Raport Mastercard: Polki w czołówce rankingu najbardziej przedsiębiorczych kobiet na świecie

Polska w czołówce rankingu MIWE 2020

W ramach tegorocznej, czwartej już edycji badania Mastercard Index of Women Enterpreneurs (MIWE), omówiono wkład przedsiębiorczyń z całego świata w życie społeczne i gospodarcze. Przeanalizowano również czynniki, które ułatwiają rozwój zawodowy kobiet oraz te, które go hamują. Ostateczna wartość indeksu jest średnią ważoną trzech elementów. Pierwszy z nich to udział kobiet w rynku pracy, w tym ich odsetek na stanowiskach menedżerskich i specjalistycznych, czy też aktywność zawodowa kobiet. Drugą składową stanowi dostęp kobiet do zasobów wiedzy i środków finansowych. Trzecim elementem są przyjazne warunki do prowadzenia działalności gospodarczej – ogólnie, w tym przez kobiety. Dzięki zastosowaniu unikatowej metodologii i wykorzystaniu publicznych danych udostępnionych przez wiarygodne podmioty, m.in. Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) i Międzynarodową Organizację Pracy, w ramach raportu MIWE 2020 opracowano globalny ranking przedstawiający sytuację kobiet w 58 krajach reprezentujących 80% siły roboczej kobiet.

Najlepiej w rankingu wypadły kraje europejskie. Spośród 18 państw Starego Kontynentu uwzględnionych w tegorocznym badaniu, aż 6 znalazło się w pierwszej dziesiątce. Liderem klasyfikacji generalnej, czyli państwem, w którym otoczenie biznesowe, uwarunkowania kulturowe i działania instytucjonalne wspólnie tworzą najlepsze warunki do rozwoju i pracy przedsiębiorczym kobietom, okazał się Izrael.

Wysoko w tegorocznym rankingu uplasowała się Polska, która zajęła 5. miejsce, przesuwając się z pozycji 16. (awans o 11 pozycji). Tym samym stała się ona, obok Szwecji (awans z pozycji 25. na 8.), jednym z dwóch krajów, które odnotowały największy postęp w 2020 r. Wpływ na tę zmianę miało kilka zmiennych, wśród nich poprawa instytucjonalnego wsparcia dla segmentu MŚP, lepsze postrzeganie i wykorzystywanie okazji biznesowych oraz coraz lepszy, kulturowy odbiór przedsiębiorców, w tym również kobiet.

Kraje oferujące najlepsze warunki do prowadzenia własnej działalności przez kobiety (wskaźnik Mastercard Index of Women Entrepreneurs):

1. Izrael – 74,7
2. USA – 74
3. Szwajcaria – 71,5
4. Nowa Zelandia – 70,1
5. Polska – 68,9
6. Wielka Brytania – 68,7
7. Kanada – 68,6
8. Szwecja – 68,3
9. Australia – 67,5
10. Hiszpania – 67,13

Awans Polski w zestawieniu jest świetnym przykładem tego, że zastosowania mechanizmów wsparcia uwzględniających płeć może szybko przynieść widoczne rezultaty. Dobre wskaźniki w zestawieniu wynikają m.in. z instytucjonalnego wsparcia udzielanego małym i średnim przedsiębiorstwom, które w porównaniu do 2019 r. wzrosło o 50% oraz związanej z tym poprawy wskaźnika kulturowego postrzegania przedsiębiorczości (wzrost o 13,2 pkt. proc. w porównaniu z 2019 r.).

Wyraźny wzrost pozycji Polski odnotowano również w rankingu częściowym, podsumowującym jedną ze składowych MIWE – udział kobiet w rynku pracy, w tym ich odsetek na stanowiskach menedżerskich i specjalistycznych. Polska zajęła w tym zestawieniu 4. miejsce, awansując z 8. pozycji w roku ubiegłym. W  pierwszej trójce tego zestawienia znalazła się Kolumbia, Filipiny oraz Rosja. Badanie dowiodło również, że kobiety w Polsce, Rosji i Szwecji stanowią aż 40% wszystkich pracowników na menadżerskich stanowiskach.

Także odsetek firm prowadzonych przez kobiety w stosunku do wszystkich prowadzonych biznesów jest w naszym kraju wysoki.Polska znalazła się, z wynikiem 29,9%, obok Portugalii (31,2%), Hiszpanii (30,9%) i Wielkiej Brytanii (28,4%), wśród czterech krajów osiągających dobry wskaźnik ponad 28%.

Pandemia przyniosła nie tylko szkody, ale też nowe możliwości

W raporcie MIWE 2020 przedstawiono również wstępną analizę wpływu pandemii COVID-19 na życie kobiet prowadzących własną działalność. Badania pokazały, że w skali globalnej, zarządzane przez kobiety przedsiębiorstwa zostały nieporównywalnie mocniej dotknięte konsekwencjami pandemii, niż firmy, na czele których stoją mężczyźni. Aż 87% firm prowadzonych przez kobiety odczuło negatywne skutki kryzysu, a wpływ na to miały czynniki takie jak:

• Nadreprezentacja kobiet w sektorach, w które kryzys spowodowany epidemią uderzył najmocniej – 64% firm zarządzanych przez kobiety vs 52% firm prowadzonych przez mężczyzn odczuło konsekwencje kryzysu i złej sytuacji gospodarczej;
• Konieczność sprostania nowym, dodatkowym obowiązkom domowym – 1/3 przedsiębiorczyń przyznała, że wzrost natężenia obowiązków związanych z opieką nad dziećmi i prowadzeniem domu ograniczył ich możliwości skoncentrowania się na rozwoju firmy i generowaniu zysków;
• Wykluczenie finansowe, które wyjątkowe widoczne jest w państwach, takich jak Nigeria, Uganda, Ghana, Tunezja, Malawi i Angola, w których tylko 20-30% kobiet prowadzi rachunek bankowy, umożliwiający skorzystanie z rządowych programów pomocy finansowej;
• Brak umiejętności umożliwiających prowadzenie biznesu online – nawet w krajach rozwiniętych, jak USA, 43% kobiet jest mniej chętnych niż ich męscy konkurenci do rozwijania biznesu online.

W wielu krajach wdrożono programy, mające na celu poprawę sytuacji, wśród których najskuteczniejsza okazuje się szeroka pomoc udzielania małym i średnim firmom – np. programy dopłat do wynagrodzeń, programy urlopowe, zmniejszenie obciążeń nakładanych na firmy oraz pomoc podatkowa, a także opieka nad dziećmi zapewniana przez państwo w czasie zamknięcia placówek edukacyjno-wychowawczych.

Pandemia może stanowić również okazję do znacznego wzmocnienia pozycji kobiet w biznesie i wyeliminowania występujących na rynku uprzedzeń związanych z płcią. Wniosek ten wynika z kilku przesłanek. Warto w szczególności wspomnieć o następujących zagadnieniach:

• Czasy pandemii dają kobietom kierującym przedsiębiorstwami szansę wykorzystania swoich umiejętności. Liderki mogą być inspiracją dla innych kobiet, które nie podejmują wyzwań natury biznesowej z obawy przed porażką lub z powodu barier kulturowych. W trakcie pandemii COVID-19 mieliśmy okazję przekonać się o zdolnościach przywódczych kobiet w nadzwyczajnych okolicznościach. Przywódczynie niektórych państw, na przykład premier Nowej Zelandii Jacinda Ardern, kanclerz Niemiec Angela Merkel i premier Finlandii Sanna Marin, zrealizowały niezwykle skuteczne działania zmierzające do ograniczenia liczby zakażeń koronawirusem, a jednocześnie stworzyły atmosferę porządku, zaufania i spokoju.
• Kobiety zajmujące się biznesem mimo wielu przeszkód potrafią dobrze dostosować się do sytuacji. Właścicielki przedsiębiorstw umiejętnie przystosowują się do nowych warunków pracy. 42% z nich przeszło na cyfrowy model działania przedsiębiorstwa, a 34% odkryło po rozpoczęciu pandemii nowe możliwości biznesowe.
• „Nowa normalność” stanowi wyjątkową okazję do usunięcia istniejących barier, ponieważ pozwala zwiększyć udział kobiet w biznesie oraz stopień ich równouprawnienia. Pandemia COVID-19 nie tylko bardzo wyraźnie uwidoczniła obecne nierówności — od różnic w dostępie do technologii cyfrowych aż po wykluczenie finansowe — ale również okazała się ważnym bodźcem do przeprowadzenia zmian strukturalnych. Na przykład przed pandemią światowe wskaźniki nierówności finansowej utrzymywały się na tym samym poziomie mniej więcej od dekady. Tegoroczne wydarzenia stały się jednak przyczyną istotnych zmian w tym obszarze. Władze Wielkiej Brytanii w okresie największego nasilenia pandemii założyły w ciągu zaledwie dwóch dni rachunki bankowe dla 1,2 miliona obywateli, a ponad 11 milionów pracowników zatrudnionych w Brazylii w tzw. szarej strefie złożyło wniosek o założenie rachunków oszczędnościowych, na które miały być przelewane środki wypłacane przez rząd w ramach programu pomocowego.

Zdaniem autorów raportu konsekwencje tych zjawisk mogą być bardzo głębokie. Po raz kolejny możemy przekonać się o potencjale kobiet jako liderek, a przede wszystkim widzimy rolę pandemii jako czynnika, który może przyspieszyć wdrożenie nowoczesnych rozwiązań. Kluczowe działania umożliwiające wykorzystanie tego potencjału w obecnej sytuacji powinny polegać na uruchomieniu inicjatyw uwzględniających płeć beneficjentów. Pozwoli to zmniejszyć lukę płacową rzędu 172 bilionów USD (według danych Banku Światowego) wynikającą z różnic w wielkości zarobków kobiet i mężczyzn, uzyskiwanych w ciągu całego życia zawodowego.

Doroczny raport MIWE opracowany przez Mastercard jest jednym z elementów szerszej misji firmy, której celem jest poprawa warunków życia osób wykluczonych i znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, a także wsparcie rozwoju zawodowego kobiet. W 2020 r. Mastercard zwiększył zakres swoich planów związanych z przeciwdziałaniem wykluczeniu finansowemu, zobowiązując się zapewnić do 2025 r. dostęp do gospodarki cyfrowej miliardowi odbiorców indywidualnych oraz 50 milionom mikroprzedsiębiorstw i małych firm. Wśród nich jest również ponad 25 milionów przedsiębiorczyń, którym zaoferowane zostaną rozwiązania umożliwiające rozwój ich biznesów. Obejmie to różne inicjatywy, m.in.  finansowanie, mentoring i tworzenie technologii zmniejszających stopień wykluczenia.

Pełna wersja raportu Mastercard Index of Women Entrepreneurs (w jęz. angielskim) jest dostępna tutaj oraz tutaj.