Inauguracja pierwszych projektów finansowanych przez Fundację na rzecz Nauki Polskiej (FNP) w ramach działania Międzynarodowe Agendy Badawcze (MAB) z programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG) odbyła się 15 maja w siedzibie FNP w Warszawie. Siedem projektów rozpocznie prace badawcze w takich dziedzinach jak medycyna, biologia, technologie kwantowe, nowe materiały czy promieniowanie terahercowe. Gratulacje liderom zwycięskich projektów złożyła również prof. Maria Mrówczyńska, podsekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Działanie Międzynarodowe Agendy Badawcze (MAB) jest przeznaczone dla wybitnych naukowców z Polski, jak i spoza jej granic, którzy pragną stworzyć w naszym kraju centrum doskonałości, będące rozpoznawalnym ośrodkiem w swojej dziedzinie na skalę światową. Inicjatywa umożliwia uruchomienie nowych centrów naukowych lub rozwój już istniejących, które będą miały istotne znaczenie na arenie międzynarodowej, we współpracy z partnerami zagranicznymi oraz z sektorem gospodarczym.
– Projekty realizowane w ramach działania Międzynarodowe Agendy Badawcze nie tylko umacniają pozycję Polski w globalnym świecie nauki, ale także wnoszą istotny wkład w rozwój cywilizacyjny i technologiczny na skalę międzynarodową. Nasze wsparcie dla tych ambitnych projektów jest wyrazem wiary w potencjał polskich naukowców i ich zdolność do prowadzenia badań na najwyższym światowym poziomie. Wierzymy, że inwestycja w te innowacyjne agendy badawcze przyczyni się nie tylko do rozwoju nauki w Polsce, ale również przyniesie konkretne korzyści gospodarcze i społeczne w przyszłości – mówi prof. Maciej Żylicz, prezes Zarządu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.
Szczęśliwa siódemka
Siedem pierwszych projektów, które wygrały konkursy w działaniu MAB otrzyma łącznie ponad 215 mln zł z programu FENG. Dzięki tym funduszom możliwe będzie opracowywanie terapii przeciwwirusowych i przeciwbakteryjnych, walka z rzadkimi chorobami i nowotworami, stworzenie innowacyjnego urządzenia wspierającego chirurgię i zabiegi okulistyczne, rozwój nowych technologii szyfrowania, w tym technologii kwantowych, oraz skanerów terahercowych, zapewniających bezpieczeństwo, a także prowadzenie badań nad nowymi materiałami, mogącymi rewolucjonizować obszar elektroniki.
Na liście zwycięskich projektów znajdują się:
- Optyczne Technologie Kwantowe (QOT) – lider projektu: Prof. Konrad Banaszek, dofinansowanie FENG: 30 mln zł, miejsce realizacji projektu, Uniwersytet Warszawski;
- Międzynarodowe Centrum Sprzężenia Magnetyzmu i Nadprzewodnictwa z Materią Topologiczną (MagTop) – lider projektu: Prof. Tomasz Dietl, dofinansowanie FENG: prawie 30 mln zł, miejsce realizacji projektu: Instytut Fizyki PAN w Warszawie;
- Centrum Badań i Zastosowań Terahercowych (CENTERA2) – lider projektu: Prof. Wojciech Knap, dofinansowanie FENG: 30 mln zł, miejsce realizacji projektu: Politechnika Warszawska;
- Nauka dla dobra społecznego, innowacji i skutecznych terapii (SWIFT) – liderka projektu: Prof. Natalia Marek-Trzonkowska, dofinansowanie FENG: 30 mln zł, miejsce realizacji projektu: Uniwersytet Gdański;
- Platforma RNA i Biologii Komórki dla Badań i Innowacji w Medycynie (RACE-PRIME) – liderka projektu: Prof. Marta Miączyńska, dofinansowanie FENG: ponad 36 mln zł, miejsce realizacji projektu: Międzynarodowy Instytut Biologii Molekularnej i Komórkowej w Warszawie;
- Międzynarodowe Centrum Badań Oka (ICTER) – lider projektu: Prof. Maciej Wojtkowski, dofinansowanie FENG: 30 mln zł, miejsce realizacji projektu: Instytut Chemii Fizycznej PAN w Warszawie;
- Międzynarodowe Centrum Teorii Technologii Kwantowych 2.0: B i R faza przemysłowo-eksperymentalna (ICTQT) – lider projektu: Prof. Marek Żukowski, dofinansowanie FENG: 30 mln zł, miejsce realizacji projektu: Uniwersytet Gdański.
Przełamać ograniczenia
– Program MAB powstał w 2015 roku. Od tamtego czasu utworzyliśmy – z funduszy europejskich z programu POIR – 14 centrów doskonałości, w których pracują wybitni naukowcy, osiągając znakomite wyniki. Udowodniliśmy, że w Polsce możliwe jest przełamanie ograniczeń i prowadzenie badań naukowych w nowoczesny sposób. Jednym ze znaczących osiągnięć programu MAB jest przyciągnięcie do Polski naukowców spoza kraju – centra doskonałości MAB to jedne z najbardziej umiędzynarodowionych ośrodków w Polsce. Cieszę się, że nowe środki z FENG pozwolą na dalszy rozwój centrów doskonałości MAB w Polsce – dodaje prof. Maciej Żylicz.
– Bez dofinansowania nasz projekt byłby do zrealizowania, ale w bardzo długim czasie i trudno byłoby wówczas być konkurencyjnym w skali europejskiej. Dzięki wsparciu Fundacji na rzecz Nauki Polskiej możemy skoncentrować środki na jednym konkretnym działaniu, które jest ważne nie tylko dla nauki na poziomie podstawowym, ale również dla późniejszych zastosowań wyników naszych badań. Prace nie zajmą 10 czy 12 lat, ale zostaną przeprowadzone szybko, sprawnie i będą mogły zostać wdrożone do codziennego użytku. Jest wiele grup badawczych, które zajmują się nauką terahercową. Natomiast nie od dziś wiemy, że jeśli można skoncentrować w jednym miejscu technologię wytwarzania materiału, produkcji urządzeń oraz ośrodek badawczy wysokiej rangi to mamy zdecydowanie większe szanse na sukces technologiczny i naukowy niż inne ośrodki. Chcemy być liderami i wierzymy, że dzięki tym działaniom staniemy się nimi” – komentuje prof. Wojciech Knap, kierownik projektu Centrum Badań i Zastosowań Terahercowych (CENTERA2).
Międzynarodowe Centrum Badań Oka to bardzo zaawansowany projekt, który wymaga zgromadzenia ekspertów z różnych dziedzin, a także stworzenia całej infrastruktury badawczej. Bez dofinansowania nasze prace w zasadzie nie byłyby możliwe. Dzięki niemu już od początku możemy działać na różnych poziomach – od badań podstawowych po badania aplikacyjne z wizją szybkiego wdrożenia efektów naszych prac. Jest to coś, czego zazdrości nam wielu uczonych w innych krajach – komentuje prof. Maciej Wojtkowski, kierownik projektu Międzynarodowe Centrum Badań Oka.
Projekty, które zwyciężyły w dwóch pierwszych naborach w 2024, będą realizowane w ośrodkach badawczych w Warszawie (5 projektów) i w Gdańsku (2 projekty, oba na Uniwersytecie Gdańskim). Finansowanie zostało przyznane w drodze konkursu, do którego łącznie zgłoszono 19 wniosków.
Rozpoczęcie kolejnych naborów w działaniu MAB FENG planowane jest w sierpniu 2024 roku.
Czytaj także:
- Jak kształcić technologicznego humanistę? AGH publikuje raport „Kompetencje inżyniera przyszłości”
- Młodzi Polacy w konkursie dla najzdolniejszych innowatorów na świecie w Los Angeles
