We wtorek 22 października o godzinie 8.00 wystartowała nowa ramówka tematycznego kanału OFF Radia Kraków. Od dziś jest ona w pełni tworzona przez sztuczną inteligencję. Jak głosi komunikat prasowy, „program poprowadzą trzy postaci wykreowane przez AI. Pojawia się w nim m.in. „autorskie” programy muzyczne, wywiady oraz informacje i tematy adresowane do młodego odbiorcy przygotowywane przy użyciu AI. Nowa odsłona kanału OFF Radio Kraków to eksperyment badawczo-medialny, próbujący zdiagnozować i odpowiedzieć na pytanie, jakie skutki może nieść ze sobą rozwój sztucznej inteligencji dla kultury, mediów, dziennikarstwa, społeczeństwa.”
Te trzy postacie to:
- 20-letnia Emilia „Emi” Nowak – studentka dziennikarstwa, ekspertka od popkultury, z pasją śledząca najnowsze trendy w świecie kina, muzyki i mody,
- 22-letni Jakub „Kuba” Zieliński – studiujący na AGH Inżynierię Akustyczną, specjalista od technologii i muzyki, pasjonat, poszukujący najnowszych wiadomości z zakresu produkcji dźwięku i nowych rozwiązań technologicznych,
- 23-letni Alex – zaangażowany społecznie, z pasją poruszający tematy związane z tożsamością, kulturą queer i wpływem mediów na społeczeństwo, studiujący do niedawna psychologię.
Program tworzony przez sztuczną inteligencję ma być skierowany do osób z pokolenia Z, odpowiadając na ich potrzeby i zainteresowania. Będzie poruszał tematy ważne dla tej grupy, analizując wpływ AI na ich sposób myślenia i konsumpcji informacji. Program będzie korzystał z narzędzi AI i wiedzy krakowskich naukowców i pracowników firm IT.
OFF Radia Kraków można słuchać w Internecie oraz w systemie DAB+ na multipleksie Polskiego Radia Krakowa (RTCN Kraków Chorągwica), Tarnowa (RTON Góra św. Marcina), Szczawnicy (RTON Przehyba), Zakopanego (RTON Gubałówka) oraz Rabki (RTON Luboń Wielki) na częstotliwości 218.64 MHz.
Stawiamy pytanie, szukamy odpowiedzi
O przyczynach takiego posunięcia pisze sam redaktor naczelny Radia, Marcin Pulit. Jak twierdzi, punktem wyjścia było postawienie sobie pytania: czy w przypadku mediów, radia i dziennikarstwa sztuczna inteligencja jest bardziej szansą czy zagrożeniem?
Skoro jest pytanie, warto byłoby na nie odpowiedzieć. I to właśnie te odpowiedzi, jak podkreśla Pulit, przynieść ma eksperyment w OFF Radiu Kraków. By oswoić słuchaczy z takim posunięciem, Marcin Pulit razem z zespołem przygotowali „potężną dawkę wiedzy dotyczącej tej technologii, postrzeganej przez wielu naukowców jako zagrożenie.” Wiedzę tę będzie można znaleźć w „merytorycznej dyskusji na antenie Radia Kraków i w naszym drugim kanale tematycznym Radio Kraków Kultura.”
W swoich wyjaśnieniach, Marcin Pulit powołuje się na dwa głośne nazwiska: Edwina Bendyka i prof. Jana Hartmana. Obaj, na zamówienie Radia Kraków, przygotowali publikacje, w których omawiają zagrożenia i szanse generowane przez sztuczną inteligencję w mediach.
Petycją w Radio Kraków
Posunięcie szefostwa małopolskiej stacji poruszyło wiele środowisk. Szereg oburzonych komentarzy można znaleźć w serwisie X. Jeden z bardziej donośniejszych głosów krytyki to głos Jakuba Żulczyka, który w serwisie X nie tylko zadaje retoryczne pytania, ale także podsuwa gotowe rozwiązania tej nowej sytuacji: Kto będzie tego słuchał? Co ten eksperyment ma komukolwiek pokazać? Jaką wartość społeczną ma mieć takie radio? Jest to absolutnie skandaliczna decyzja, zwłaszcza że dotyczy ona państwowego radia, a dyrektor powinien polecieć za samo jej zaproponowanie.”
W Off Radio Kraków @OFFRadioKrakow zwolniono dwanaścioro dziennikarzy, zastąpiono ich trzema sztucznymi bytami wygenerowanymi przez AI. Oprogramowanie będzie prowadzić audycje, rozmowy i debaty. Naczelny radia, niejaki Pulit nazywa to „eksperymentem”. Jakim eksperymentem? Kto…
— Jakub Żulczyk (@Jakubzulczyk) October 22, 2024
Krzysztof Stanowski, założyciel działającego od lutego 2024 roku Kanału Zero, który sam jednocześnie od pewnego czasu uczula na zagrożenia płynące ze strony nowych technologii podsuwa swoje pomysły:
Myślę, że eksperyment nie będzie pełny, dopóki redaktor naczelny też nie zostanie zastąpiony przez AI.
— Krzysztof Stanowski (@K_Stanowski) October 22, 2024
Do grona oburzonych można dołączyć, zostawiając swój komentarz pod opinią Żulczyka bądź Stanowskiego.. Można także podpisać petycję on-line, przygotowaną błyskawicznie przez Mateusza Demskiego. Demski jest jednym z 12 dziennikarzy zwolnionych z OFF Radia Kraków przez Marcina Pulita w ramach restrukturyzacji mediów publicznych.
W swojej petycji Mateusz Demski przypomina o losie swoim i swoich koleżanek oraz kolegów („Początkiem września kilkanaście osób – cenionych i doświadczonych w świecie krakowskiej kultury dziennikarzy, twórców, muzyków – straciło pracę. Niektórzy z nich od blisko dekady pracowali nad powstaniem, rozwojem i współtworzeniem redakcji OFF Radia Kraków.”), przypomina i poucza („Stoimy jednak na stanowisku, że media – pomimo nowinek technicznych – tworzą ludzie. Że zaangażowane społecznie treści nie powinny powstawać bez zaangażowania ludzi.”), a następnie przestrzega („To groźny precedens uderzający w nas wszystkich. To uchylenie furtki – a może wręcz – otwarcie bramy, do świata, w którym doświadczonych pracowników od lat związanych z sektorem medialnych oraz osób zatrudnionych w branżach kreatywnych zastąpią maszyny.”).
Swoją petycję kończy wezwaniem do „powstrzymania eksperymentu, który przeprowadza na ludziach (i kosztem ludzi).” Zapewne jako uwiarygodnienie swojej opinii, do listy swoich zawodowych osiągnięć w sferze dziennikarstwa dodaje dopisek: „Przez blisko dziesięć lat pracy w mediach nikt nie zastąpił go sztuczną inteligencją”.
Słuchacze OFF Radia Kraków na pomoc…?
Czy słuchacze stacji tłumnie odpowiedzą na apel swojego dziennikarza? W 2023 roku na potrzeby badania Radio Track zapytano mieszkańców Grodu Kraka, jakich stacji radiowych słuchają w swoim mieście. Oto wyniki badania:
OFF Radio Kraków nie znajduje się na żadnym miejscu. Co więcej, ostatnie oficjalne dane dotyczące popularności tej stacji pochodzą z okresu listopad 2018 – czerwiec 2019. Podano wówczas, że słuchalność radia tworzonego przez ” cenionych i doświadczonych w świecie krakowskiej kultury dziennikarzy, twórców, muzyków” kształtuje się na poziomie 0,2%. Samo OFF Radio Kraków rozpoczęło nadawanie w 2015 roku.
Kraków chciał być pierwszy, ale wyprzedziły go Piekary Śląskie
W wątpliwość można podać też przekonanie Marcina Pulita, że jest to „pierwsze radio w całości tworzone przez sztuczną inteligencję”. Po pierwsze, w zespole OFF Radia Kraków wciąż są dziennikarze (za oprawę muzycznąodpowiada dotychczasowy szef muzyczny OFF Radia Kraków Wojciech Barczyński, za stronę techniczną dotyczącą wykorzystania narzędzi AI odpowiada Wojciech Wasiak, a za generowanie treści przy użyciu AI współpracowniczka Radia Kraków Patrycja Psuj.)
Po drugie, takie „eksperymenty” przeprowadzano już znacznie wcześniej. Nim w Krakowie zabrzmiał cyfrowy głos Emi, Kuby i Aleksa, na fale radiowe dostała się Basia.
Na premierę nowego, godzinnego, programu wybrano 22 lipca, czyli Światowy Dzień Mózgu.
– Nie można było wybrać lepszej daty. W tej audycji AI Basia będzie rozwijała zagadnienia, które podrzucił jej zespół redakcyjny, a odpowiedzi przygotowała sztuczna inteligencja. „Wejścia” Basi będą przerywane muzyką, ale o część muzyczną zadbał już nasz trzyosobowy zespół zajmujący się tym na co dzień – mówił „Wirtualnym Mediom” Rafał Kurowski, szef Radia Piekary. Program ma charakter eksperymentu antenowego i wakacyjnej zabawy, którą zaplanowano do pierwszej soboty września. – Dalsze losy formatu będą zależały od oceny słuchaczy – podkreślał Kurowski.
Basia zniknęła z Radia Piekary.
