Walka o Ukrainę toczy się na wielu frontach, nie tylko w bombardowanych miastach, z których relacje oglądamy codziennie z czołówek gazet. Walka toczy się równie mocno o gospodarkę Ukrainy, bo nawet największy ruch pospolity międzynarodowej pomocy humanitarnej nie wyżywi i nie odbuduje samodzielnie domów populacji naszego ogromnego sąsiada (powierzchnia: 603 548 km2, czyli prawie dwukrotność terytorium naszego kraju, Ukraina jest też większa niż Francja; ludność: 44 miliony). Potrzebne są przedsiębiorstwa dające wynagrodzenie swoim pracownikom i płacące podatki, to one w znacznej mierze ratują Ukraińców przed głodem i bezdomnością – obok wysyłania darów, każdy przedsiębiorca może pomóc w walce, siedząc wygodnie w firmowym fotelu. W jaki sposób? O to zapytaliśmy Ukrainian Startup Fund – odpowiednika polskiego PFR Ventures. Odpowiadają Yana Paladiieva i Evelina Komarnytska, managerki USF.
Jak wygląda ekosystem startupowy Ukrainy? Jak mocno jest rozwinięty w porównaniu do polskiego?
Przez długi czas Ukraina postrzegana była jako “biała plama” na mapie europejskiej innowacyjności i przedsiębiorczości, bo i przez długi czas niewielu graczy przebijało się na światowe rynki; od lat znane są platforma e-commerce Rozetka, firma programistyczna Ciklum czy producent hardware, Ajax System. To według moich rozmówców, pracowników Ukrainian Startup Fund, było czymś nienaturalnym, zważywszy na fakt bardzo cenionych na świecie ukraińskich ekspertów technicznych: inżynierów i programistów.
Ta sytuacja zaczęła zmieniać się w roku 2019, a w tym momencie Ukraina zajmuje już tylko 9 pozycji niższe miejsce niż Polska w ubiegłorocznym rankingu Global Innovation Index, a we współtworzonym z Crunchbase Global Startup Ecosystem Index Report nasze kraje dzielą jedynie 4 pozycje (Polska na 30, a Ukraina na 34 miejscu). Przekładając dane z raportów na konkretne przykłady, warto wspomnieć na przykład o tym, że przez ostatnie trzy lata w Ukrainie powstało sześć unicornów, a wiele rodzimych startupów jest już obecna na światowych rynkach (Grammarly, GitLab, Readdle, MacPaw, PetCube, Reface, People.ai, Depositphotos, AJAX, Preply, Competera, Restream, Firefly Aerospace, 3DLOOK, Influ2 ).
Jaki poziom rozwoju prezentuje ukraiński ekosystem startupowy?
Ostatnie lata to według moich rozmówców “hiperdynamiczny” rozwój ekosystemu startupowego w Ukrainie. Liczba startupów na Ukrainie zaczęła gwałtownie rosnąć w roku 2019, kontynuując wzrosty w kolejnych latach.
Moi rozmówcy podkreślają, że szczególnie znaczący dla tworzenia ekosystemu był ostatni rok, kiedy to w Ukrainie zanotowano “wiele pierwszych w historii” kroków milowych: nagłe przyspieszenie rozwoju ukraińskich venture funds, pojawienie się pierwszych krajowych decacornów czy ośrodki badawcze zakładane przez globalne firmy na terytorium państwa – zmiana w postrzeganiu Ukrainy globalnie.
Najbardziej aktywne venture funds w Ukrainie to zdaniem moich rozmówców Ukrainian Startup Fund, Flyer One Ventures (ex-Genesis), Adventures Lab, TA Ventures, AVentures Capital, ICU, Digital Future, u.ventures, QPDigital, SMRK, Brise Capital. Wśród liczących się nowych graczy z kolei wymienili: SID Venture Partners, Roosh Ventures, Geek Ventures, US MAC & StrategEast & Catapult, Demium, CEE Fund, Pawa oraz N1 investment fund.
W Ukrainie, tak jak i w Polsce, widoczny jest bardzo duży udział bootstappingu w strukturze finansowania – to pokazuje, że ukraińskie startupy są mocne, radzą sobie bez środków publicznych i inwestorów.
W ekosystemie startupowym Ukrainy prawie połowa spółek jest obecnie na najwcześniejszym etapie rozwoju – w fazie pre-seed:
Najwięcej startupów w największych miastach: Kijowie i Charkowie, ale również na bezpiecznym względnie zachodzie kraju, w rejonie lwowskim.
Patrząc na statystyki dotyczące ukraińskiego ekosystemu startupowego, warto zwrócić uwagę na to, które branże rozwijają się najprężniej – w których działa największa liczba startupów. Na przykład zaskakuje mocno dużo wyższa intensywność niż w Polsce zainteresowania agritechem (choć może, nie powinno być to tak zaskakujące zważywszy na fakt, że Ukraina jest nazywana spichlerzem świata) – to aż 12% wszystkich startupów (w Polsce 3%!). Równie mocno różnicuje się rozwój branży energitech – 13,3 % startupów na Ukrainie w stosunku do 3% w Polsce. Mocno rozwinięte są branże SaaS, MedTech i związane ze sztuczną inteligencją.
Jaka jest aktualna kondycja ukraińskich startupów?
Ukraiński ekosystem startupowy może być przykładem dla świata, jak funkcjonować w ekstremalnie trudnych warunkach. Pomimo wojny ukraińskie startupy nie poddają się i nie zamykają swoich biznesów. Ponad 70% z nich mimo wojny pozostało w Ukrainie, nadal działa i rozwija swoje produkty, ich determinacja jest ogromna. To, co zdecydowanie stawia startupy na uprzywilejowanej pozycji względem tradycyjnych przedsiębiorstw, to fakt ich niezależności od fizycznych fabryk, zakładów produkcyjnych czy usługowych – kapitał startupów to przede wszystkim ludzie i wiedza którą mają w swoich głowach, ludzie którzy mogą pracować z dowolnego miejca,
Jana i Evelina dodają jednak, że nadszedł czas, w którym startupy dłużej nie dadzą sobie same rady – ich oszczędności są na wyczerpaniu: – Nasze talenty potrzebują już w tym momencie wsparcia, co dobrze pokazują wyniki przeprowadzonej przez nas ankiety:
Ankieta przeprowadzona przez Ukrainian Startup Fund w kwietniu b.r., źródło: https://usf.com.ua/saveuastartup/.
Jesteśmy po dwóch miesiącach wojny – znaleźliśmy się w punkcie, w którym oszczędności większości startupów się kończą – potrzebują natychmiastowego wsparcia.
Jaki sposób współpracy i pomocy jest zdaniem Ukrainian Startup Fund kluczowy w tym momencie?
USF jako instytucja publiczna państwa ukraińskiego, pomaga startupom przetrwać czas wojny. W tym celu założyliśmy platformę SAVEUASTARTUPS, która koordynuje pomoc i łączy startupy z partnerami biznesowymi, darczyńcami i mentorami – wszystkimi graczami istotnymi dla przetrwania naszych innowacyjnych firm.
Pomóc można na kilka sposób, każdy z nich jest równie istotny:
• oferując finansowe wsparcie,
• pomagając w relokacji,
• włączając startup w swoją sieć kontaktów – budując networking dla firmy,
• oferując usługi biznesowe/partnerstwo/zostając inwestorem firmy,
• poświęcając swój czas – dając startupom darmowy mentoring.
Dla startupów mentoring jest tak samo istotny jak wsparcie finansowe – swoją dostępność zgłaszajcie na https://usf.com.ua/mentors/.
….
Jak podkreślali moi rozmówcy, utrzymanie startupów jest niezwykle istotne dla przetrwania i późniejszego odbudowywania ukraińskiej gospodarki: – “Po wojnie będziemy potrzebowali nowoczesnych rozwiązań bardziej niż kiedykolwiek, bez nich nie podniesiemy się z zadanych nam strat. Rozwiązania startupów to szansa naszej gospodarki na nowe otwarcie. Pamiętajcie, że gospodarczy front walki jest równie istotny dla nas jak wojskowy – dlatego tak istotne jest utrzymanie innowacyjnego potencjału Ukrainy, ochrona tego, co udało się nam osiągnąć”.
