IP Box, czyli 5% podatku dochodowego dla startupów i programistów

Czym jest IP Box?

IP Box (lub innovation box) to preferencyjne opodatkowanie dochodów uzyskiwanych z kwalifikowanych praw własności intelektualnej – stawka podatku od tych dochodów wynosi 5%.

Przepisy o IP Box zostały wprowadzone zarówno do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), jak i do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT), co oznacza, że mogą z nich skorzystać wszystkie formy prawne działalności gospodarczej w Polsce.

Chcąc przybliżyć podatnikom warunki stosowania ulgi przewidzianej przez IP Box, Ministerstwo Finansów zdecydowało się na opublikowanie objaśnień do związanych z nią przepisów. Ale uwaga, objaśnienia te liczą aż 86 stron i jak to często w polskim prawie bywa, nie należą do najłatwiejszych w interpretacji. Poniżej postaramy się streścić owe objaśnienia oraz wskazać jak odnoszą się one do realiów przedsiębiorcy.

Kwalifikowane prawa własności intelektualnej

IP Box przewiduje możliwość skorzystania z preferencyjnej stawki opodatkowania dochodów pochodzących z kwalifikowanych praw własności intelektualnej. W odpowiednich ustawach znajdziesz ich zestawienie w formie listy. Jakie prawa znalazły się na liście kwalifikowanych praw własności intelektualnej? Otóż są to:

• patent,
• prawo ochronne na wzór użytkowy,
• prawo z rejestracji wzoru przemysłowego,
• prawo z rejestracji topografii układu scalonego,
• dodatkowe prawo ochronne dla patentu na produkt leczniczy lub produkt ochrony roślin,
  prawo z rejestracji produktu leczniczego i produktu leczniczego weterynaryjnego dopuszczonych do obrotu,
• wyłączne prawo, o którym mowa w ustawie o ochronie prawnej odmian roślin (prawo do ochrony wyhodowanej albo odkrytej i wyprowadzonej przez hodowcę odmiany, a także zarobkowego korzystania z niej),
• autorskie prawo do programu komputerowego.

Kwalifikowane dochody z wyżej wymienionych praw, dają możliwość skorzystania z preferencyjnej stawki opodatkowania. Warto zwrócić jednak uwagę na to, że w całym okresie korzystania z preferencyjnego opodatkowania, kwalifikowane IP musi podlegać ochronie prawnej.

Jeżeli więc Twój patent wygaśnie lub upłynie ustawowy okres ochronny dla jego wzoru użytkowego, utracisz prawo do korzystania z preferencyjnego opodatkowania zgodnie z przepisami o IP Box.

Program komputerowy a IP Box

Objaśnienia opublikowane przez Ministerstwo Finansów pomagają w zrozumieniu zawiłości przepisów o IP Box. Nie dają one jednak jasnej definicji programu komputerowego w ramach nowo wprowadzonych przepisów.

Ani ustawy podatkowe, ani pozapodatkowe nie definiują pojęcia autorskiego prawa do programu komputerowego, co przysparza wielu problemów interpretacyjnych. Niemniej jednak w objaśnieniach podjęto się pewnych prób mających na celu wskazanie, kiedy możemy mówić o autorskim prawie do programu komputerowego, do którego mają zastosowanie przepisy o IP Box.

Przede wszystkim, podstawą przyznania ochrony prawnej dla programu komputerowego jest fakt, że stanowi on przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze (wyraz własnej twórczości intelektualnej danego autora lub autorów) ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od przeznaczenia i sposobu wyrażania. To oznacza, że wyeliminowanie lub ograniczenie swobody twórczej (eliminacja lub ograniczenie własnego/indywidualnego działania twórczego) wyłącza lub ogranicza prawnoautorską ochronę programu komputerowego, tym samym także eliminuje możliwość skorzystania z preferencji IP Box.

Zgodnie z objaśnieniami, o ocenie indywidualnego charakteru pracy decyduje rzeczywisty wkład każdego z twórców programu komputerowego, co podlega za każdym razem odrębnej ocenie. Postanowienia umowne, które nie znajdą odzwierciedlenia w rzeczywistych działaniach podatnika, nie zapewnią akceptowalnej ochrony prawnopodatkowej w zakresie IP Box.

Z objaśnień MF wynika, że pojęcie program komputerowy powinno być rozumiane szeroko, obejmując w szczególności interfejs, o ile spełnia on określone w objaśnieniach warunki. Taka interpretacja sprzyja podatnikowi, ponieważ rozszerza ona katalog wytworów intelektualnych, które można uznać uznać za programy komputerowe. Zgodnie z tym ujęciem:

Holistycznie i funkcjonalnie, program komputerowy obejmuje więc jego funkcjonalne części składowe, takie jak: kod źródłowy, opis procedur operacyjnych, zestawienie danych w informacjach konwersacyjnych i dialogowych oraz kod wynikowy i interfejs.

Niestety kilkanaście punktów objaśnień, wyjaśniających zagadnienie autorskich praw do programu komputerowego może stanowić co najwyżej wskazówkę, a powoływanie się na nie wcale nie musi zapewnić odpowiedniej ochrony, wynikającej z Ordynacji podatkowej. Autorzy objaśnień zawarli w nich bowiem fragment, zgodnie z którym przedsiębiorca chcący skorzystać z preferencyjnej stawki podatku od dochodów z autorskiego prawa do programu komputerowego, powinien złożyć wniosek o interpretację indywidualną do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.

Objaśnienia dotyczące autorskich praw z programów komputerowych należy zatem traktować jedynie jako zarys definicji programu komputerowego mający służyć maksymalnej przewidywalności w zastosowaniu preferencji IP Box. Jedyną skuteczną ochroną, niwelującą ryzyko związane z nieodpowiednim zastosowaniem przepisów o IP Box, jest w przypadku programów komputerowych indywidualna interpretacja podatkowa.

Kto w takim razie może skorzystać z IP Box?

Z IP Box skorzystać mogą:

podatnicy PIT – osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą lub prowadzące działalność gospodarczą jako:

• przedsiębiorstwa w spadku,
• wspólnicy spółki cywilnej,
• wspólnicy spółki jawnej,
• wspólnicy spółki partnerskiej,
• wspólnicy spółki komandytowej;

podatnicy CIT:

• osoby prawne (m.in. spółki z o.o., spółki akcyjne, fundacje, stowarzyszenia),
• spółki kapitałowe w organizacji,
• jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem przedsiębiorstw w spadku i spółek niemających osobowości prawnej (z pewnymi zastrzeżeniami),
• spółki komandytowo-akcyjne mające siedzibę lub zarząd na terytorium RP,
• podatkowe grupy kapitałowe,
• spółki niemające osobowości prawnej, mające siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli prawo tego państwa traktuje je jako osoby prawne i podlegają opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.

Warto zauważyć, że w przypadku podatku PIT możliwość skorzystania z IP Box nie została wprowadzona do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

W związku z tym, osoby rozliczające się z podatku PIT w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, nie są objęte preferencją IP Box.

Dochód i podstawa opodatkowania preferencyjną stawką podatku

Podstawę opodatkowania preferencyjną stawką podatku w wysokości 5%, stanowi suma dochodów z kwalifikowanych IP osiągniętych w roku podatkowym.

Wytworzenie, rozwinięcie bądź ulepszenie kwalifikowanego IP musi zostać dokonane w ramach działalności badawczo-rozwojowej, którą prowadzi podatnik. Działalność badawczo-rozwojowa (związana z ulgą B+R) ma zazwyczaj szerszy zakres niż działalność zmierzająca do wytworzenia, rozwinięcia lub ulepszenia kwalifikowanego IP.

W tym miejscu musimy wyjaśnić pojęcie działalności badawczo-rozwojowej. Art. 4a pkt 26 ustawy o CIT oraz art. 5a pkt 38 ustawy o PIT definiują działalność badawczo-rozwojową jako działalność twórczą obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe, podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Zgodnie z przepisami o PIT i CIT, dochód (stratę) z kwalifikowanego IP stanowi osiągnięty przez podatnika w ciągu roku podatkowego dochód (strata):

• z opłat lub należności wynikających z umowy licencyjnej, która dotyczy kwalifikowanego IP;
• ze sprzedaży kwalifikowanego IP;
• z kwalifikowanego IP uwzględnionego w cenie sprzedaży produktu lub usługi;
• z odszkodowania za naruszenie praw wynikających z kwalifikowanego IP, jeżeli zostało uzyskane w postępowaniu spornym, w tym postępowaniu sądowym albo arbitrażu.

Dochód ten po przemnożeniu przez wskaźnik nexus, podlega opodatkowaniu stawką podatku w wysokości 5%.

Jeżeli poniósłbyś stratę z kwalifikowanych IP, możesz obniżyć dochód w najbliższych kolejno następujących po sobie 5 latach podatkowych. Mowa tu o dochodzie osiągniętym z tego samego IP, tego samego rodzaju produktu lub usługi lub tej samej grupy produktów lub usług, w których zostało wykorzystane kwalifikowane IP. Zgodnie z objaśnieniami, taka strata nie może obniżyć dochodu z pozostałych źródeł, opodatkowanych na zasadach ogólnych (czyli stawką wyższą niż 5%).

Co istotne, jako że dochód wykazywany jest w zeznaniu rocznym, będziesz mógł skorzystać z preferencyjnej stawki IP Box, dopiero po zakończeniu roku podatkowego. Tym samym nie możesz skorzystać z IP Box w ciągu bieżącego roku, pomniejszając zaliczki na podatek dochodowy.

Obowiązki podatników korzystających z IP Box

Abyś mógł skorzystać z IP Box, musisz prowadzić odpowiednią ewidencję rachunkową, która pozwoli na spełnienie wymogów zawartych w przepisach o IP Box. Powinna ona m.in. umożliwiać wyodrębnienie każdego kwalifikowanego IP, czy też poszczególnych rodzajów kosztów.

Podatnicy podatku CIT zobowiązani są prowadzić stosowne zapisy w księgach rachunkowych, zaś podatnicy PIT mogą wybrać również prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów. W takim przypadku konieczne jest wykazanie odpowiednich informacji w odrębnej ewidencji. W objaśnieniach zasugerowano możliwość prowadzenia odpowiedniego arkusza kalkulacyjnego:

W przypadku podatników, którzy nie prowadzą ksiąg rachunkowych wymóg zapewnienia wyodrębnionej ewidencji dla projektu dotyczącego kwalifikowanego IP może być spełniony poprzez sporządzanie techniką komputerową w postaci arkusza kalkulacyjnego kumulatywnego, comiesięcznego zestawienia dokumentów, które potwierdzają poniesione wydatki dotyczące projektu kwalifikowanego IP na koniec danego miesiąca.

Prowadzenie ewidencji powinno umożliwić prawidłowe sporządzenie zeznania podatkowego. Korzystanie z IP Box wiąże się bowiem z obowiązkiem wykazania dochodu (straty) z kwalifikowanego IP w zeznaniu za rok podatkowy, w którym osiągnięto ten dochód (poniesiono stratę). Z objaśnień wynika, iż ewidencja powinna być prowadzona tak, aby w rocznym zeznaniu podatkowym móc wykazać łączną sumę:

• przychodów,
• kosztów podatkowych,
• dochodów,
• strat,
• dochodów podlegających opodatkowaniu stawką 5%,
• dochodu, który nie będzie podlegał preferencyjnemu opodatkowaniu.

W objaśnieniach zasugerowano ponadto prowadzenie, związanej z wytworzeniem kwalifikowanego IP, ewidencji kosztów pracowniczych w projektach badawczo-rozwojowych.

Podsumowanie

Wprowadzenie przepisów o IP Box jest bez wątpienia ważnym krokiem w kierunku ułatwienia podmiotom gospodarczym rozwijania innowacyjnych przedsięwzięć. Z pewnością preferencyjna stawka podatkowa stanowi zachętę do prowadzenia prac badawczo-rozwojowych. Z drugiej jednak strony, przepisy dokładają chcącym korzystać z nich podatników kolejnych obowiązków administracyjnych i same w sobie są dość trudne w interpretacji i zastosowaniu

Opisane w tym artykule zagadnienia są tylko kroplą w morzu. Chcąc zgłębić temat i móc w praktyce wykorzystać preferencyjną stawkę, należy sięgnąć do ustaw o PIT i CIT, a także do kilkudziesięciu stron objaśnień, wydanych przez Ministerstwo Finansów lub skorzystać z porady osoby bardziej doświadczonej, umiejętnie poruszającej się w polskich realiach prawnopodatkowych.

Myślisz o wykorzystaniu ulgi IP Box we własnej firmie? Zastanawiasz się nad tym czy masz w ogóle taką możliwość, a jeśli tak, jakich obowiązków będziesz musiał dopełnić, aby zrealizować wszystkie warunki jej wykorzystania? Napisz do nas lub umów się na bezpłatną konsultację z naszym doradcą.