Rodzaj i przedmiot umowy
Zazwyczaj umowa na wykonanie strony internetowej przybiera postać umowy o dzieło. Taki rodzaj dokumentu pozwala sprawnie uregulować stosunek prawny łączący zamawiającego z wykonawcą.
Mimo to można zastosować w tym celu także formę umowy nienazwanej z elementami umowy o dzieło, której forma i zapisy mogą być dowolnie kształtowane przez strony. Bywa też, że przedsiębiorcy podpisują umowę zlecenie. Oczywiście to, jaki rodzaj umowy wybierzemy, wpłynie na kształt praw i obowiązków każdej ze stron.
Z kolei przedmiotem umowy będzie w tym przypadku w pełni działająca, pozbawiona wad strona internetowa wraz z obrazami, treścią, koncepcją, a także warstwą programistyczną. Strona internetowa jest dokumentem HTML udostępniony w sieci przez serwer www, potocznie rozumiany jako witryna internetowa. To zbiór stron budujących jedną całość, które znajdują się pod tą samą domeną. Poza tym przedmiotem umowy może być również jej postawienie i przeprowadzanie aktualizacji oraz nadzoru przez określony czas.
Trzeba więc pamiętać, że przedmiot umowy może być bardzo szeroki. Z tego względu warto opisać precyzyjnie szczegóły i specyfikację zamówionego dzieła. W tym celu można zastosować załącznik do umowy, w którym umieścimy wszystkie wymagane elementy projektu. Dzięki temu zyskamy obraz i dokładne objaśnienie zakresu prac oraz oczekiwań każdej ze stron.
Jako załączniki najczęściej stosuje się specyfikacje strony internetowej, czyli opis konkretnych funkcjonalności, makiet designu strony itd. Jest to zdecydowanie najistotniejszy dokument z całej umowy.
Umowa na wykonanie strony jako umowa o dzieło?
Pierwszy dopuszczalny rodzaj umowy to umowa o dzieło regulowana przez Kodeks cywilny. W jej ramach przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do realizacji określonego dzieła, czyli strony www, w zamian za zapłatę wynagrodzenia przez zamawiającego. Umowa o dzieło jest więc umową rezultatu – oceny jej wykonania dokonuje się w kontekście osiągnięcia konkretnego rezultatu. Z tego względu umowa o dzieło będzie świetnym rozwiązaniem w relacjach z wykonawcą stron internetowych. Jej rezultatem jest w pełni działająca strona www.
Umowa nienazwana z elementami umowy o dzieło
Druga opcja to umowa nienazwana. To rodzaj kontraktów funkcjonujących w obrocie gospodarczym na podstawie zasady swobody umów. Strony wspólnie decydują, czy skorzystają z typu umów znanych kodeksowi cywilnemu, czy zechcą skonstruować relację indywidualnie dopasowaną do swoich potrzeb.
Przedmiot umowy na wykonanie strony www może obejmować szeroki zakres działań, który nie musi zostać sfinalizowany wyłącznie rezultatem, a więc stworzeniem strony. Może dotyczyć też jej aktualizacji lub nadzoru nad starannym działaniem (prawidłowym funkcjonowaniem). Wówczas mamy do czynienia z umową mieszaną, która korzysta z różnych, nazwanych rodzajów umów (dzieło, zlecenie itd.).
Należy przy tym pamiętać, że każda umowa – zarówno o dzieło, jak i nienazwana – powinna mieć formę pisemną. Jest to koniecznie głównie ze względu na właściwy sposób przekazania praw autorskich do powstałej strony internetowej.
Niezbędne klauzule umowne
Pierwszą niezbędną klauzulą umowną jest oznaczenie stron. Można zawrzeć umowę pomiędzy osobami fizycznymi, jak i prawnymi. W każdym przypadku oznaczenie stron musi być na tyle szczegółowe, aby w razie czego nie było wątpliwości identyfikacyjnych.
Osobę fizyczną oznacza się w następujący sposób:
- Imię i nazwisko
- Adres zamieszkania
- Numer PESEL lub dowodu osobistego
Za to osobę prawną:
- Nazwa
- Adres siedziby
- NIP
- Dane reprezentanta podmiotu
Ponadto należy wskazać osoby kontaktowe, które w razie potrzeby mogą się kontaktować np. w celu rozwiania wątpliwości co do realizacji zlecenia. W ten sposób unikniemy przestojów czy problemów z komunikacją. Tego typu klauzula może mieć następującą formę:
„1. Strony wyznaczają osoby odpowiedzialne za nadzór umowy. Osobą wyznaczoną do kontaktu ze strony wykonawcy jest XZY(tel. 774821222, e-mail: [email protected]), a ze strony Zamawiającego QWERT (tel.888222991, e-mail: [email protected]).
2. Strony zgodnie zastrzegają, że polecenia osób trzecich nie będą respektowane przez wykonawcę.”
Druga klauzula odnosi się do kar umownych, które zwykle dotyczą przekroczenia terminów. Jak wiadomo, realizacja usługi w terminie jest kluczowa, dlatego pierwotną datę wykonania warto wskazać tak, aby terminowe ukończenie pracy było możliwe do zrealizowania.
Kary umowne można zastrzec według postanowień umownych bądź na zasadach ogólnych wynikających z kodeksu cywilnego. Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego I ACa 1238/16 z dnia 24 marca 2017 roku wysokość owej kary nie może być zbyt wygórowana, czyli niewspółmierna do celów i założeń, którym ma służyć. Jej wysokość powinna być adekwatna do poniesionej szkody. Jeśli tak się nie stanie, to w razie sporu sąd sam zadecyduje o wysokości kary umownej powiązanej z konkretną sytuacją.
Trzecia klauzula, o której warto pamiętać, to odstąpienie od umowy. Od umowy o dzieło można odstąpić tylko wtedy, gdy:
- Zleceniobiorca/przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest możliwe, aby zdołał je ukończyć w wyznaczonym czasie;
- W każdej chwili jeżeli zamawiający zapłaci umówione wynagrodzenie, a dzieło nie jest jeszcze ukończone;
- Przyjmujący wykona dzieło w sposób wadliwy;
- Zamawiający nie współpracuje nawet po wyznaczeniu dodatkowego terminu.
Poza tym warto przewidywać niektóre sytuacje i zabezpieczyć je zawczasu. Można wprowadzić też inne przypadku dla rezygnacji z wykonawstwa, które reguluje się w umowie. Ogromne znaczenie ma w tym zakresie ostatni wymieniony wyżej punkt, który w umowie powinien znaleźć się w formie zapisu o terminach przekazania informacji niezbędnych do ukończenia strony www oraz o konsekwencjach niedotrzymania takiego obowiązku.
Kwestia praw autorskich
Czy strona internetowa jest uznawana za utwór? Tak, ale pod warunkiem, że spełnia pewne przesłanki tożsame dla utworu. Przede wszystkim strona www musi być ustalona w jakiejkolwiek postaci i przejawiać działalność twórczą o indywidualnym charakterze.
W literaturze prawniczej nie znajdziemy obszernych analiz omawiających stronę internetową jako przedmiot prawa autorskiego. Jednocześnie przedstawiciele doktryny są przychylni objęciu stron www ochroną autorskoprawną. Zazwyczaj stronę traktuje się jako utwór multimedialny, za to jej struktura jest dzielona na warstwę programistyczną i graficzną. Twórca strony może więc korzystać z tego typu ochrony autorskoprawnej również na gruncie osobistych praw autorskich, które są niezbywalne.
Trzeba więc oznaczyć autorstwo strony, co nie musi ograniczać się do podpisu w jej dolnej części, ale również określając stopkę strony poprzez dodanie logo i hiperłącza odsyłającego do portfolio autora.
Autorskie prawa majątkowe można przenieść za pomocą klauzuli określającej sposób i wskazującej pola eksploatacji. Ponadto może wskazać w niej możliwości dokonywania zmian oraz modyfikacji przez zamawiającego. Jeszcze inna spotykana forma to przeniesienie ogółu majątkowych praw autorskich, nie zaś jedynie udzielania licencji. Mimo to należy pamiętać, że w takim przypadku umowa musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Taki obowiązek znajduje się w artykule 53 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Licencja uprawnia tylko do używania utworu bez zmiany uprawnionego, którym nadal pozostaje autor. Z kolei przeniesienie ogółu autorskich praw majątkowych zmienia uprawnionego do rozporządzania stroną www. Jak widać, umowa licencyjna jest tutaj porównywalna do umowy najmu, za to umowa przenosząca ogół praw – czymś na wzór umowy sprzedaży. W chwili przeniesienia ogółu praw, autor przestaje być uprawnionym do korzystania i rozporządzania stroną www, za to nabywca może przenieść te prawa na kolejne osoby.
Przeniesienie majątkowych praw autorskich do strony, zwłaszcza gdy przygotowano ją pod określoną specyfikację (lub gdy jest nietypowa), niesie korzyści dla zamawiającego. Otóż bywa, że właściciel dobrze rozwiniętej strony www, który nie ma pozyskał praw autorskich, z czasem może utracić do niej prawo, co niosłoby dla niego wiele negatywnych konsekwencji.
Etapy i poprawki strony internetowej
Umowy, w których celem jest osiągnięcie konkretnego rezultatu, wymuszają zachowanie skrupulatności. Z tego powodu dobrze jest ustalić także etapy i uprawnienia do nanoszenia uwag oraz poprawek. Takie ustalenia należy przedstawić w sposób jak najbardziej szczegółowy.
Warto podzielić prace nad wykonaniem umowy na kilka etapów, które wykonawca będzie regularnie dostarczać zamawiającemu. Akceptacja każdego etapu będzie wiązać się z zapłatą części wynagrodzenia.
W umowie powinny znaleźć się również terminy zgłoszenia i liczby możliwych do wprowadzenia poprawek przez zamawiającego. W wyniku tego możliwe będzie przewidzenie np. 1 partii poprawek po każdym etapie. Wówczas zamawiający będzie mógł wyczerpująco przedstawić swoje uwagi, a praca nad stroną będzie lepiej zorganizowana i przejrzysta dla każdego ze stron.
Sam odbiór gotowej strony www również trzeba precyzyjnie określić. Oprócz tego w umowie dobrze jest zamieścić podstawowe informacje o tym, kto dokona odbioru i jaki będzie jego charakter – czyli czy wykonawca zezwala na odbiór warunkowy, czy może przewiduje czas na przetestowanie strony przez akceptacją dzieła i daje możliwość wprowadzania kolejnych zmian lub poprawek.
Gwarancja na wykonanie strony www
Twórca może udzielić gwarancji na stronę internetową. Forma takiej gwarancji zależy tylko od niego. W tym celu określa w umowie: okres obowiązywania gwarancji, błędy podlegające gwarancji, procedurę zgłaszania, a także termin na usunięcie usterek oraz nieprawidłowości.
Często naprawy gwarancyjne strony obowiązują przez okres testowy (trwający zazwyczaj 2 tygodnie). Wtedy wszelkie błędy w działaniu strony www powinny być poprawione przez wykonawcę zlecenia. Poza gwarancją w ramach umowy, można wprowadzić też gwarancje płatne polegające na ochronie gwaranta przez określony, wskazany czas.
Rękojmia za wady
Uprawnienia umowne (takie jak wspomniana gwarancja) to nie wszystko. Nabywca strony www może także skorzystać z prawa do rękojmi na warunkach ogólnych. Dotyczy ona zarówno wad fizycznych, jak i wad prawnych. Wady fizyczne to wszelkiego rodzaju niezgodności rzeczy z umową. Można skorzystać z niej również wtedy, gdy strona zostanie nieprawidłowo uruchomiona.
Wykonawca strony może wprowadzić ograniczenie rękojmi gdy klient samowolnie dopuści się modyfikacji kodu strony www i właśnie to okaże się przyczyną jej niewłaściwego działania.
Wnioski
Jak w przypadku każdej umowy dotykające problematyki dzieła i prawa autorskiego, należy zadbać o precyzyjny opis projektu strony internetowej. Umowa musi być sporządzona w taki sposób, aby w sposób szczegółowy prezentować formę i cele współpracy między stronami.
Choć w tym artykule nie wyczerpano problematyki umów na stronę www, to każdą sytuację warto rozpatrywać indywidualnie. Postanowienia umowne są wynikiem m.in. doświadczeń oraz praktyki stron kontraktu. W tekście znalazły się więc kluczowe, najważniejsze elementy, które powinny zabezpieczyć interesy kontrahentów.
–
Autor: Marcin Staniszewski, kancelaria prawna RPMS Staniszewski & Wspólnicy
