Swoimi opiniami podzielili się: Paweł Wierciński, ekspert w Departamencie Komunikacji Korporacyjnej PKO BP, Anna Gorzkowska, dyrektor ds. transformacji strategicznej w Santander Bank Polska, Piotr Widacki, dyrektor zarządzający pionem transformacji cyfrowej w Banku BNP Paribas, Konrad Radzik ekspert ds. fintech w Alior Banku.
Paweł Wierciński
ekspert w Departamencie Komunikacji Korporacyjnej PKO BP
3 największe wyzwania w rozwoju branży finansowej
Wyzwaniem, które dotyczy większości branży jest nieustanne zwiększanie cyberbezpieczeństwa. Ataki hakerów są coraz bardziej wyrafinowane, a cyfryzacja dodatkowo zwiększa przestrzeń do potencjalnych ataków. Firmy, nie tylko z sektora bankowego, będą poświęcały ogromne zasoby na przeciwdziałanie oszustwom. Pewnym ograniczeniem zawsze będą też regulacje prawne. Koncepcje nowych rozwiązań powstają szybciej niż regulacje prawne. Wyjściem naprzeciw fintechowi było m.in. wprowadzenie dyrektywy PSD2.
Ostatnim z wyzwań są przyzwyczajenia i mentalne bariery użytkowników końcowych. Implementacja nowych technologii, przede wszystkim sztucznej inteligencji, ogranicza kontakt z żywym człowiekiem, co z jednej strony jest wygodne, ale z drugiej nie wszystkim może się podobać. Dotyczy to nie tylko seniorów. Nowe technologie są skomplikowane a kompletne zrozumienie ich funkcjonowania wymaga czasu. Nie dziwi więc, że sytuacja ta skutkować może brak zaufania do nowo wdrażanych rozwiązań – nawet jeśli te obawy są nieuzasadnione.
Rozwiązania, które wdrożył/w które zainwestował już PKO BP
„Let’s Fintech with PKO Bank Polski!” to autorska platforma rozwoju innowacji skierowana do start-upów. Spośród 350 dotychczasowych zgłoszeń, współpracę nawiązaliśmy z ponad 30 firmami. Już teraz dziewięć z nich może pochwalić się produkcyjnym wdrożeniem swoich rozwiązań. Przykładem najnowszych wdrożeń jest rozwiązanie startupu Emplocity, wykorzystujące sztuczną inteligencję w procesach rekrutacyjnych. Bot podczas rozmowy z kandydatem zapyta o jego doświadczenie zawodowe, umiejętności, dyspozycyjność i oczekiwania finansowe, a następnie na tej podstawie stworzy profil kandydata. Dzięki zastosowaniu rozwiązań z obszaru sztucznej inteligencji system samodzielnie dopasuje kandydata do otwartych procesów rekrutacyjnych.
Kolejnym przykładem jest e-Prawnik, czyli narzędzie opracowane przez startup TuPrawnik, które pozwala firmom na szybką, kompleksową i całkowicie zdalną konsultację prawną u jednego z wielu specjalistów. Jest to kolejne po e-Księgowości, asystencie firmowym i e-Sklepie rozwiązanie, które będzie tworzyło kompleksowy ekosystem usług dodatkowych dla MSP. Jednym z największych dotychczasowych wdrożeń było uruchomienie platformy umożliwiającej naszym klientom weryfikację autentyczności dokumentów bankowych w technologii blockchain. Wraz z korespondencją elektroniczną z banku klienci otrzymują 64-znakowy unikalny identyfikator hash dokumentu oraz odnośnik do strony banku, gdzie bez logowania, w prosty sposób po wklejeniu identyfikatora hash lub po wgraniu wcześniej pobranego dokumentu otrzymają informację czy dokument jest autentyczny oraz kiedy po raz ostatni był modyfikowany.
Rozwiązanie zostało wypracowane wspólnie z Krajową Izbą Rozliczeniową, przy współpracy z polsko-brytyjską firmą Coinfirm. Efektem jest największe pod względem skali zastosowanie technologii blockchain w bankowości w Europie. Wdrożenie rozwiązania przyniosło też wymierne korzyści biznesowe dla banku – trafiło do 5 mln klientów i na pierwszej wysyłce nowych regulacji pozwoliło na zaoszczędzenie 8 mln złotych.
PKO Bank Polski był też pierwszą instytucją finansową, która zainwestowała w startup fintechowy. ZenCard, o którym mowa, oferuje naszym klientom zaawansowane narzędzie i wsparcie przy konstruowaniu programów lojalnościowych.
Jakich rozwiązań poszukuje PKO BP i w jakie technologie planuje w ciągu najbliższych 10 lat inwestować?
W ramach programu „Let’s Fintech with PKO Bank Polski” poszukujemy startupów, które mają przynajmniej MVP swojego rozwiązania. Skupiamy się na rozwiązaniach z zakresu Blockchain, Open Banking/API, Digital banking, Customer Engagement, Cyberbezpieczeństwa i Analizy danych.
Sektor finansowy rozwija się na tyle szybko, że wszystkie te obszary są równie ważne. Nie możemy zaniedbać żadnego z nich, jeśli chcemy umacniać pozycję lidera technologicznego.
Startupy, które mogą zrewolucjonizować branżę finansową
Wymienienie konkretnych startupów, które mogą zrewolucjonizować branżę finansową, jest niezmiernie trudne. „Jednorożce”, o których usłyszał cały świat, posiadają obecnie sporą konkurencję, która nie pozwala zwolnić tempa w wyścigu o klienta. Można natomiast wyróżnić technologie, które będą miały największy wpływ na tę rewolucję.
Jedną z nich z pewnością jest sztuczna inteligencja. Pozwoli ona na znaczne usprawnienie wielu procesów, od ekspresowych pożyczek online (niemal natychmiastowe obliczenie wiarygodności finansowej), przez zmianę modelu komunikacji z klientem (coraz większa jej część przejmą czatboty) po cyberbezpieczeństwo. AI umożliwia wykrywanie potencjalnych fraudów, ale też anomalii behawioralnych, gdy ktoś niepowołany uzyska dostęp do naszego konta bankowego.
Wspomniana już sztuczna inteligencja będzie wspierać koncepcję open banking. Skutkiem dyrektywy PSD2 jest m.in. udostępnienie przez banki swoich środowisk API. Zmiany umożliwią podmiotom trzecim bezpośrednie inicjowanie płatności (bez konieczności współpracy z bankiem), a także dostęp do zanonimizowanych danych finansowych klienta pobranych z jego wszystkich kont bankowych. Umożliwia to powstanie zupełnie nowych, rewolucyjnych rozwiązań, wcześniej niemożliwych ze względu na ograniczenia prawne.
Kolejnym rewolucyjnym czynnikiem będzie technologia blockchain. Jednym z głównych kierunków rozwoju będzie tokenizacja aktywów, co da zupełnie nowe możliwości inwestycyjne. Kupowanie aktywów będzie dostępne dla każdego i będzie mogło odbywać się poza obiegiem giełdowym. Znacznie obniży to próg wejścia nie tylko od strony inwestora, ale też od strony przedsiębiorstwa. Tokenizacji, a więc i inwestycji, mogą potencjalnie podlegać nie tylko udziały w firmie, ale też waluty, nieruchomości, dzieła sztuki i wiele więcej.
Anna Gorzkowska
dyrektor ds. transformacji strategicznej w Santander Bank Polska
3 największe wyzwania w rozwoju branży finansowej
1. Open Banking
Unijna dyrektywa PSD2 otwiera rynek usług bankowych. Open API daje bankom szansę utrzymania i poszerzenia bazy klientów, poprzez propozycję komplementarnych usług innych dostawców. Otwarte API bankowe przyspieszy innowacje i współpracę z fintechami, prowadząc do rozbudowanych ekosystemów bankowych, które mogą obejmować więcej niż tylko usługi finansowe, i będą celować w poprawę stylu życia konsumenta. Jest to dla niektórych szansa, dla innych zagrożenie – banki, które zaoferują najlepszą propozycję wartości konsumenta, będą zwycięzcami relacji, poszerzą wiedzę o kliencie i wygenerują nowe strumienie przychodów.
2. Data
Dane w najbliższych latach staną się najbardziej wartościowym aktywem banków. Wraz z otwarciem bankowości, branża stoi przed szansą uzyskania dostępu do wielu dodatkowych informacji o klientach, dzięki którym będzie w stanie podejmować efektywne decyzje dotyczące strategii, produktów, usług, ale przede wszystkim zaoferować każdemu klientowi w czasie rzeczywistym i przy odpowiednim przekazie najbardziej optymalne rozwiązanie, nie tylko finansowe, budując lojalność. Wyzwaniem będzie jednak zarówno pozyskanie zgody od klientów na przetwarzanie danych, ale również technologiczne możliwości przetwarzania i biznesowa gotowość wykorzystania, stworzenie spersonalizowanej platformy marketingowej.
3. Cybersecurity
Popularyzacja aplikacji mobilnych i rozwój otwartej bankowości wymaga od banków wzmożonej czujności i specjalistycznych systemów zapobiegających wyłudzeniom. Instytucje finansowe muszą zatem nie tylko jak najszybciej wdrażać nowe procedury uwierzytelniania i autoryzacji, takie jak biometria i biometria behawioralna, lecz też proaktywnie inwestować w strategie zarządzania ochroną danych i cyber-ryzykiem – to może decydować o ich przewadze konkurencyjnej w przyszłości. Istotne jest również, aby podmioty trzecie, które będą oferować usługi finansowe przy współpracy z bankami, zachowały odpowiednie standardy. Kluczowy będzie tutaj proces certyfikacji, w ramach którego powinny zostać zaszyte odpowiednie testy bezpieczeństwa aplikacji i bezpieczeństwa klientów. Brak spełnienia standardów security przez podmioty trzecie wiąże się z ryzykiem reputacyjnym dla banków.
Jakich rozwiązań poszukuje Santander Bank Polska i w jakie technologie planuje w ciągu najbliższych 10 lat inwestować?
Santander Bank Polska stale inwestuje w rozwój rozwiązań, mających na celu poprawę bezpieczeństwa danych klientów, zarówno w zakresie rozwiązań tzw. backofficowych, jak i klienckich, w szczególności autoryzacji klienta.
Bank zainwestował również w hurtownię danych, przeznacza nakłady na rozwój zaawansowanych systemów CRMowych, jak również machine learning.
Santander Bank Polska ma ambicje być liderem płatności, w ramach inicjatywy Grupowej rozwija oparte o blockchain płatności One Pay, umożliwiające (na początek) transfer GBP w czasie rzeczywistym do Santander UK.
Bank deklaruje strategiczny priorytet dla rozwoju open bankingu. Wprowadza również nowe funkcje do aplikacji mobilnej, w tym rozwija narzędzia komunikacji.
Startupy, które mogą zrewolucjonizować branżę finansową.
Największą szansę w dłuższym horyzoncie czasowym na „zrewolucjonizowanie” branży finansowej mają startupy oferujące rozwiązanie „invisible payments”/„niewidzialnych płatności”, np. Grabango. Startup korzysta z technologii rozpoznawania obrazu i machine learning, aby stworzyć wirtualny koszyk dla każdego klienta w sklepie fizycznym i zaoferować możliwość automatycznego rozliczenia z poziomu aplikacji, bez interakcji z kasą/kasjerem.
Sam Santander Bank Polska jest otwarty na partnerstwo ze startupami. W grudniu 2018 r. rozpoczął współpracę z dwoma dużymi programami akceleracyjnymi dla startupów z obszaru fintech. Celem jest nawiązanie relacji biznesowej z firmami, które z sukcesem przejdą proces akceleracji, w tym zagranicznych, a następnie ich skalowanie w ramach Grupy Santander. W obszarze zainteresowań znalazły się:
- Saffe – rozwiązania w zakresie płatności i uwierzytelniania za pomocą funkcji rozpoznawania twarzy.
- Tap2Pay – elektroniczna bramka płatnicza dla MŚP do bardzo szybkiej integracji w e-commerce jak też kanałach social media.
- Thinkout – rozwiązanie agregujące informacje o płatnościach i zobowiązaniach przedsiębiorcy (SME), wykorzystujące mechanizmy PSD2.
- Pago – platforma do odbierania, zarządzania i płacenia wszystkich rachunków i faktur za media w jednym miejscu.
Piotr Widacki
dyrektor zarządzający pionem transformacji cyfrowej w Banku BNP Paribas
3 największe wyzwania w rozwoju branży finansowej
Po pierwsze technologia – sektor bankowy musi gruntownie zmienić swój model biznesowy, tak, żeby wykorzystać zmiany technologiczne, które zachodzą wokół nas. Nowe technologie, z jednej strony dają bankom nowe możliwości, z drugiej dopuszczają na rynek nowych graczy, jak startupy, fintechy czy gigantów technologicznych (typu GAFA – Google, Amazon, Facebook, Apple), którzy są dużo lepiej przygotowani do korzystania z nowych technologii niż banki. Banki przestają konkurować wyłącznie z innymi bankami, rynek staje się dużo szerszy, a niewykorzystanie tych zmian może zdecydowanie osłabić pozycje banków i doprowadzić do znacznej utraty relacji z klientami, a co za tym idzie przychodów.
Kolejnym wyzwaniem, tym razem na pograniczu technologii i regulacji, jest dyrektywa PSD2, czyli unijna dyrektywa regulująca rynek płatności detalicznych oraz związana z tym „otwarta bankowość”. PSD2 wejdzie w życie we wrześniu tego roku i spowoduje otwarcie się rynku finansowego na nowych graczy pozabankowych. Ta zmiana wymusza również na bankach poszukiwanie nowych modeli biznesowych i otwarcie się na współprace z podmiotami trzecimi, z drugiej strony zwiększa konkurencję dopuszczając do gry szereg nowych podmiotów, często bardziej zaawansowanych technologicznie, posiadających i analizujących większą ilość danych, czy wreszcie lepiej rozumiejących klientów i potrafiących zaoferować lepsze customer experience.
Trzecim wyzwaniem, z którym w coraz większym stopniu borykają się banki jest pozyskanie dobrych specjalistów. Zwłaszcza w obszarach cyfrowych, związanych z analityką danych, czy ze sztuczną inteligencją. Tutaj banki rywalizują z szeregiem innych firm, przede wszystkim z firmami technologicznymi i faktem jest, że bardzo często to nie banki są firmami pierwszego wyboru dla pracowników, ze względu na kulturę korporacyjną, wykorzystywane technologie, czy wreszcie ograniczenia związane z tym, że bankowość jest mocno regulowana w stosunku do innych branż.
Rozwiązania, które wdrożył/w które zainwestował już BNP Paribas
Mamy dwa główne priorytety – po pierwsze, interesują nas rozwiązania poprawiające doświadczenia i wygodę klientów (customer experience), po drugie, poprawiające efektywność i sprawność działania wewnątrz organizacji. Oczywiście w optymalnym scenariuszu nowe rozwiązania, które wdrażamy lub w które inwestujemy, powinny łączyć te dwa obszary.
Myślę, że w tym kontekście warto wspomnieć rozwiązanie, które wdrożyliśmy w zeszłym roku, a które polega na digitalizacji procesu kredytowego. We współpracy z fintechem Autenti, wdrożyliśmy rozwiązanie, które umożliwia naszym klientom podpisywanie umów kredytowych online, na dowolnym urządzeniu elektronicznym z dostępem do sieci. Jest to pierwsze tego typu rozwiązanie na polskim rynku, a dzięki niemu procesy kredytowe są obsługiwane w pełni online, co zwiększa dostępność, wygodę i zadowolenie użytkowników, nie mówiąc już o znaczącej oszczędności czasu i pieniędzy.
Drugi obszar to robotyzacja i automatyzacja procesów. W tym celu powołaliśmy w banku specjalną jednostkę (RobOps) i zautomatyzowaliśmy już kilkadziesiąt procesów, które dotychczas wykonywane były manualnie. Dodatkowo roboty obsługują miesięcznie kilka tysięcy zapytań z oddziałów. Cały czas pracujemy nad automatyzacją kolejnych, coraz bardziej złożonych i zaawansowanych procesów. Takie podejście umożliwia z jednej strony obniżenie kosztów, pozwala pracownikom skupić się na zadaniach bardziej złożonych i generujących większą wartość zarówno dla nich, jak i dla banku. Ma to także wpływ na zdecydowane poprawienie doświadczeń klienta, dzięki skróceniu czasu obsługi, jej lepszej jakości, czy wyeliminowaniu błędów.
Jakich rozwiązań poszukuje BNP Paribas i w jakie technologie planuje w ciągu najbliższych 10 lat inwestować?
Rozwiązania wspierające poprawę customer experience, a z drugiej strony poprawiające efektywność i sprawność działania wewnątrz organizacji.
Mocno wierzymy w rozwiązania związane z zaawansowaną analityką danych, które umożliwią nam lepsze dopasowanie oferty i zaproponowanie klientom takich produktów i usług, jakich w danym momencie potrzebują.
Kolejnym rozwiązaniem, które łączy te dwa obszary i stoi za szeregiem rewolucyjnych zmian w bankowości, jest wykorzystanie sztucznej inteligencji. Banki ze sztuczną inteligencją eksperymentują już od dobrych kilku lat, jednak jestem przekonany, że w kolejnych latach skala jej wykorzystania będzie zdecydowanie większa.
Prawdziwa rewolucja jest tutaj dopiero przed nami, a bankowość ze względu na ogromną ilość danych, dostępną moc obliczeniową i nowe narzędzia analityczne, doskonale nadaje się do wykorzystania sztucznej inteligencji.
Startupy, które mogą zrewolucjonizować branżę finansową
Nie tak łatwo jest zrewolucjonizować branżę finansową. Raczej widzimy startupy, które zagospodarowują jakąś wąską niszę i to w niej budują swoją przewagę konkurencyjną i pozyskują klientów. Takimi niszami mogą być np. płatności transgraniczne, pożyczki P2P, czy robo advisory.
Kolejna grupa startupów również nie decyduje się na rewolucjonizowanie branży na „własną rękę”, tylko rozpoczyna współpracę z bankami, oferując rozwiązania, które włączone do oferty banku znacznie poprawiają funkcjonalność czy customer experience. Jeszcze inne tak jak np. Revolut, stają się dla rynku i istniejących graczy, wyznacznikiem wysokiego standardu i inspiracją. Trudno mówić, żeby Revolut, z 3 mln bazą użytkowników, zrewolucjonizował branżę finansową, ale to właśnie dzięki Revolutowi, obecnie wiele banków w Polsce oferuje wielowalutowe karty bez prowizji za przewalutowanie, których funkcjonalność, czy customer experience nie odbiega już od pierwowzoru.
Bliższe jest mi stwierdzenie, że to giganci technologiczni typu Apple, Google czy Amazon, zrewolucjonizują branżę finansową. Mają setki milionów lojalnych użytkowników, mają dostęp do danych, dzięki czemu lepiej rozumieją zachowania i potrzeby użytkowników, czy wreszcie mają najnowszą technologię i wiedzą jaj ją wykorzystywać.
Konrad Radzik
ekspert ds. fintech w Alior Banku
Jednym z największych wyzwań jakie stoją przed bankami jest aktualnie projektowanie takich produktów i usług które wpisują się w oczekiwania klienta w dobie ciągłej digitalizacji i wyróżniają go na rynku na tle konkurencji. Zadanie jest tym ważniejsze, że j naszą konkurencją nie są już tylko banki a także całkiem nowi gracze na rynku, którzy wkrótce dzięki dyrektywie PSD2 będą mogli świadczyć dla klientów wybrane usługi bankowe. Utrzymanie bazy klientów będzie od nas wymagało ciągłego dostosowywania oferty, korzystania z najnowocześniejszej technologii, zapewnienia klientom bezpieczeństwa i UX na najwyższym poziomie, oczywiście cały czas obracając się w ramach wciąż zmieniającego się otoczenia regulacyjnego.
Najważniejszymi wdrożeniami w ubiegłym roku była platforma Bancovo umożliwiająca klientom wnioskowanie o pożyczki u różnych podmiotów; rozbudowa portalu Zafirmowani.pl, czyli naszej platformy dla micro i małych firm, rozpoczęcie projektu robotyzacji, który pozwala nam automatyzować wybrane procesy w banku oraz rozszerzenie kompetencji naszego Wirtualnego Doradcy i uruchomienie go w nowych obszarach w banku. Cały czas pracujemy nad możliwościami wykorzystania blockchain i sztucznej inteligencji. Dodatkowo w ubiegłym roku powołaliśmy jednostkę – RBL, która odpowiada za z jednej strony ulepszanie tworzonych rozwiązań pod kątem UX, z drugiej wykorzystanie potencjału płynącego ze współpracy z firmami z branży fintech, co przekłada się na szybsza ewaluację nowych technologii, sprawdzenie możliwości wykorzystania ich w banku i zaprojektowanie docelowego rozwiązania.
Szukamy rozwiązań z obszarów – analizy danych, wspierania lojalności klientów, bezpieczeństwa oraz takich, które pozwolą na oferowanie usług finansowych w dotychczas niezagospodarowanych kanałach dystrybucji. Opisywane obszary są wynikiem przeprowadzonej przez RBL analizy potrzeb poszczególnych jednostek biznesowych banku. Naszym głównym kanałem, w ramach którego poszukujemy potencjalnych dostawców technologii w tych właśnie obszarach jest program akceleracyjny Alior Banku – RBL START. Jeszcze do 12 maja trwa nabór do II edycji programu.
Nie chcielibyśmy wskazywać konkretnych start-upów, ale technologie w które najbardziej wierzymy to rozwiązania z obszaru analizy danych ze szczególnym uwzględnieniem analizy predykcyjnej, które pozwolą na oferowanie kontekstowych komunikatów i produktów; rozwiązania z obszaru sztucznej inteligencji a także takie, które wspierają bezpieczeństwo klienta w kanałach elektronicznych.
