Innowacje były, są i zawsze będą w cenie. Prowadzenie biznesu w tym obszarze nie jest jednak łatwe, a wręcz przeciwnie jest ryzykowne. Dlatego warto już na etapie pierwszych pomysłów ustalić strategię ochrony własności intelektualnej. Jedną z takich form ochrony jest opatentowanie wynalazku.
Dzięki strategii będziemy mogli zapewnić poufność i ochronę informacji oraz rozważyć jaką formę ochrony prawnej wybrać w przyszłości dla naszych projektów. Ma ona też pomóc w jak najlepszym komercjalizowaniu Twoich rozwiązań. Jak się przygotować do zgłoszenia?
Zdjęcie royalty free z Fotolia
Ochronie patentowej mogą podlegać tylko takie rozwiązania techniczne, które:
- są nowe
Czyli takie, które nie są częścią stanu techniki. Innymi słowy nie obejmują rozwiązań, które były publicznie dostępne (np. zgłoszenia, opisy, wystawienia) przed uzyskaniem pierwszeństwa do uzyskania patentu. Jeżeli zamierzasz w przyszłości wystawiać prototyp na jakiejś wystawie by zwiększyć zainteresowanie inwestorów, jeszcze przed rozpoczęciem procedury patentowania, wybierz tylko oficjalną wystawę międzynarodową lub oficjalnie uznaną w rozumieniu konwencji o wystawach międzynarodowych. Tylko udział w tak zorganizowanej, jak w konwencji, wystawie zapewni Tobie prawo do starania się o pierwszeństwo. Jeżeli będzie to wystawa inna niż określona w konwencji to szanse na patentowanie wynalazku przepadną.
- posiadają poziom wynalazczy
Wynalazek uważa się za posiadający poziom wynalazczy, jeżeli ma on tzw. „wystarczającą wagę“ czyli nie jest oczywisty. Innymi słowy wykracza poza dotychczas znane procesy technologii, a nie jest jedynie rozwinięciem znanych rozwiązań. W momencie gdy zdecydujesz się na zgłoszenie ważne by opis patentowy dokonany został z udziałem znawcy danego przedmiotu (np. inżyniera). Prawnik odpowiada wyłącznie za część formalną opisu.
- nadają się do przemysłowego stosowania
Rozwiązanie techniczne powinno realizować określone, założone rezultaty w sposób kompletny (czyli bez dodatkowych rozwiązań). Mogą one przybrać postać wytworu (np. powstanie jakaś ciecz) albo technicznego sposobu (np. zajdzie jakiś proces). Wynalazek musi cechować się powtarzalnością. Innymi słowy powinien być możliwy do wyprodukowania oraz uzyskiwania takich samych rezultatów.
Z doświadczenia wiem, że najlepiej jeszcze w fazie początkowej (przed powstaniem prototypu) korzystać z systemów informacji patentowej. Wyniki analiz pozwolą określić nam w jakim kierunku możemy zmierzać by produkt mógł zostać uznany w przyszłości za wynalazek. Tym samym łatwiej jest prześledzić jakich rozwiązań nie będzie można uznać za wynalazek bo nie są już one np. nowe albo są oczywiste.
Jakie są rodzaje wynalazków?
Niektórzy błędnie zakładają, że wynalazki są zarezerwowane dla urządzeń. Jednakże jest to tylko jeden z rodzajów wynalazków: (zob. M. du Vall, Prawo patentowe, Warszawa 2008, s. 205.)
1. Produkty
Do tej grupy zaliczamy różnego rodzaju mieszaniny jak i substancje (np. związki chemiczne), a także podlegające opatentowaniu fragmenty organizmów żywych.
2. Urządzenia
Są to wszelkiego rodzaju narzędzia, maszyny, układy połączonych ze sobą podzespołów.
3. Sposoby
Kategoria ta obejmuje wszelkiego rodzaju procesy, czynności, operacje oraz właściwe im parametry czy też skład.
4. Nowe zastosowania
Są to wszelkiego rodzaju nowe zastosowania znanych produktów (np. wacik oczyszczający ranę, który jednocześnie tamuje przepływ krwi).
Kto, kiedy i jak powinien dokonać zgłoszenia wynalazku?
Prawo do patentowania danego rozwiązania technicznego, co do zasady, przysługuje twórcy. Od tej reguły mamy jednak pięć wyjątków:
- Jeżeli przy tworzeniu brało udział więcej osób należy rozważyć czy przyszły wynalazek ma więcej twórców (współtwórców).
- Jeżeli dane rozwiązanie zostało stworzone w ramach stosunku pracy albo zostało zamówienie w drodze umowy cywilnoprawnej to prawo do patentowania przysługuje pracodawcy albo zamawiającemu (chyba, że co innego wynika z treści umowy).
- Jeżeli twórca korzystał z pomocy przedsiębiorcy, przedsiębiorca ten może korzystać z tego wynalazku we własnym zakresie. W umowie o udzielenie pomocy strony mogą ustalić, że przedsiębiorcy przysługuje w całości lub części prawo do opatentowania rozwiązania.
- Twórca może przenieść swoje prawo na dowolny podmiot pod rygorem zachowania formy pisemnej (np. w drodze umowy o transfer technologii).
- Jeżeli twórca nie zdąży opatentować rozwiązania na skutek śmierci, prawo to przechodzi na jego spadkobierców.
Najlepiej ubiegać się o udzielenie prawa ochronnego dopiero po uprzednim przeanalizowaniu systemu informacji patentowej. Pamiętajmy jednak, że bazy najlepiej analizować od jak najwcześniejszego stadium tworzenia rozwiązania. Pozwoli to nam zaoszczędzić ewentualne koszty w przyszłości, które trzeba byłoby wydać na wprowadzenie istotnych zmian by rozwiązanie nadawało się do opatentowania.
Rozwiązanie warto opatentować wtedy gdy zbudujemy prototyp i przejdzie on pomyślnie wewnętrzne testy. Jeżeli potrzebujesz pieniędzy na zbudowanie prototypu warto poszukać inwestora. Przedkładając dokumentacją i opinie prawne o zdolności patentowej rozwiązania oraz ewentualnych kosztach zgłoszenia będziesz miał większą szansę na pozyskanie dofinansowania. Inną formą pozyskania kapitału jest crowdfunding.
Uchyl rąbka tajemnicy Internautom, zaoferuj jakieś nagrody i zacznij budować prototyp. W momencie gdy prace nad jego stworzeniem zostaną zakończone i przejdzie on Twoje testy koniecznie ubiegaj się o uzyskanie patentu. Posiadając patent będzie Tobie łatwiej w przyszłości rozmawiać z inwestorami i będziesz mógł czerpać dodatkowe dochody w postaci udzielania licencji.
Jakie korzyści przynosi patent?
Uzyskanie patentu wiąże się z przyznaniem monopolu dla uprawnionego do korzystania z wynalazku i czerpania wszelkich profitów na tym tle, ale:
- wyłącznie ogranicza się do terytoriów, na których wynalazek został opatentowany,
- wyłącznie przez okres 20 lat od daty dokonania zgłoszenia.
Warto zatem dokładnie przemyśleć w jakich krajach ubiegać się o ochronę. Jednakże jeżeli zgłoszenia dokonuje polski obywatel, przedsiębiorca czy np. osoba prawna to uzyskanie zgłoszenia za granicą jest możliwe dopiero po uprzednim uzyskania patentu na obszarze Polski.
Aby uzyskać patent przed polskim Urzędem Patentowym powinieneś złożyć:
- podanie zawierające co najmniej oznaczenie zgłaszającego, określenie przedmiotu zgłoszenia oraz wniosek o udzielenie patentu lub prawa ochronnego;
- opis wynalazku ujawniający jego istotę (w 3 egz.);
- zastrzeżenie lub zastrzeżenia patentowe (ochronne) zawierające zespół cech technicznych niezbędnych do określenia przedmiotu wynalazku (w 3 egz.);
- skrót opisu zawierający zwięzłą i jasną informację określającą przedmiot i charakterystyczne cechy techniczne rozwiązania. Nie powinien przekraczać 1/3 strony A4 (w 2 egz.);
- rysunki (jeżeli są one niezbędne do jego zrozumienia, w 3 egz.).
Prawo patentowe stworzone jest w celu ochrony interesów majątkowych twórców czy też podmiotów uprawnionych do korzystania z ich rozwiązań (o ile skutecznie przeniesione na nie prawa). Uzyskanie patentu wiąże się z przyznaniem monopolu na korzystanie z danego wynalazku, a to pozwala uzyskać, przez okres co najmniej 20 lat, przewagę konkurencyjną i czerpać profity z udzielanych licencji. Wynalazki zawsze mają potencjał globalny dlatego myśl zawsze w skali makro, a nie ograniczaj się jedynie do sprzedaży na terenie Polski.
Beata Marek
IT&IP Lawyer, cyberlaw.pl
Specjalizuje się w prawie nowych technologii ze szczególnym uwzględnieniem prawa własności intelektualnej, ochrony danych osobowych oraz prawa kontraktowego. Od 4 lat zajmuje się problematyką cyberprzestepczosci, cyberzagrożeń oraz bezpieczeństwem informacji. Aktywnie działa w ISSA Polska – Stowarzyszeniu do spraw Bezpieczeństwa Systemów Informacyjnych, Cloud Security Alliance Polska, International Cyber Threat Task Force, a także w Fundacji Bezpieczna Cyberprzestrzeń. Redaktor Naczelna kwartalnika naukowego „Przegląd Prawa Technologii Informacyjnych. ICT Law Review”.
