Mówi się, że jeśli startupowiec twierdzi, że jego biznes nie ma konkurencji, to znaczy, że albo zrobił złą analizę rynku, albo nie warto w ten projekt inwestować… skoro nikt tego nie robi. Jest mnóstwo biznesów i mnóstwo ludzi, którzy tak jak Ty, mają pomysły i je realizują. Branże są już tak nasycone różnorodnymi ideami, że trudno jest wymyślić coś nowego.
Więc jeśli się okaże, że nie masz konkurencji, dam Ci radę… zrób ponowny research.
Wbrew przekonaniom niektórych programistów, analiza konkurencji nie powinna się skupiać jedynie na stworzeniu punktowej listy projektów konkurencyjnych. Powinna zawierać informacje o produkcie, cenie, marketingu i tych wszystkich elementach, które pozwolą poznać rynek, na którym planujesz działać. Ale po co? Wnikliwie zrobiona analiza konkurencji pozwoli Ci skrócić czas realizacji projektu i wdrożenia go na rynek. Po co wymyślać, jak ma wyglądać lista Feed, skoro możesz ją skopiować od któregoś z konkurentów? Po co masz się zastanawiać, czy zrobić logowanie przez Facebooka, skoro Twoi konkurenci zauważyli, że to się nie sprawdza w tej branży? Po co wdrażasz model biznesowy oparty na abonamencie, skoro Twoja konkurencja już dawno to przerabiała i doskonale wie, że sprawdzi się tylko prowizja? Po co tracić czas na zakładanie fanpage‘a na Facebooku, skoro oni już wiedzą, że nic nie jest tak efektywne w ich branży, jak konto na Twitterze? Nie ucz się więc na własnych błędach, ale na błędach Twojej konkurencji.
Ale może od początku…
Z pewnością wiecie, że istnieją takie pojęcia, jak konkurencja bezpośrednia i pośrednia. Ta pierwsza, oznacza projekt podobny w stopniu 1:1. Przykładem tego typu konkurencji może być Groupon.pl i Cuppon.pl. Jeśli Twój produkt to kopia istniejącego już serwisu, to sprawa z analizą konkurencji jest dziecinnie prosta. Inaczej jest w przypadku konkurencji pośredniej. Konkurencją pośrednią jest bowiem biznes, który zaspokaja te same potrzeby, ale za pomocą innych produktów lub usług. Tutaj możecie mieć mnóstwo wątpliwości, kogo uznać za konkurencję, a kogo już nie. Ja mam na to dwa rozwiązania. Pierwsze to takie, że skupiasz się na głównych funkcjach, które ma Twój projekt np. we wspomnianym Groupon.pl - publikacja ofert różnego typu firm. I zastanawiasz się, czy nie jest to główna funkcjonalność, w jakimś innym serwisie czy aplikacji mobilnej. Jeśli tak, to możesz ich uznać, jako swoją pośrednią konkurencję.
Drugim rozwiązaniem jest to, że skupiasz się na grupie docelowej czyli klientach lub/i użytkownikach. Spójrz na swój produkt ich oczami i sprawdź, czy są inne serwisy, które zaspokajają ich potrzeby w nieco inny sposób. Dla przykładu, jeśli Twój klient chce schudnąć to może wybrać serwis, który pomoże policzyć mu dzienne zapotrzebowanie kalorii i będzie monitorował, aby tej liczby nie przekroczył, tak jak robi to aplikacja Calorie Counter. Albo zamiast liczenia kalorii będzie mierzył ilość kęsów posiłku, których ma być 80 dziennie i będzie odmierzał te ilości, informując Cię o postępach, tak jak robi to 80Bites.
Skoro już wiesz, jakie podmioty wybrać do Twojej analizy, to teraz ważną rzeczą jest to, co zawrzeć w takiej analizie. Oto kilka propozycji:
1. Produkt i opis
Oprócz takich oczywistości jak nazwa i krótki opis projektu, ważne jest też zawarcie innych ciekawych informacji np. jaki mają cel w najbliższym czasie lub link do prezentacji z demo day.
2. Użytkownicy
Informacja do jakich użytkowników dociera Twoja konkurencja i ile ich jest. Najlepiej abyś dotarł nie tylko do obecnych danych, ale i do danych historycznych. Pozwoli Ci to zauważyć, w jaki sposób rozwijał się ich projekt, i ile czasu zajęło im zdobycie np. 100k użytkowników. Będziesz mógł te dane porównać do swojej sytuacji w projekcie. Będziesz mógł skontrolować czy przypadkiem nie rozwijasz się za wolno.
3. Dostępność platform
Na liczbę użytkowników wpływa m.in. dostępność do innych platform, więc ważne jest abyś ujął czy Twoja konkurencja umożliwia dostęp tylko do weba czy ma może aplikację mobilną np. na iPhone’a.
4. Obszar działania
Jeśli masz konkurencję, która już długo istnieje na rynku, to sprawdź jak zaczynali. Czy rzucili się ze swoim produktem na cały kraj, czy może zaczynali od pewnego stanu w USA, który ma np. największą liczbę restauracji.
5. Koszt i model
Tutaj zawrzyj informacje o cenie produktu/usługi i modelu biznesowym. Być może uda Ci się dotrzeć do ciekawych informacji historycznych, które mogą Ci się później przydać np. takiej, że firma próbowała wprowadzić opłaty za korzystanie z aplikacji i skończyło się to niepowodzeniem. Zmuszeni byli zrobić pivot i teraz utrzymują się np. z reklam. Takie informacje pozwolą Ci uniknąć pewnych błędów, które popełniła konkurencja.
6. Marketing
Tutaj zawrzyj informacje, jak prowadzą lub prowadzili marketing, a także linki do artykułów. Jeśli ktoś pisze o Twojej konkurencji, to być może będzie chciał napisać o Tobie i Twoim projekcie. Linki do artykułów pozwolą Ci sprawdzić, jaki dziennikarz się zajmuje tymi tematami. Będziesz mógł potem napisać do niego, informując o swoim produkcie. Dobrze jest też odnaleźć informacje o tym, gdzie pojawia się reklama Twojej konkurencji np. określone targi międzynarodowe czy reklama w metrze.
7. Kanały social media
Sprawdź, z jakich kanałów korzysta Twój konkurent. Jeśli on używa Pinterest.com i Tumblr.com, to znaczy, że właśnie tam są Twoi klienci i tam musisz założyć swój profil.
8. Kalendarium produktu
Tutaj zawrzyj informacje o produkcie. Kiedy wypuścili wersję alfa produktu, po jakim czasie była dostępna już beta. Przez jakich użytkowników była testowana (np. przez użytkowników reddita). Kiedy zrobili re-design aplikacji. Kiedy wypuścili aplikację mobilną na telefony z Androidem albo na iOSa. Co planują zrobić w najbliższym czasie z produktem.
9. Firma i finansowanie
To równie ważny podpunkt jak poprzednie. Tutaj zawrzyj informacje o tym, kiedy firma powstała, czy od razu miała finansowanie czy może tworzyli produkt przez 2 lata w „garażu“, utrzymując się z własnych oszczędności. Kiedy i w jakich okolicznościach otrzymali finansowanie, a także ile i od jakiego inwestora.
10. Wady i Zalety
Na koniec zawrzyj informacje tylko te, które na dzień dzisiejszy, uważasz za dobre w tym produkcie tj. warte skopiowania: logowanie przez Twittera, powiązania społecznościowe, model biznesowy itp. oraz takie, które uważasz za wady w tym produkcie i Ty na pewno powinieneś zrobić to lepiej np. kreskówkowa grafika, niezrozumiały samouczek aplikacji czy złe usability.
Pomysły na startupy powstają bardzo szybko i tworzone są w relatywnie krótkim czasie. Zatem raz na jakiś czas, poświęć „parę chwil“ na uaktualnienie tych danych. Przeszukaj ponownie Internet w poszukiwaniu konkurencji. Przeanalizuj także projekty, które już umieściłeś w analizie. Być może któryś z konkurentów już się wykruszył i warto przeanalizować dlaczego. Ważne żebyś pamiętał, żeby robić to dokładnie, bo przecież robisz to dla siebie i dla utrzymania Twojej firmy na rynku.
Emilia M. Ostapowicz
Studiowała Informatykę oraz Ekonomię na Uniwersytecie w Białymstoku i Uniwersytecie w Oldenburgu w Niemczech. Od 3 lat zawodowo zajmuje się obszarem analizy i prognozowania finansowego; sporządza projekty do UE, przygotowuje modele finansowe dla startupów i prowadzi blog STARTUP w liczbach.
