemu FANCY FENCE w wykonaniu antyterrorystycznym sprawiło, że jesteśmy jedyną firmą na świecie, która posiada rozwiązanie pozwalające na zabezpieczenie przestrzeni publicznych zarówno przed dostępem ludzi, jak i samochodów. Dotychczasowe rozwiązania w postaci wysuwanych słupków typu „bollard” pozwalały jedynie na kontrolę dostępu samochodów, ale nie ludzi – informuje prezes JP NOVATION Sp. z o.o, Jacek Kühnl-Kinel.
Jacek Kühnl-Kinel jest również prezesem i współzałożycielem lubelskiego start-upu WHEELSTAIR Sp. z o.o, który chce wdrożyć do sprzedaży nowatorskie urządzenie, dzięki któremu osoby poruszające się na wózkach inwalidzkich odzyskają samodzielność w pokonywaniu barier architektonicznych. Mają w tym pomóc środki z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki. Dofinansowanie na opracowanie specjalistycznej dostawki wyniosło odpowiednio ponad 1,8 mln zł i 3,5 mln zł (POIR).
– Dotychczas pozyskane fundusze UE pozwoliły na realizację prac B+R od 2 do 6 poziomu gotowości technologicznej. Dzięki nowemu wsparciu możliwa będzie kontynuacja prac aż do premiery rynkowej i komercjalizacji wynalazku na skalę światową. Urządzeniem Wheelstair zainteresowanych jest wiele podmiotów zarówno publicznych, jak i prywatnych, o czym świadczą liczne listy intencyjne – wskazuje prezes Jacek Kühnl-Kinel.
Fancy Fence
Wheelstair
Inwestycja w młodych e-liderów
„Młody e-lider” to projekt, którym kierowała dr hab. Anna Drab-Kurowska, prof. US, wspierana przez dr hab. Agnieszkę Budziewicz-Guźlecką, prof. US. Został on zgłoszony w 2018 r. w konkursie NCBR „Trzecia misja uczelni” i uzyskał 3,2 mln zł dofinansowania z Funduszy Europejskich w Programie Wiedza Edukacja Rozwój (POWER).
– Od lat miałam okazję obserwować niewykorzystany potencjał uczniów, zwłaszcza z terenów wiejskich. Ograniczenia, z którymi się mierzyli, wynikały przede wszystkim z uwarunkowań przestrzennych oraz ekonomicznych. Projekt miał na celu zniwelowanie tych barier i pokazanie potencjału naszego ośrodka akademickiego, który pomaga zwiększyć kompetencje cyfrowe i przedsiębiorcze także bardzo młodych grup odbiorców – mówi prof. Anna Drab-Kurowska.
W efekcie projektu 3672 osoby – dzieci i młodzież szkolna w wieku 7-19 lat, z trzech województw – podniosły swoje kompetencje w obszarach cyfrowym, przedsiębiorczości i ekonomii. Z proponowanych aktywności korzystały zresztą całe społeczności szkolne, nauczyciele i rodzice objętej wsparciem grupy.
Warunkiem otrzymania certyfikatu było ukończenie 26-godzinnych warsztatów, prowadzonych zarówno na Uniwersytecie Szczecińskim, jak i w szkołach uczestników, a także udział w lekcjach e-learningowych i zaliczenie testu.
Projekt „Młody e-lider” bez wsparcia Funduszy Europejskich nie mógłby być realizowany w takiej formule i na taką skalę, jest przekonana jego kierowniczka.
– Naukowcy naszej uczelni stanęli na wysokości zadania, tworząc interaktywne scenariusze zajęć oraz e-learningowe narzędzia, których bohaterami były postacie z bajek, po to by w przyjazny sposób dotrzeć z wiedzą akademicką do uczniów szkół na wszystkich poziomach nauczania. Fundusze Europejskie pozwoliły to zdigitalizować i wdrożyć wśród uczniów, co było bardzo pomocne, zwłaszcza w czasie pandemii – podkreśla dr hab. Anna Drab-Kurowska, prof. US.
Dr hab. Anna Drab-Kurowska, prof. US (na zdjęciu z lewej), wspierana przez dr hab. Agnieszkę Budziewicz-Guźlecką, prof. US
Musicon. Od zabawy do terapii
Musicon to zarazem instrument i zabawka, urządzenie mechaniczne i laboratorium. Na jego opracowanie NCBR przekazało ponad 1 mln zł dofinansowania z Funduszy Europejskich w ramach Programu Inteligentny Rozwój (POIR). Za sukcesem, zapoczątkowanym pracą dyplomową Kamila Laszuka na Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, stoi M Sp. z o.o. – rodzinny start-up, którego zespół liczy dziś kilkadziesiąt osób i wciąż rozwija polski produkt.
Nowe horyzonty wykorzystania pomysłowego narzędzia wyłoniły się w trakcie projektu „M-Terapia – innowacyjny zestaw terapeutyczny dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami i dysfunkcjami znoszący bariery w edukacji”. W tym przypadku dofinansowanie z POIR to ponad 3,6 mln zł, a wartość projektu – 5,4 mln zł. Pomysł został zgłoszony do NCBR w konkursie „Szybka Ścieżka”.
– Każdy z tych projektów przyniósł nam inną korzyść. Pierwszy pozwolił na dopracowanie Musiconu do produkcji, aby mógł trafiać do placówek edukacyjnych. Dzięki temu dowiedzieliśmy się, jak wiele jeszcze przed nami i jak szerokie zastosowanie może mieć Musicon. Dlatego przeprowadziliśmy kolejny projekt „M-Terapia”, który umożliwił przeprojektowanie Musiconu i towarzyszących mu elementów oraz na zbudowanie metodologii pracy. Przeprowadziliśmy eksperyment, aby zweryfikować skuteczność zestawu M-Terapia w zakresie przyrostu określonych kompetencji poznawczych. Przebadaliśmy 300 dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi z 23 placówek z całej Polski – wyjaśnia Ida Laszuk, współzałożycielka M Sp. z o.o.
Przez 8 miesięcy dzieci z grupy badanej regularnie uczestniczyły w zajęciach z Musiconem, podczas gdy dzieci z grupy kontrolnej kontynuowały rutynowe zajęcia bez jego udziału. Zarówno na początku, jak i po 8 miesiącach każde dziecko zostało zbadane za pomocą testu psychologicznego IDS-2.
– Z naszych doświadczeń oraz rozmów z nauczycielami i terapeutami – użytkownikami Musiconu – zawsze wiedzieliśmy, że Musicon pomaga i wspiera rozwój dzieci. Projekt M-Terapia dostarczył nam naukowych dowodów na tę tezę. Wyniki wykazały, że dzieci z grupy badanej rozwijały się niemal 2,5-krotnie szybciej niż te z grupy kontrolnej. Średni wzrost na wszystkich 5 skalach testu IDS-2 w grupie badanej wyniósł 18,72 proc., w porównaniu do 7,42 proc. w grupie kontrolnej. Efektem projektu jest potwierdzenie naukowe skuteczności terapii oraz użyteczności Musiconu w ocenie pracy dziecka, współpracy z nauczycielem oraz efektywności pracy nauczyciela. Dzięki tym badaniom mamy gotowy do wprowadzania na rynek zestaw, którego efektywność potwierdzają badania. Co więcej, aż 83 proc. przebadanych nauczycieli i terapeutów uważa, że wykorzystując Musicon, są bardziej efektywni w swojej pracy. Jest to dla nas dowód na to, że robimy istotne rzeczy. I na pewno jest to powód do dumy – mówi Ida Laszuk.
Nowe podejście do gospodarki odpadami
Sześć lat temu spółka EcoTech System rozpoczęła misję, której celem jest przeprowadzenie transformacji cyfrowej w sektorze gospodarki odpadami. Dziś dostarcza rozwiązania, które sprzyjają zrównoważonemu rozwojowi i ochronie środowiska dla przyszłych pokoleń.
– Nasze pierwsze wdrożenia w 2018 r. sfinansowaliśmy ze środków własnych dwóch założycieli EcoTech System – mówi Konrad Romek, prezes EcoTech System.
Rok później EcoTech System, w skład którego wchodziły MWS Sp. z o.o. oraz Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, złożył do NCBR wniosek o dofinansowanie na stworzenie kompleksowego systemu zbiórki i recyklingu odpadów, spójnego z planowanymi wówczas przez Komisję Europejską reformami tego sektora.
To dzięki Funduszom Europejskim możliwy był dalszy rozwój technologii do cyfryzacji gospodarki odpadami. Na projekt o łącznej wartości 11,3 mln zł przyznano ponad 6,2 mln zł dofinansowania z Programu Inteligentny Rozwój. Jego kierownikiem został Łukasz Waksmundzki, współzałożyciel EcoTech System.
– Dzisiaj, po zakończonym projekcie badawczym NCBR, praktycznie jako jedyni na rynku polskim posiadamy gotową platformę DRS.PL do obsługi systemu kaucyjnego w kraju. System ten ma obowiązywać od stycznia 2025 roku. Obecnie jest zatem bardzo dobry moment na wejście w komercjalizację efektów naszych prac B+R. Nasze rozwiązanie zostało zaprojektowane w taki sposób, że może być wykorzystywane przez wszystkich uczestników wskazanych przez ustawę kaucyjną z 2023 roku, m.in. operatorów kaucyjnych, sieci handlowe, producentów napojów, przemysł recyklingowy, a przede wszystkim przez konsumentów napojów – zwraca uwagę prezes Konrad Romek.
Istotą projektu było stworzenie kompleksowej infrastruktury. Obejmuje ona centralną platformę rejestrującą transakcje segregacji odpadów opakowaniowych przy użyciu sieci recyklomatów oraz terminali mobilnych w ramach prekursorskiej dyscypliny – Internetu Odpadów (ang. Internet of Waste).
Opracowana w projekcie platforma cyfrowa pozwala na obsługę systemu kaucyjnego w trybie hybrydowym, obsługując segregację automatyczną – poprzez recyklomaty oraz segregację manualną – tzw. zbiórkę ladową.
Dzięki aplikacji mobilnej za posegregowane odpady użytkownicy zbierają pionierską walutę ekologiczną, którą następnie mogą wymienić na nagrody, zniżki i rabaty u partnerów wspierających cele zrównoważonego rozwoju ONZ. Waluta ekologiczna ECO-COIN może stać się z czasem jednostką transferową, która ma pokrycie w zebranym surowcu wtórnym i może stanowić innowacyjny system do rozliczania systemu kaucyjnego oraz rozszerzonej odpowiedzialności producenta.
– Naszym powodem do dumy jest też to, że EcoTech System jako wizjoner, wyprzedzając trendy rynkowe, przy współpracy z Fundacją RecycLife opracował już prototyp do znakowania i rozpoznawania produktów indywidualnym kodem 2D. Z punktu widzenia systemu kaucyjnego pozwoli to na minimalizację oszustw, a dodatkowo zabezpieczy producentów napojów przed fałszowaniem produktów i wprowadzaniem ich z nielegalnych kanałów – mówi prezes Konrad Romek.
Dwadzieścia lat i jeszcze pięć!
Poza wsparciem na poziomie krajowym – dostępnym w ramach programów operacyjnych – przedsiębiorcy i naukowcy mogą korzystać z programów ramowych Unii Europejskiej, zarządzanych bezpośrednio przez Komisję Europejską. Polska uczestniczy w programach ramowych Unii Europejskiej na rzecz badań i innowacji już od 25 lat.
Od momentu przystąpienia Polski do UE do chwili obecnej krajowe organizacje, w tym m.in. instytucje naukowe, przedsiębiorcy i jednostki administracji publicznej, uczestniczyły w 5 985 projektach, otrzymując łączne dofinansowanie w wysokości 1,8 mld euro. W ciągu 20 lat akcesji Polski do UE nastąpił ogromny postęp: 2,5-krotny wzrost dofinansowania netto oraz ponad 40-procentowy wzrost uczestnictwa. Obecny Program Ramowy Horyzont Europa jest już na półmetku i jak dotąd Polska uzyskała w nim niemal 433,5 mln euro.
Przypomnijmy, że w ramach 6. Programu Ramowego UE polskie organizacje otrzymały na realizację 1 394 projektów blisko 220 mln euro, w kolejnym – 7. Programie Ramowym było to już ponad 444 mln euro, a w Programie Horyzont 2020 – blisko 743 mln euro.
Oprac. Maria Czekańska
