O BaltSe@nioR 2.0 opowiada dr Beata Fabisiak z Katedry Meblarstwa Wydziału Technologii Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, koordynatorka projektu.
Na czym dokładnie polega projekt BaltSe@nioR 2.0? Jakie problemy rozwiązuje?
Europa jest najstarszym pod względem wieku ludności regionem świata. W 2015 roku mieszkało tam 90 milionów osób w wieku 60+ (co stanowiło 18% populacji). Prognozy wskazują, że odsetek seniorów w europejskim społeczeństwie będzie nadal wzrastać i w 2030 roku osiągnie 24%. Przyspieszenie globalnego procesu starzenia się społeczeństw stanowi ogromne wyzwanie zarówno pod względem społecznym, jak i gospodarczym.
Wobec obserwowanych zmian demograficznych zachodzących przede wszystkim w krajach wysoko rozwiniętych, przedsiębiorstwa zmuszone są do modyfikowania swojej oferty rynkowej i dostosowywania jej do potrzeb klientów – seniorów. Również przestrzeń publiczna (np. teatry, biblioteki, muzea, restauracje, parki) i domy seniorów muszą ewoluować. Współczesne przestrzenie publiczne powinny zmniejszać dyskryminację ze względu na wiek i być przyjazne dla wszystkich.
Celem projektu BaltSe@nioR 2.0 jest wskazanie producentom mebli z regionu Morza Bałtyckiego, w jaki sposób opracowywać ciekawe pomysły biznesowe odpowiadające na wyzwania związane ze starzeniem się społeczeństwa, a jednocześnie uwzględniające wymagania instytucji publicznych. Osiągnięcie tego celu będzie możliwe dzięki wykorzystaniu potencjału kreatywnych branż RMB i wielodziedzinowej specjalizacji, w tym wdrożeniu rozwiązań ICT do produkcji inteligentnych mebli.
Dzięki przewodnikowi po przyjaznych seniorom przestrzeniach publicznych i wzorcowym przestrzeniom demonstracyjnym, projekt dostarczy instytucjom publicznym RMB motywujące źródła wiedzy i inspiracji, tak aby mogły zmieniać swoje otoczenie na bardziej dostępne, a tym samym świadczyć lepsze usługi dla mieszkańców RMB. W podejmowanych działaniach musimy uwzględnić również zagadnienia środowiskowe i najnowsze osiągnięcia technologiczne. Te dwa aspekty wdrażane jednocześnie mogą pomóc w zapewnieniu odpowiedzialnych i optymalnych rozwiązań dla wyzwań związanych z procesem starzenia się europejskich społeczeństw. Dlatego w ramach projektu aktywnie promować będziemy międzypokoleniowy szacunek, zasady projektowania uniwersalnego i stosowanie w praktyce celów ONZ dot. zrównoważonego rozwoju.
Skąd wziął się na pomysł na projekt?
Jako Wydział Technologii Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu zajmujemy się projektowaniem mebli dla osób starszych już od kilkunastu lat. W 2008 roku braliśmy udział w projekcie StarDust, który był finansowany z funduszy europejskich w ramach programu Interreg dla krajów regionu Morza Bałtyckiego. Projekt ten poświęcony był wyzwaniom, jakim nasz region będzie musiał stawić czoła już w najbliższych latach. Jednym z zagadnień tego projektu było właśnie zapewnienie komfortu życia osobom starszym. Wzięliśmy wówczas udział w pilotażowym programie, który polegał na zaprojektowaniu kuchni dla osób starszych, a tym samym dostosowaniu mebli kuchennych do potrzeb seniorów.
Uczestnictwo w tym programie stało się asumptem do szczegółowej analizy preferencji osób starszych i problemów, z jakimi borykają się wykonując codzienne czynności. Prowadząc badania w pierwszej kolejności skoncentrowaliśmy się tylko na zagadnieniach związanych z pomieszczeniem kuchennym, później zaczęliśmy rozpoznawać potrzeby tej grupy docelowej w obszarze całego gospodarstwa domowego. Zauważyliśmy, że oferta rynkowa przyjaznych seniorom produktów jest bardzo skromna, rozpoczęliśmy więc badania nad rozpoznaniem przyczyn takiej sytuacji.
Kilka lat później, w 2016 roku zostaliśmy liderem międzynarodowego projektu BaltSe@nioR, również współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. W ramach tego projektu, w gronie specjalistów z 9 krajów regionu Morza Bałtyckiego pracowaliśmy nad wyzwaniem związanym z przygotowaniem przemysłu meblarskiego do potrzeb osób starszych. Projekt ten zakończył się w tym roku zdobywając zaufanie przedsiębiorców i duże zainteresowanie ze strony mediów.
Jednak to nie koniec naszych działań w tym obszarze, bowiem zajmując się tematyką senioralną zauważyliśmy jeszcze jeden istotny problem, który aktualnie jest przedmiotem naszych badań. Zdecydowaliśmy się wyjść poza obszar gospodarstwa domowego osób starszych i podjąć próbę wsparcia instytucji publicznych w dostosowaniu przestrzeni publicznej do potrzeb seniorów. Nasz pomysł uzyskał bardzo dobre oceny i od stycznia tego roku realizujemy projekt BaltSe@nioR 2.0.
Ile osób tworzy projekt?
Łączną liczbę osób zaangażowanych w projekt trudno nawet policzyć: są to pracownicy instytucji partnerskich, studenci, nauczyciele akademiccy, naukowcy, projektanci, specjaliści ds. komunikacji, przedsiębiorcy, przedstawiciele władz lokalnych i oczywiście reprezentanci grupy docelowej czyli seniorzy. Niektórzy są z nami od wielu lat i współpracują z nami w sposób ciągły, inni wspierają nas w trakcie określonych wydarzeń takich jak np. Fabryka Mebli na Żywo – DREMA DZIECIOM I SENIOROM, zorganizowana pod honorowym patronatem Ministerstwa Inwestycji i Rozwoju ze wsparciem prawie 30 firm, 40 studentów i 12 nauczycieli akademickich z 5 krajów czy Innovation Camp, w którym wzięło udział łącznie 57 uczestników z 6 krajów regionu Morza Bałtyckiego: przedstawicieli przedsiębiorstw, studentów, nauczycieli akademickich, ekspertów, dziennikarzy i seniorów.
Staramy się budować pewną społeczność skupioną wokół tematyki projektowania dla osób starszych. Społeczność, która jest w stanie wspierać się w projektowaniu produktów i usług skierowanych dla seniorów bazując na wiedzy eksperckiej i międzynarodowym doświadczeniu. Teraz mamy już narzędzie ułatwiające budowę naszej sieci kontaktów, a jest nim Wirtualna Biblioteka wiedzy o starzejącym się społeczeństwie.
Co było największym wyzwaniem przy realizacji projektu?
Podchodzimy do projektowania dla osób starszych w sposób bardzo otwarty, nasz projekt jest multidyscyplinarny. Praca w międzynarodowym środowisku ze specjalistami reprezentującymi tak różnorodne dziedziny wiedzy to na pewno jedno z największych wyzwań, ale i mocno innowacyjny aspekt naszego przedsięwzięcia. To właśnie na styku różnych dziedzin powstają najciekawsze pomysły.
Drugim dużym wyzwaniem, szczególnie na początku naszych działań, było przekonanie przedsiębiorstw, iż struktura polskiego społeczeństwa rzeczywiście się zmienia i przede wszystkim, że zmienia się też profil seniora jako konsumenta. Dzięki naszym różnorodnym działaniom edukacyjnym, komunikacyjnym, wystawienniczym, a także wsparciu idei projektowania z myślą o seniorach przez tak znaczące instytucje jak Zamek Sztuki i Przedsiębiorczości w Cieszynie, Międzynarodowe Targi Poznańskie czy organizatorów Łódź Design Festival, olbrzymim wsparciu prasy branżowej jak np. biznesmeble.pl, jak również wielu innym projektom realizowanym w tej sferze, podejście do zagadnienia związanego z projektowaniem dla seniorów już się zmienia i zauważamy coraz większe zainteresowanie tą tematyką także ze strony polskich przedsiębiorstw.
Wasz projekt był współfinansowany w ramach programu Interreg Region Morza Bałtyckiego. Czy w przyszłości planujecie też pozyskać fundusze od inwestorów?
Dzięki ogromnemu zaangażowaniu naukowców i praktyków z 10 krajów regionu Morza Bałtyckiego udało nam się zdobyć dofinansowanie na nasze kolejne działania w ramach projektu BaltSe@nioR 2.0 również współfinansowanego w ramach programu Interreg Region Morza Bałtyckiego. Główną ideą realizacji tych projektów jest przyczynianie się do rozwoju tzw. shared economy. Wszystkie rezultaty naszych badań udostępniamy przedsiębiorcom za darmo właśnie dzięki Wirtualnej Bibliotece.
Jakie będą kolejne kroki?
W ramach projektu BaltSe@nioR 2.0 opracowana zostanie baza wiedzy dotycząca potrzeb seniorów w zakresie korzystania z mebli w przestrzeni publicznej oraz potrzeb instytucji publicznych będących właścicielami lub zarządcami przestrzeni publicznych. Pomoże to firmom RMB w opracowywaniu lepszych ofert produktowych. Przygotowany zostanie również e-book prezentujący dobre przykłady przyjaznych seniorom przestrzeni publicznych zlokalizowanych w różnych częściach RMB. Zainicjonowana zostanie też budowa sieci współpracy zrzeszającej podmioty, przedsiębiorstwa, projektantów, instytucje publiczne, studentów i ekspertów zajmujących się i zainteresowanych tematyką projektowania dla seniorów. Ta sieć współpracy zostanie wzmocniona dzięki szkoleniom pozwalającym na tworzenie potencjału innowacyjnego w regionie.
Trwała zmiana w RMB zostanie wprowadzona poprzez stworzenie modelowych przestrzeni demonstracyjnych w różnych lokalizacjach RMB. Działania takie będą miały na celu pokazanie przykładów przyjaznych seniorom przestrzeni publicznych.
W ramach tego typu zadań na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu stworzona zostanie m.in. przyjazna seniorom sala dydaktyczna Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Dzięki nowym wytycznym dotyczącym przyjaznych dla seniorów i uwzględniających inteligentne rozwiązania technologiczne zamówień publicznych otworzymy dyskusję na temat konieczności uwzględnienia wymogów bezpieczeństwa i potrzeb seniorów podczas produkcji i zakupu mebli przeznaczonych do przestrzeni publicznych.
