Unia Europejska wyznacza nowe standardy w zakresie jawności i równości płacowej. Przyjęta w maju 2023 roku Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/970 zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia przepisów zapewniających przejrzystość wynagrodzeń i eliminację dyskryminacji płacowej. Polska, jak wszystkie kraje UE, ma czas do 7 czerwca 2026 roku na wdrożenie jej postanowień do krajowego prawa.
Choć dla wielu branż w Polsce zmiany te będą dużym wyzwaniem, sektor IT już od lat pokazuje, że przejrzystość wynagrodzeń może być standardem, a nie wyjątkiem.
Dyrektywa UE – krok w stronę jawności i równości płac
Nowe przepisy unijne mają na celu zmniejszenie luki płacowej, która w Polsce wynosi obecnie 4,5% (Eurostat), co stawia nas w lepszej sytuacji niż średnia unijna (13%). Jednak dane te nie powinny uśpić czujności, bo wciąż istnieją sektory, w których dysproporcje wynagrodzeń są znaczne.
Dyrektywa wprowadza obowiązki dla pracodawców, takie jak:
- Podawanie wynagrodzeń w ofertach pracy, co ma ułatwić kandydatom ocenę ofert i zwiększyć transparentność procesów rekrutacyjnych.
- Raportowanie różnic płacowych przez firmy zatrudniające powyżej 100 pracowników, co pozwoli na lepszą kontrolę i eliminację nierówności.
- Zakaz pytania o historię wynagrodzeń kandydatów, co ma zapobiec powielaniu dyskryminacyjnych praktyk z poprzednich miejsc pracy.
Przyjęcie tych regulacji to dla wielu firm wyzwanie organizacyjne, prawne i wizerunkowe.
Branża IT liderem transparentności
Podczas gdy niektóre sektory dopiero zaczynają przyzwyczajać się do idei transparentności wynagrodzeń, branża IT od lat wyznacza standardy w tej dziedzinie. Widełki płacowe w ofertach pracy są w IT normą – zarówno w Polsce, jak i na świecie.
Przejrzystość w IT wynika z dużej konkurencji o specjalistów oraz z kultury otwartości, która cechuje tę branżę. Pracodawcy wiedzą, że brak transparentności może negatywnie wpłynąć na ich wizerunek i zdolność przyciągania talentów.
Przepisy obowiÄ…zujÄ…ce w Polsce
Polskie prawo już teraz reguluje niektóre kwestie związane z transparentnością wynagrodzeń i równością płacową.
- Kodeks pracy (art. 11³) zakazuje dyskryminacji w zatrudnieniu, w tym różnic w wynagrodzeniach.
- 94 pkt 9a Kodeksu pracy nakłada na pracodawców obowiązek informowania o zasadach wynagradzania, w tym premiach i dodatkach.
- Ustawa o równym traktowaniu z 2010 roku wprowadza obowiązek eliminacji wszelkich form dyskryminacji, również płacowej.
Mimo istniejących przepisów, brak przejrzystości w wielu branżach, takich jak handel czy usługi, wciąż jest problemem. Nowe wymogi unijne mogą więc stanowić impuls do wprowadzenia bardziej otwartych praktyk.
Wyzwania dla pracodawców
Wdrożenie Dyrektywy 2023/970 wymaga od firm kompleksowego podejścia:
- Audytów wynagrodzeń, aby zidentyfikować ewentualne różnice i ich przyczyny.
- Szkolenia zespołów HR i menedżerów, by lepiej zrozumieli nowe regulacje i potrafili wdrożyć je w praktyce.
- Budowy systemów raportowania, które umożliwią bieżące monitorowanie różnic płacowych.
Co mogą zrobić firmy już teraz?
W obliczu nadchodzących zmian w regulacjach dotyczących przejrzystości wynagrodzeń firmy mogą podjąć szereg działań, aby nie tylko dostosować się do wymogów prawa, ale także wzmocnić swoją pozycję jako atrakcyjnego pracodawcy. Kluczowe jest podejście strategiczne, oparte na wczesnej identyfikacji problemów i wdrażaniu skutecznych rozwiązań.
Wczesna identyfikacja luki płacowej
Jednym z najważniejszych kroków, jakie mogą podjąć pracodawcy, jest przeprowadzenie audytu wynagrodzeń, który pozwoli na zidentyfikowanie potencjalnych różnic płacowych. W tym zakresie pomocne są narzędzia analityki HR dostępne na rynku.
Organiczne plany podwyżkowe zamiast „blunt raises”
Zamiast stosować jednorazowe, szerokie podwyżki wynagrodzeń (tzw. blunt raises), które mogą być kosztowne i nieskuteczne w eliminowaniu nierówności, firmy powinny wdrożyć bardziej przemyślane i organiczne plany podwyżkowe.
Dobre praktyki:
- Uwzględnienie wyników audytu: Na podstawie danych dostarczonych przez narzędzia analityczne, firmy mogą dostosować podwyżki do faktycznych potrzeb, kierując je tam, gdzie luka płacowa jest największa.
- Zintegrowane plany rozwoju pracowników: Podwyżki mogą być połączone z planami awansów, szkoleń i rozwoju kompetencji, co zwiększa ich motywacyjny wpływ.
- Regularne przeglądy wynagrodzeń: Zamiast jednorazowych działań firmy powinny wprowadzić cykliczne, np. półroczne, przeglądy wynagrodzeń, które pozwalają na bieżące reagowanie na zmiany rynkowe i wewnętrzne.
Transparentna komunikacja z pracownikami
Kolejnym kluczowym krokiem jest otwarta komunikacja na temat wynagrodzeń. Pracownicy powinni wiedzieć, jakie kryteria decydują o wysokości ich pensji i podwyżek.
- Publikacja widełek płacowych w organizacji: Przejrzystość dotycząca przedziałów płacowych na każdym poziomie hierarchii pomaga budować zaufanie.
- Wyjaśnienie polityki wynagrodzeń: Pracodawcy powinni jasno komunikować, na jakich zasadach przyznawane są podwyżki oraz jakie umiejętności i osiągnięcia są w tym procesie kluczowe.
Szkolenia dla zespołów HR i menedżerów
Działy HR i menedżerowie liniowi odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu polityki wynagrodzeń. Szkolenia z zakresu równości płacowej, przejrzystości procesów rekrutacyjnych i zarządzania wynagrodzeniami pomogą im wdrażać najlepsze praktyki w codziennej pracy.
Monitorowanie i raportowanie wyników
Regularne monitorowanie wyników działań zmniejszających lukę płacową i publikowanie raportów na ten temat zwiększa zaufanie do firmy oraz pozwala na bieżąco oceniać skuteczność wdrażanych rozwiązań.
Podsumowanie
Dyrektywa UE o jawności i przejrzystości wynagrodzeń to wyzwanie, ale także ogromna szansa dla firm na poprawę procesów wewnętrznych i budowę bardziej sprawiedliwego środowiska pracy. Choć przepisy będą obowiązkowe dopiero w 2026 roku, działania podjęte już teraz pozwolą uniknąć chaosu wdrożeniowego w ostatniej chwili.
Firmy, które zdecydują się na proaktywne podejście, mogą nie tylko dostosować się do przyszłych regulacji, ale także zyskać przewagę konkurencyjną na rynku pracy. Wczesna identyfikacja luk płacowych i wdrożenie organicznych planów podwyżkowych, zamiast jednorazowych działań, to klucz do sukcesu.
Branża IT, która od lat wyznacza standardy transparentności dzięki publikacji widełek płacowych, może być wzorem dla innych sektorów. Pracodawcy, którzy otwarcie inwestują w równość płacową, budują nie tylko wizerunek fair organizacji, ale także kulturę opartą na zaufaniu, co przekłada się na lojalność pracowników i lepsze wyniki biznesowe.