Przedsiębiorczość wśród młodych osób
Według danych Eurostatu liczba przedsiębiorców (osób będących właścicielami firm, które zatrudniają pracowników) w Unii Europejskiej wyniosła w 2019 roku 8607 tys. W analogicznym okresie w Polsce działało 663 tys. przedsiębiorców. Udział młodych (w wieku 25-29 lat) wśród osób prowadzących własne firmy wyniósł jedynie 3,21% w Unii Europejskiej oraz 5,32% w Polsce.
Średni wiek przedsiębiorcy w Polsce to około 46 lat, dla Unii Europejskiej wartość ta oscyluje na poziomie 49 lat. Zgodnie z raportem „Przedsiębiorca odczarowany” z 2016 roku główne sektory aktywności polskich przedsiębiorców to handel (26,6%), budownictwo (16,9%), przetwórstwo przemysłowe (14%). Branże, w których działało najmniej przedsiębiorców to administracja (1,6%), ICT (1,8%) oraz usługi finansowe (1,8%).
Polscy przedsiębiorcy w wieku 25-39 lat są dobrze wykształceni – większość z nich posiada wykształcenie wyższe (53%) – co jest piątym najwyższym wynikiem w Europie. Przeciętnie 42% przedsiębiorców w Unii Europejskiej ukończyło studia – przeważają osoby, które zakończyły edukację na poziomie średnim. Na podstawie analizy danych Eurostatu można stwierdzić, że w krajach Europy widoczna jest ujemna zależność między odsetkiem przedsiębiorców posiadających wyższe wykształcenie w grupie wiekowej 25-39 lat, a odsetkiem osób prowadzących własny biznes w wieku 25-29 lat. Co może rodzić pytanie czy uczelnie wyższe kształcą przedsiębiorczość wśród studentów?
Student Startup Incubator
Osoby posiadające wyższe wykształcenie oraz zaawansowaną wiedzę w nowych dziedzinach nauki powinny być bardziej otwarte na wprowadzanie innowacji w swoim przedsiębiorstwie – zarówno w obszarze biznesowym jak i technologicznym. W celu wsparcia innowacyjnych studentów, którzy myślą o założeniu własnej firmy został stworzony program Student Startup Incubator. Podczas dwóch miesięcy warsztatów oraz szkoleń, osiem studenckich zespołów wspieranych przez mentorów pracowało nad rozwojem swojego pierwszego startupu.
Wykłady składające się na program inkubacyjny dotyczyły zagadnień takich jak badania rynku, tworzenie biznesplanu, pitchowanie, analiza konkurencji, identyfikacja potrzeb klientów, testowanie hipotez biznesowych oraz prototypowanie. Zajęcia były prowadzone przez wykładowców akademickich, ekspertów z sektora venture building, profesjonalnych trenerów, przedstawicieli środowiska startupów oraz funduszy VC. Dzięki zróżnicowanej kadrze prowadzącej warsztaty chcieliśmy pokazać wiele punktów widzenia na omawiane tematy, które w naszej ocenie były istotne dla przyszłych założycieli startupu. Czynnikiem wyróżniającym każdy z warsztatów był jego praktyczny charakter, który pozwalał studentom wykorzystać zdobytą wiedzę w trakcie tworzenia swoich rozwiązań.
Uczestnikami Student Startup Incubator byli studenci uczelni technicznych (33%) bądź biznesowych i ekonomicznych (67%). Na podstawie ankiet przeprowadzonych wśród zespołów uczestniczących w programie inkubacyjnym wynika, że najbardziej przydatnym obszarem podczas tworzenia pierwszej firmy jest testowanie hipotez biznesowych oraz prototypowanie – wskazywane najczęściej przez studentów uczelni technicznych.
Kolejne najczęściej wskazywane obszary to identyfikacja potrzeb klienta oraz badanie rynku. Zestawiając doświadczenie młodych przedsiębiorców z ich wiedzą ze studiów można powiedzieć, że zagadnienia te nie są wykładane w uczelniach wyższych. Wśród uczestników Student Startup Incubator zaledwie 11% posiadało jakąkolwiek wiedzę w zakresie prototypowania i testowania hipotez biznesowych, która została pozyskana podczas zajęć akademickich.
W przypadku analizy potrzeb klienta oraz badania rynku odsetek ten wyniósł odpowiednio 21% oraz 33%. Zakresy tematyczne najczęściej spotykane na uczelniach wyższych to umiejętności techniczne (np. programowanie), analiza rynku oraz modelowanie biznesowe. Jak wynika z przeprowadzonych ankiet, wiedza przekazywana w uczelniach wyższych daje ogólny zarys tematów omawianych podczas programu inkubacyjnego. Ponad 75% uczestników Student Startup Incubator stwierdziło, że poszerzyło swoją wiedzę oraz umiejętności we wszystkich obszarach, które zostały poruszone podczas inkubacji.
Uczestnicy programu inkubacyjnego okiem mentora
Podobną opinię na temat kompetencji uczestników programu Student Startup Incubator ma Agnieszka Lewandowska mentorka w ramach programu inkubacyjnego organizowanego przez SKN SGH Ventures. Jej zdaniem uczestnicy Student Startup Incubator posiadali orientację i wiedzę teoretyczną na temat zagadnień omawianych w trakcie inkubacji, jednakże udział w programie pozwolił im te umiejętności i posiadaną wiedzę wykorzystać w praktyce. Dodatkowo pomimo doświadczenia zawodowego (na ogół w dużych organizacjach) uczestnicy Student Startup Incubator, mogli krytycznie spojrzeć na własne rozwiązanie pod kątem możliwości jego biznesowego wdrożenia.
Dzięki udziale w programie inkubacyjnym zespoły zmieniły swoje myślenie o startupie z produktowego na biznesowy, co poskutkowało przeprowadzeniem pierwszych testów swoich produktów na rynku. Zdaniem Agnieszki to właśnie weryfikacja założeń biznesowych, tworzenie produktu oraz kontakt z potencjalnymi klientami były motorem napędowym do dalszych postępów w pracach nad projektem. Opieka mentora oraz warsztaty w ramach Student Startup Incubator pozwoliły poznać lub zmienić myślenie uczestników na budowanie swoich rozwiązań klientocentrycznie (w oparciu o potrzeby i problemy swoich potencjalnych klientów) oraz kładły nacisk na naukę weryfikacji swojego pomysłu na etapie koncepcyjnym poprzez wywiady z użytkownikami, czy prowadzenie testów i eksperymentów.
Zapytana o rolę mentora w trakcie programu inkubacyjnego, Agnieszka odpowiada, że mentoring powinien wspierać szybsze osiąganie zakładanych rezultatów oraz pozwolić uniknąć krytycznych błędów, jakie mogą popełnić młodzi founderzy. Jego podstawą jest najczęściej konstruktywne zadawanie pytań, które pozwalają spojrzeć zespołowi na ich produkt z innej perspektywy oraz wsparcie zespołu w procesie nauki zarządzania projektem z perspektywy lidera, założyciela startupu.
Komentarz VC
W ramach współpracy z funduszem Market One Capital poprosiliśmy przedstawicieli środowiska VC o komentarz w zakresie umiejętności, które powinien mieć zespół planujący założenie startupu:
Mówiąc o polskim systemie edukacji często spotykamy się z opinią, że główny nacisk jest kładziony na wiedzę teoretyczną i za mało zasobów poświęcanych jest na bardziej praktyczne umiejętności. Młoda osoba ma bardzo mało okazji, aby nauczyć się efektywnej pracy w grupie, walidowania swoich założeń czy budowania zespołu posiadającego komplementarne cechy i umiejętności. Natomiast jest to wiedza nieodłączona każdej osobie, która planuje założyć firmę czy sprzedawać produkt. Na szczęście widzimy zachodzące zmiany, między innymi dzięki takim inicjatywom jak Student Startup Incubator. Byliśmy pod wielkim wrażeniem pomysłów prezentowanych podczas Demo Day, a także odpowiedzi na pytania zadawane przez wymagające jury i inwestorów. Trzymamy kciuki za dalszy rozwój inkubowanych pomysłów i, nie możemy się doczekać, aż zostaną one przekute w sprawnie działające biznesy.
Wnioski
Na podstawie przeprowadzonych ankiet oraz opinii ekspertów można stwierdzić, że w uczelniach wyższych brakuje zajęć praktycznych, które mogłoby przygotować osoby do założenia własnej firmy. Młodzi przedsiębiorcy, którzy są szczególnie wystawienie na ryzyko związane z popełnieniem krytycznego błędu nie posiadają wiedzy oraz umiejętności pozwalających ich uniknąć. Jest to spowodowane faktem, że wiedza przekazywana w ośrodkach akademickich ukierunkowana jest na teoretyczne kształcenie studentów, które daje im jedynie ogólne rozeznanie w tematach związanych z prowadzeniem własnej firmy.
Absolwenci uczelni wyższych na ogól nie mają możliwość sprawdzić w praktyce swoich kompetencji w zakresie zarządzania oraz budowania zespołu. Studenci mogą rozwijać swoje kompetencje w tych obszarach poprzez aktywny udział w kołach naukowych oraz organizacjach, w których poprzez realizację projektów mogą tworzyć nowe przedsięwzięcia oraz pozyskiwać wiedzę przydatną przy zakładaniu własnego biznesu. Dodatkowym źródłem praktycznej wiedzy są programy inkubacyjne, które pozwalają młodym przedsiębiorcą zweryfikować swoje założenia biznesowe oraz wprowadzić nowy produkt na rynek pod okiem doświadczonego mentora.
–
Autor: Michał Lechowski, student Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Współtwórca programu inkubacyjnego organizowanego przez SKN SGH Ventures, którego celem jest wsparcie studentów w tworzeniu ich pierwszych biznesów.
