Jak postrzega Pan polskie startupy związane z ESG?
Koncepcja ESG jako nowe podejście do zarządzania biznesem jest jeszcze słabo rozpowszechniona w Polsce i wiele firm uczy się tego modelu pod naciskiem rynku oraz nowych regulacji unijnych – zwłaszcza wchodzącej w życie dyrektywy CSRD dotyczącej raportowania zrównoważonego rozwoju. Jako problem zarządczy ESG wymaga wsparcia w zakresie zarządzania kwestiami środowiskowymi, społecznymi oraz kulturą korporacyjną. Startupy w tym zakresie są dopiero na etapie powstawania – sam wspieram tworzenie takiego przedsięwzięcia przez moich studentów, którzy wykazali się ogromną inwencją w liczeniu śladu węglowego organizacji, dla której realizowałem projekt ESG.
Myślę, że pole aktywności innowacyjnej jest tu bardzo szerokie – w zakresie zarządzania danymi, zarządzania energią, rozwoju kapitału ludzkiego i organizacji procedur usprawniających zarządzanie firmami pod kątem zrównoważonego rozwoju. Osobną kwestią, o której można więcej powiedzieć jest aktywność startupów w tworzeniu rozwiązań służących głównie ochronie środowiska – tu widać większą aktywność ze strony startupów.
Sukcesy, których polskich startupów związanych z ESG w 2023 r. zrobiły na Panu wrażenie i dlaczego?
Z racji zainteresowania zarządzaniem zrównoważonym rozwojem, szczególnie zainteresowała mnie aktywność polskiej marki meblowej Tylko, która działa ponadnarodowo oferując indywidualne i cyfrowe dopasowanie projektów meblowych do wymagań klientów, wykorzystują w tym rzeczywistość cyfrową, która pozwala zwizualizować ich propozycje. Natomiast moją uwagę firma ta zwróciła ze względu na jeden z pierwszych o ile nie pierwszy raport ESG przygotowany zgodnie z europejskimi standardami ESRS, które dopiero wchodzą w życie – tym samym Tylko wyprzedziło w tej kwestii największe firmy, które już są zobligowane do przygotowywania raportów niefinansowych opartych o wcześniejsze regulacje prawne. Co więcej uznanie budzi fakt, że firma ta potrafiła zdobyć zaufanie funduszy z Izraela i Finlandii oraz inwestorów prywatnych.
Oczywiście w różnych rankingach i publikacjach pojawia się więcej polskich firm startupowych, które pokazują ciekawe rozwiązania, na przykład w zakresie zarządzania energią produkowaną w sposób zdecentralizowany (SunRoof czy Lerta), recyklingiem (Contec), alternatywami dla plastiku (Fresh Inset), wykorzystaniem ekonomii współdzielenia w zakresie wynajmu narzędzi i środków produkcji (Gleevery), pozyskiwaniem energii z zupełnie nowych sposobów lokalizacji ogniw fotowoltaicznych (Saule Technologies).
Osobnym tematem, który wymaga przynajmniej zasygnalizowania jest podejście do kwestii ESG w startupach. Przykład firmy Tylko sugeruje, że koncentracja na przyjaznych środowisku rozwiązaniach oraz odmienne generacyjne (i pewno także kulturowe) podejście twórców startupów do kwestii ESG będzie sprzyjać innym modelom zarządzania tymi firmami. Jest też prawdopodobne, że ich współpraca z innymi podmiotami gospodarczymi będzie wspomagać rozpowszechnienie ESG i to nie w sposób powierzchowny, ale głęboki, oparty na wartości i znaczeniu tej koncepcji.
Jakie wyzwania mogą czekać na startupy związane z ESG w 2024 r.?
Przyszłość zawsze wiąże się z niepewnością i ryzykami, których zwykle nie jesteśmy w stanie przewidzieć – jednak, jeśli chodzi o kwestie zrównoważonego rozwoju, to nacisk regulacyjny oraz powszechna zmiana postaw będą prowadzić do coraz większego zapotrzebowania na rozwiązania sprzyjające ESG. Poza wyzwaniami finansowymi i regulacyjnymi startupy będą musiały zmierzyć się z oczekiwaniami rynku, który może poszukiwać dróg na skróty w zakresie ESG. Chodzi mi tu zwłaszcza o rozwiązania ocierające się o greenwashing, kiedy poszukiwanie instrumentów dekarbonizacji może sprzyjać projektom powierzchownym, skupionym nie tyle na rzeczywistym zrównoważeniu, ale na uzyskaniu niskim kosztem efektu dekarbonizacyjnego.
Drugim, specyficznym wyzwaniem związanym z ESG mogą być błędy i niejasności nowych regulacji oraz ich interpretacji – chodzi mi tu zwłaszcza o konkretne zastosowania europejskich standardów raportowania zrównoważonego rozwoju (ESRS) ponieważ już dziś obserwujemy narastający szum informacyjny oraz interpretacje ignorujące istotę ESG poprzez koncentrowanie się na gramatycznej wykładni przepisów.
Pocieszające jest, że zapotrzebowanie na rozwiązania sprzyjające zrównoważonemu rozwojowi oraz zgodne z koncepcją ESG będzie rosło, co więcej regulacje dotyczące sektora finansowego stwarzają preferencje finansowe dla takich pomysłów. A że efektywne realizowanie projektów ESG wymaga innowacji i innowacyjności, to pole dla startupów w zakresie zrównoważonego rozwoju jest moim zdaniem bardzo szerokie.
Dr hab. Robert Tomanek – (dyscyplina ekonomia i finanse), ekspert ESG w EcoGreen, profesor Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach (rektor w kadencji 2016-2020, wcześniej prorektor w latach 2008-2016 i prodziekan 2005-2008). Autor i współautor ponad 200 publikacji naukowych i popularno-naukowych, w tym 18 monografii. Od 1998 roku zrealizował samodzielnie bądź we współautorstwie ponad 30 zamawianych prac badawczo-wdrożeniowych dotyczących m.in. restrukturyzacji przedsiębiorstw transportowych, polityki i strategii rozwoju transportu w regionach i miastach, a także optymalizacji gospodarki transportowej w sektorze publicznym. Członek Komitetu Redakcyjnego „Transportu Miejskiego i Regionalnego” oraz Rady Programowej kwartalnika „Transport Problems”.
Wiedzę i doświadczenie zarządcze zdobywał m.in. jako zastępca dyrektora (1992-1997) oraz doradca w Komunikacyjnym Związku Komunalnym GOP (1997-2004). W latach 2014-2016 pełnił obowiązki członka i wiceprzewodniczącego Rady Nadzorczej Polskiego Radia Katowice S.A. W latach 2017-2019 zasiadał w Radzie Nadzorczej Węglokoks S.A. na stanowisku wiceprzewodniczącego Rady, a następnie przewodniczącego Komitetu Audytu. W okresie 04.07.2019- 21.01.2020 członek Rady Nadzorczej JSW SA. Od stycznia 2020 do października 2020 członek Komisji Nadzoru Finansowego. W latach 2020-2021 podsekretarz stanu w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii odpowiedzialny za współpracę międzynarodową i politykę przemysłową. Od 2022 ekspert ds. ESG i dekarbonizacji w EcoGreen prowadzącej szkolenia i działalność ekspercką w zakresie strategii i raportowania ESG.
Wykształcenie: studia ukończył w Akademii Ekonomicznej w Katowicach (1987), tam uzyskał stopnie doktora (1995) i doktora habilitowanego (2003). Absolwent programu Personal Leadership Academy w ICAN w Warszawie (2019). Posiada certyfikaty potwierdzające ukończenie szkoleń m.in. dot. ESG, dekarbonizacji, zrównoważonego rozwoju, mediów społecznościowych (kurs zaawansowany) oraz transformacji energetycznej i cyfrowej, robotyzacji, a także design thinking (wydane przez PFR i PARP).
