Pod koniec 2024 roku Europejskie Wspólne Przedsięwzięcie w dziedzinie Obliczeń Wielkiej Skali (EuroHPC) ogłosiło utworzenie pierwszych fabryk sztucznej inteligencji w Europie. Wówczas jedynym krajem Europy Środkowo-Wschodniej, który uzyskał wsparcie, była Grecja. Teraz do programu dołączyły trzy kolejne państwa: Polska, Bułgaria i Słowenia.
Fabryki AI są głównym filarem strategii Komisji Europejskiej, aby Europa stała się liderem w dziedzinie AI. Inwestycja o wartości ok. 485 mln euro ma przyspieszyć badania i rozwój technologii oraz wzmocnić konkurencyjność europejskiej gospodarki. Nowe fabryki AI będą wyposażone w superkomputery zoptymalizowane pod kątem zaawansowanych algorytmów i modeli sztucznej inteligencji, co przyspieszy badania i wdrażanie technologii w różnych sektorach gospodarki.
Fabryka BRAIN++ w Bułgarii
Bułgaria stanie się gospodarzem jednej z nowych fabryk AI, nazwaną BRAIN++, która powstanie w Sofia Tech Park. Projekt o wartości 90 mln euro jest wynikiem współpracy Instytutu Informatyki, Sztucznej Inteligencji i Technologii (INSAIT) oraz Sofia Tech Park. Centralnym elementem BRAIN++ będzie superkomputer Discoverer++, zoptymalizowany pod kątem obliczeń AI.
Zdaniem prof. Martina Vecheva, dyrektora naukowego INSAIT, inwestycja pozwoli Bułgarii stać się kluczowym centrum innowacji w dziedzinie AI. Fabryka będzie wspierać rozwój startupów oraz małych i średnich przedsiębiorstw, a także rozwijać duże modele językowe w języku bułgarskim, AI do zastosowań robotycznych oraz systemy sztucznej inteligencji dla obserwacji kosmosu.
Polska: PIAST-AI w Poznaniu
Polska fabryka AI, PIAST-AI, będzie zarządzana przez Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe (PCSS), Politechnikę Poznańską i Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Centrum skoncentruje się na zastosowaniach AI w sektorach takich jak opieka zdrowotna, cyberbezpieczeństwo, rolnictwo i technologie kosmiczne.
PIAST-AI będzie wspierać rozwój rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji, przyczyniając się do wzrostu konkurencyjności polskiej nauki i przemysłu.
Słowenia: SLAIF w Mariborze
Słoweńska fabryka AI, SLAIF, będzie zlokalizowana w Instytucie Nauk Informatycznych (IZUM) w Mariborze. Projekt ma na celu dostarczenie narzędzi AI dla przedsiębiorstw i sektora publicznego, by zwiększyć konkurencyjność oraz poprawić jakość usług społecznych i biznesowych.
SLAIF skupi się na przemysłowych zastosowaniach AI, trenowaniu modeli sztucznej inteligencji na dużą skalę oraz wsparciu badań naukowych opartych na AI. Projekt realizowany jest przez konsorcjum składające się z Instytutu Jożefa Stefana, akademickiej sieci badawczej ARNES oraz kilku słoweńskich uniwersytetów i firm technologicznych.
Grecja: Pharos i rozwój AI w różnych sektorach
Grecka fabryka AI, Pharos, będzie koncentrować się na zastosowaniach sztucznej inteligencji w opiece zdrowotnej, kulturze, językoznawstwie oraz zrównoważonym rozwoju. Konsorcjum prowadzone przez Narodowe Centrum Badań Naukowych „Demokritos” oraz Narodowy Uniwersytet Techniczny w Atenach będzie odpowiedzialne za rozwój kompetencji AI oraz wsparcie projektów biznesowych i naukowych.
Co dalej?
Do tej pory w całej Europie wybrano 13 lokalizacji dla fabryk AI. Kolejnym krokiem jest podpisanie umów hostingowych oraz rozpoczęcie procedury zamówień publicznych na odpowiednie systemy, co planowane jest na pierwszą połowę 2025 roku. Proces ten będzie nadzorowany przez EuroHPC.
Do 2026 roku fabryki AI staną się kluczowym elementem europejskiej strategii w zakresie sztucznej inteligencji, łącząc moc obliczeniową, dane i talenty w celu stymulowania innowacji oraz zapewnienia Europie czołowej pozycji w dziedzinie AI.
